Ed Sanders (interview, 1998)

'Over Tulip kun je zo drie thrillers schrijven'

Ed Sanders is een van de drie schrijvers die hun misdaaddebuut bekroond zagen met een nominatie voor de Bruna Gouden Strop 1998, de prijs voor het beste Nederlandstalige spannende boek. Sanders, pseudoniem voor fiscaal jurist Ewoud Lietaert Peerbolte, vertelt in zijn binnen acht weken voltooide De frontrunners over voorkennis, fraude, afpersingen en moord in de financiële wereld. Zeer tot ontzetting van zijn 91-jarige moeder, die zo graag van beleggen houdt: 'Is het echt zo'n rotte wereld, jongen?' Lietaert Peerbolte: 'Niemand voelt zich te vies om de ander een beentje te lichten. Dat is de praktijk.'

(Door Peter Kuijt)

AMSTERDAM _ 'Helemaal te gek!' Ewoud Lietaert Peerbolte kan zijn geluk niet op nu hij genomineerd is voor de Bruna Gouden Strop 1998. Naast debutanten Onno te Rijdt en Mirjam Boelsums en gevestigde misdaadauteurs Jac. Toes en Charles den Tex, maakt de fiscaal jurist kans op deze thrillerprijs die vrijdag 19 juni 1998 wordt uitgereikt.

Voor Lietaert Peerbolte (Den Haag, 1944) komt zijn nominatie als een totale verrassing. 'Ik rekende op niets, want ik ben een nieuwkomer in thrillerland. Maar het is natuurlijk fantastisch dat mensen met enig beoordelingsvermogen De frontrunners zo'n leuk verhaal vinden.' Hij herinnert zich meteen een artistiek begaafde secretaresse, die hij ooit heeft gehad. 'Zij wou de beeldhouwkunst in en heeft vervolgens een carrière gemaakt van vijftien jaar sculpturen maken en niets verkopen. Iets ergers kun je je toch niet voorstellen?'

In zijn thrillerdebuut schetst de auteur de handel en wandel van Eduard Grahl, een Amsterdamse uitgever van internationale faam. Met zijn als hobby begonnen beleggingsclubje Investment Associates doet Grahl, door uitbundig gebruik te maken van voorkennis, lucratieve zaken op de beurs. Dan gaat het plotseling mis met zijn imperium: een jonge assistent-controller, Joachim Hengst, 'hackt' er binnen het concern lustig op los en dringt binnen in de financiële administratie van het bedrijf. Gegevens over Grahls fraude speelt hij door aan het Openbaar Ministerie.

De ongezond op promotie beluste hoofdofficier Henrico Pintado start een grootscheeps onderzoek tegen Grahls editors. Joachims vriendin, juriste Mary Ann Dreyer, weet een baantje te versieren op het kantoor van Grahls huisadvocaat Ben Corporal, terwijl een niet geheel brandschone effectencommissionair zich ook nog met de kwestie gaat bemoeien.

Logica

Lietaert Peerbolte, stammend uit een geslacht van ambachtslieden die hun oorsprong vonden bij de Franse Hugenoten dan wel in Vlaanderen, verzon de plot van dit dichte web van verhaallijntjes ruim twee jaar geleden. 'Op fiscaal gebied had ik al eerder een aantal non-fictie dingen geschreven. Dat was heel plezierig. En omdat ik in de strafrechtpraktijk zit, waar je heel erg gekke cases meemaakt, leek het mij leuk om daarover eens te schrijven. In het voorjaar van 97 verhuisde ik van Brabant naar Amsterdam, sprak daar toen uitgever Maarten Asscher van Meulenhoff en die zei: 'Laat maar eens zien wat je kunt'.'

'Vervolgens heb ik het boek in twee blokken geschreven, één van vijf weken, vorig najaar, en in februari, maart drie weken herschrijven en werken aan de 'einddraft'. Van de uitgeverij las van het begin af een redacteur mee. Die kwam met de uitstekende tip zelf niet te veel uit te leggen, maar het de karakters te laten doen. Daardoor gingen mijn personages ook leven. Je wordt daardoor ook gedwongen de logica van de handelingen van de karakters in de gaten te houden.'

