Allan Folsom (interview, 1998)

'Machthebbers zijn ook maar mensen'

Na dertig jaar een onopvallend bestaan als scenarioschrijver te hebben geleid, werd Allan Folsom in één klap miljonair met de bestseller De dag na morgen. Uitgevers jubelden over 'dé thriller van de jaren negentig'. Nu, vier jaar later, is Dag van bekentenis verschenen, door dezelfde fantasievolle uitgevers gekwalificeerd als 'dé thriller van de 21ste eeuw'. De Amerikaanse auteur blijft onverschillig onder deze overtrokken loftuitingen. 'Ik wilde slechts bewijzen dat mijn debuut geen toevalstreffer was.'

(Door Peter Kuijt)

AMSTERDAM _ Een kopje koffie op een terras tegenover de Notre Dame betekende de ommekeer in Allan Folsoms carrière. De scriptschrijver was met zijn vrouw naar de Franse hoofdstad gereisd om trieste privé-omstandigheden van zich af te kunnen zetten. Zijn ouders waren kort daarvoor vlak na elkaar overleden.

'Daar was een vermoeiende periode van droefenis, spanningen en medische toestanden aan voorafgegaan', herinnert de nu 56-jarige auteur zich. 'Mijn vader en moeder zijn lange tijd erg ziek geweest. Toen ze waren gestorven, wilden mijn vrouw en ik er tussenuit. Naar Europa. Op een dag zaten we te lunchen in een café in Parijs. Ik keek naar de duizenden mensen die passeerden. Plotseling doemde er een vraag in me op: wat zou je doen als je in een vreemde stad iemand tegen zou komen, die heel lang geleden een belangrijke rol in je leven heeft gespeeld? Die gedachte nam ik mee naar huis, begon er wat mee te spelen, er allerlei zaken omheen te verzinnen, personages te creëren en heel langzaam kreeg alles vorm. Na tweeënhalf jaar schrijven had ik De dag na morgen af.'

In Folsoms thrillerdebuut komt de Amerikaanse chirurg Paul Osborn in een Parijse brasserie oog in oog te staan met de man die achtentwintig jaar eerder zijn vader in Boston heeft vermoord. Tijdens de jacht op deze man belandt de medicus van de weeromstuit in een nazi-complot om vijfhonderd pagina's later na een hele reeks huiveringwekkende gebeurtenissen in Londen, Berlijn en Los Angeles getuige te zijn van een ijzingwekkende finale in de Zwitserse Alpen, waar een bijzondere rol is weggelegd voor het ingevroren hoofd van Adolf Hitler.

'Nadat ik het manuscript had voltooid, stuurde ik het naar tal van literaire agenten', vertelt Folsom. 'Ik had reacties verwacht in de trant van 'bedankt, 't ziet er goed uit, maar toch maar niet'. Ik was daarom verpletterd toe ik hoorde dat het binnen een mum van tijd verkocht was voor een verschrikkelijke hoeveelheid geld. Een paar dagen later waren ook al de filmrechten de deur uit. Ineens was ik zelf onderwerp van gesprek op de televisie. Mijn wereld stond op z'n kop.'

Architect

Tot dan toe had Folsom een weinig spectaculair leven geleid als een verre van succesvolle schrijver van filmscripts in Los Angeles. Hij maakte een zijsprongetje door gedurende enkele jaren een discotheek te runnen in zijn geboorteplaats Boston en er zijn huidige vrouw te ontmoeten, om vervolgens zijn stiel weer op te pakken aan de Amerikaanse westkust. 'Ik ontwikkelde formules voor tv-shows en schreef scenario's voor films. Het ene jaar leverde dat best wat op, het andere jaar betaalde het minder. Wat de meeste mensen niet weten is, dat maar enkele van de vele films waaraan jij werkt, ook daadwerkelijk gemaakt worden. Dat wordt op den duur erg frustrerend. Je voelt je een architect die doorlopend ontwerpt maar niets gebouwd ziet worden. Daar komt nog dat bureaucratische doolhof bij, waar je doorheen moet om je scripts te kunnen slijten. Al die chefjes en niet-chefjes die je werk moeten beoordelen alleen maar om hun eigen baantje te rechtvaardigen.'

