Bar en boos (2010)

PRULVERTALINGEN

(Door Hans Knegtmans)

Nederlandse thrillervertalingen zijn vaak bar en boos. In de vertaling van Jesse Kellermans 'The Executor' ('Waarschuwing') bleek dat Bob Snoijnk volstrekt in het duister tastte over hoe in de VS een academische opleiding in elkaar steekt. Lees hiervoor mijn recensie op De Spanningsblog. Wat die recensie niet vermeldt, is dat Snoijnk ook niet thuis geeft als het om sport gaat. In hetzelfde boek heeft de hoofdfiguur de tijd aan zichzelf, zodat hij nu 'de dagspelen van Fenway' kan bezoeken. Nooit van gehoord? U bent niet de enige. Snoijnk weet kennelijk niet dat Kellerman de middagwedstrijden van baseballclub Boston Red Sox bedoelt. Als hij even had gegoogeld, had hij heel misschien deze fout niet gemaakt.

Bobs vakgenoot Paul Heijman, vertaler van het beroemde 'The Given Day' ('De infiltrant', van Dennis Lehane) is evenmin een sportliefhebber. De World Series, om het Amerikaanse baseballkampioenschap, ging in 1918 tussen de Chicago Cubs en - alweer - de Boston Red Sox. Heijman legt uit dat, om reiskosten te besparen, de wedstrijden dat jaar in twee steden werden gespeeld: eerst drie in Chicago en vervolgens maximaal vier in Boston. Denkfout. Heijman heeft verzuimd op te zoeken wat het gebruikelijke schema van de World Series is. Normaal zouden er eerst twee wedstrijden in Chicago zijn gespeeld, daarna maximaal drie in Boston (op Fenway!!), en dan zonodig weer terug naar Chicago voor de laatste twee wedstrijden. De bezuiniging zit hem dus niet in het aantal steden, maar in het wedstrijdrooster (3–4 in plaats van 2–3–2). Eén treinreis in plaats van twee.

En nu is Lehane wederom de pineut. In 'Het verleden spreekt' raakt hoofdpersoon Patrick in gesprek met drie middelbare schoolmeisjes. Hoewel, 'gesprek' is een groot woord. Ze zeggen dingen als: 'She, like, listened? But if you waited for her to tell you stuff, you'd, like, wait a long time.' Patrick overweegt een geweer te kopen om zichzelf voor zijn kop te schieten. Hoe zou je het stopwoordje 'like' moeten vertalen? 'Zeg maar',zou ik denken. Het stopwoord van de laatste vier, vijf jaar, en het betekent ook nog eens hetzelfde.

Maar vertaler Hugo Kuipers komt waarschijnlijk nooit onder de mensen. Hij vertaalt 'like' als 'dus'. Nu weet ik dat 'dus' ooit een modewoord is geweest, maar dat is alweer een jaar of vijftig geleden. Mijn tantes van vaders zijde gebruikten het graag, soms als een hele zin: 'Je kunt natuurlijk ook lijn 12 nemen, maar die gaat over de Mijnsherenlaan, en dan doe je er tien minuten langer over. Dus.' Taalkennis en –gevoel zijn niet echt Hugo's ding. In mijn recensie citeer ik een grap van Patrick Kenzie: 'Laat hem tot tien tellen.' 'En wat ben je wijzer geworden als hij dat niet kan?' Voor de duidelijkheid: dit is míjn vertaling. In Kuipers' versie antwoordt Patrick: 'Zou het je verbazen als hij dat niet kan?' Vermoedelijk besefte Kuipers überhaupt niet dat het hier om een grap ging. Arme Lehane. En arme lezer, die vijftien euro neertelt voor een prulvertaling.