'Ik werd ouder en zag al die jonge 'kids' succes hebben in 'the industry'. Op een gegeven moment maakte ik bij mezelf de balans op: ik had een ruime ervaring in schrijven, dus waarom waagde ik mijn geluk niet met een boek? Dank zij mijn Parijse ingeving werd De dag na morgen een wereldsucces.'

Folsom ving van de Amerikaanse uitgever vier miljoen gulden voor zijn boek. De filmrechten gingen voor drie miljoen gulden de deur uit. Het boek verkocht wereldwijd en is in twintig talen vertaald. 'Je denkt waarschijnlijk dat ik verschrikkelijk veel geld heb verdiend. Maar de overheid pikt al de helft in en daarna komen je agent en alle anderen die zich beroepshalve met je bezighouden, zich melden. Als je het restant deelt door het aantal jaren dat je al aan het schrijven bent, dertig dus, dan blijft er vrij weinig over. Dan heb je waarschijnlijk voor 1 dollar per uur gewerkt. Maar', grijnst de auteur, 'ik heb veel geluk gehad. Het is tenslotte een leuk gezicht om al die vertalingen in je werkkamer te zien staan. Vooral die Koreaanse, die bestaat uit drie delen en die verkopen ze in een doos.'

Lijken

Nu ligt Dag van bekentenis in de schappen, een op zijn minst gelijkwaardige opvolger van Folsoms debuut. De met een grenzeloze fantasie begiftigde schrijver vertelt over een duistere intrige in Vaticaanstad. Kardinaal Palestrina, een even charmante als gewetenloze en aan grootheidswaan lijdende vertrouwensman (hij denkt de reïncarnatie van Alexander de Grote te zijn) van paus Leo XIV, bereidt een greep naar de macht voor. Een met chemische middelen geforceerde natuurramp in China moet hem daarbij een steuntje in de rug geven. Het is een nogal ingewikkeld draaiboek, dat Palestrina met behulp van beroepsterrorist Thomas Kind moet volgen. Iedereen die van dit ingenieuze complot weet heeft, wordt om zeep geholpen.

Een goedmoedige kardinaal is het eerste slachtoffer, maar ook de Amerikaanse priester Daniel Addison is de pineut. Wanneer zijn broer Harry, een showbizz-advocaat uit Hollywood, het lijk van Daniel gaat ophalen in Rome, ontdekt hij dat zijn broer nog leeft en op de vlucht is. Ook Harry moet vervolgens de benen nemen, hij wordt verdacht van de moord op een rechercheur. Alle klopjachten, waarvoor heel Noord-Italië wordt doorkruist, eindigen uiteindelijk met veel vuur, lijken en spektakel in Vaticaanstad.

Er vallen ongelooflijk veel doden in zijn boek. Her en der worden mensen de keel doorgesneden dan wel met een ijspriem lekgeprikt. Degenen die Allan Folsom kennen, een bijna fluisterend pratende man die het begrip innemendheid moet hebben uitgevonden, zullen moeite hebben te accepteren dat er zoveel geweld aan zijn brein ontspruit. 'Ach, het is maar een verhaal', zegt de schrijver schouderophalend.

Geloofwaardig

'Iedereen vraagt me waarom het zo lang heeft geduurd voordat mijn tweede boek af was', vervolgt Folsom. 'Maar welbeschouwd heb ik er niet zo lang aan gewerkt. Want ik heb eerst nog een jaar geschreven aan het filmscript voor De dag na morgen. Inmiddels is dat al weer vijf keer herschreven. Nu komen zelfs de neonazi's er niet meer in voor, tja, da's typisch Hollywood. Tussendoor kregen we ook nog een kind, daar hadden mijn vrouw en ik helemaal niet meer op gerekend. Dat slokte natuurlijk eveneens veel tijd op. Daar kwam nog bij dat ik veel research moest doen voor Dag van bekentenis. Want het boek moet wel geloofwaardig overkomen. Ik zou het verschrikkelijk vinden als de lezers het verhaal niet meer zouden pikken.' Zo heeft hij uitgezocht of het mogelijk is om honderdduizenden Chinezen via het vergiftigen van waterzuiveringsinstallaties over de kling te jagen. 'Het kan écht. Ik schrijf natuurlijk alleen niet precies op hoe, want dat zou maar kwaadaardige geesten op ideeën kunnen brengen.'

'Het succes van mijn debuut maakte het wel moeilijk voor mij om een goed onderwerp voor mijn tweede te kiezen. Ik wilde koste wat kost bewijzen dat mijn eerste boek geen toevalstreffer was. In mijn verbeelding keek de hele wereld over mijn schouders mee, terwijl ik aan het schrijven was. Het duurde een tijdje voordat ik daar overheen was. Doorgaan is het moeilijkste van schrijven.'

Folsom kan zich voorstellen dat uitgevers Dag van bekentenis wat sneller hadden willen drukken. 'Nu moeten zij weer moeite doen om het publiek te laten weten wie Allan Folsom ook al weer was. Maar ik wil geen fabrikant van een lopende-bandproduct zijn. Dat vertel ik ook voortdurend aan mijn literair agent, de uitgevers. Ik wil zo goed mogelijk een onderhoudend verhaal vertellen en dan kost het wat meer tijd, het zij zo.'

Macht

Conspireerden in zijn debuut neonazi's dat het een lieve lust was, in zijn tweede thriller vervult een katholieke leider de rol van kwade genius. Toch wil de niet-katholieke auteur geenszins nazi's en katholieken over een kam scheren. 'Ik heb niets tegen het Vaticaan. In mijn boeken gaat het om macht en misbruik ervan. De rooms-katholieke kerk is een van de oudste, nog immer leidende machtsinstituten ter wereld. Er zijn 950 miljoen katholieken en de controle over hen is in zo weinig handen. Machthebbers zijn ook maar mensen. En als een van hen amok gaat maken, dan zitten we echt in de problemen. Er kunnen dan veel slachtoffers vallen. Ik had het verhaal ook kunnen situeren rond de Amerikaanse regering in Washington of bij General Motors. Wat kardinaal Palestrina wil bereiken in China, miljoenen mensen winnen voor het geloof, is eigenlijk een zakelijke overweging. Hij wil uiteindelijk controle uitoefenen over meer mensen. De top van General Motors kan ook een kwaadaardig plan verzinnen om nog meer Chevrolets te kunnen afzetten. Ik heb voor de kerk gekozen, omdat die overal is.'

Vragen aan Allan Folsom of hij zijn tweede boek beter vindt dan zijn debuut, is vragen om te kiezen tussen zijn kinderen. 'Dag van bekentenis was technisch moeilijker om te schrijven. Hiermee bedoel ik niet de research, maar het scheppen van je belangrijkste karakters en de dramatische structuur ervan. Harry Addison is natuurlijk de held, maar andere personages hebben ook hun eigen verhaal en die moeten niet die van Addison gaan overheersen. Ik denk dat lezers wel moeite moeten doen om het verhaal te kunnen blijven volgen. Wat dat betreft maak ik me wel een beetje zorgen over de Amerikaanse lezers. Misschien kunnen sommigen het geduld er niet voor opbrengen.'

Wanneer zijn derde boek verschijnt, kan Folsom niet zeggen. Hij is overigens al volop research aan het doen. Daarvoor is hij al naar Spanje gereisd, waarna hij Frankrijk en Duitsland heeft bezocht. In Nederland heeft hij contact gezocht met een vertegenwoordiger van Europol, die hij later eventueel kan inschakelen voor adviezen. 'Ik heb een idee over een onderwerp, maar ben nu aan het uitzoeken of het niet te vergezocht en te ingewikkeld is.' Natuurlijk komt er ook nu een duister complot in voor. Folsom grijnst: 'De hele wereld is een samenzwering.'

Allan Folsom - Dag van bekentenis, uitgeverij de Boekerij, 472 pag.