Het pseudoniem heeft de uitgever bedacht, verklaart de schrijver/jurist. 'Bij Meulenhoff vonden ze Ewoud Lietaert Peerbolte geen gemakkelijk liggende naam. Dat zou het niet goed op de markt doen, je krijgt hem ook niet zo gemakkelijk op de cover. De uitgever zei: 'Als we wat vertalen, dan is het naar Duitsland, daar is jouw naam helemaal niet uit te spreken'. Hij opperde daarom Ed Sanders. Ik vond het prima.'

Lietaert Peerbolte benadrukt dat hij de thriller niet had kunnen schrijven zonder zijn juridische ervaring. 'Ik ben nu ruim twintig jaar in de fiscale beroepspraktijk werkzaam. De laatste jaren ben ik in de beroepsaansprakelijkheid verzeild geraakt. Ik hou me bezig met fouten en misslagen van advocaten, notarissen, accountants en belastingadviseurs. Onder mijn cliënten zijn buitengewoon vermogende lieden, maar ook mensen die het niet zo breed hebben. Zo had ik vorig jaar de echtgenote van een middenstander als cliënte. Haar man was overleden en de notaris had gewoon een grote fout gemaakt bij het regelen van de nalatenschap. Die vrouw leefde op de rand van de bijstand, terwijl ze recht had op zeker 60 mille. Dat hebben we even rechtgetrokken. Als ik een advocaat of een notaris aanpak, kost het hem overigens geen stuiver. Dat betaalt zijn verzekering wel. Het zijn de best verzekerde beroepsgroepen, die een dikke premie betalen voor een aansprakelijkheidsverzekering.'

Geen helden

In De frontrunners ('een dossier waarin ik heerlijk kan zitten rommelen; in mijn werk kan dat niet') komen veel zaken en gebeurtenissen voor, die Lietaert Peerbolte in de praktijk heeft meegemaakt. De zin 'Geen van de hoofdpersonen is uit het echte leven gegrepen', is dan ook niet geheel terecht, geeft de auteur toe. 'Met die zin bijt ik in mijn eigen staart, ja. Er zitten elementen in die herkenbaar zijn voor bepaalde figuren. Maar ja, Nederland is ook wel erg klein. Als je het hebt over een effectencommissionair uit Vinkenveen, roept iedereen 'Adri Strating'. En als-ie in Blaricum woont: 'Hé, Han Vermeulen!' Ik zeg echter met de hand op mijn hart dat ik geen van de personages echt naar iemand heb gemodelleerd. De karakters zijn uit bepaalde personen opgebouwd. Zo zit in de met zijn Nieuw-Guinea-dossier geplaagde hoofdofficier Pintado natuurlijk iets van oud-pg Gonsalves. En topambtenaar Maris heeft iets van secretaris-generaal Borghouts van Justitie, dat klopt.'

De ontzetting van zijn 91-jarige moeder over de rotte wereld die Lietaert Peerbolte in De frontrunners schetst, is niet helemaal misplaatst, lacht de schrijver. 'Iedereen is fout in het boek, omdat het er in de werkelijkheid ook zo aan toegaat. Er komen geen helden voor in de financiële en juridische wereld. Het barst er van de frontrunners, mensen die kennis hebben van wat er met een bedrijf gaat gebeuren, daarop gaan handelen en daarmee 'vooruitlopen' op de anderen die na hen komen. Er is niemand die zegt: ik fraudeer ten bate van, zeg maar, het Prins Bernhard Fonds. En in de juridische wereld is de top alleen maar met twee dingen bezig: het behoud van formatieplaatsen en hun eigen carrière. Niemand voelt zich te vies om de ander een beentje te lichten. Dat is de praktijk.'

Puzzel

Misschien, bedenkt Lietaert Peerbolte nu, had hij in zijn thriller wel wat 'goeien' moeten creëren. 'Mensen die een soort ethisch doel nastreefden en wilden aantonen wat voor smeerlapperij er op die beurs gaande is. Nu heeft het verhaal een beetje 'loose end', ja. De echte spanning van het waarom, kwam er niet uit.'

De auteur belooft terstond daar in zijn volgende thriller wat meer aandacht aan te besteden. Die tweede roman moet al in het najaar klaar zijn. Lietaert Peerbolte schiet er niet van in de stress, er is immers stof voldoende voor handen. 'De krant levert genoeg op om over te schrijven. Dat miljoenendebacle rond het failliete effectenhuis Nusse Brink bijvoorbeeld en over de gang van zaken rond het computerbedrijf Tulip zou je wel drie thrillers kunnen schrijven. Daar haak ik ook op in. Die kwesties kluts ik een beetje door elkaar, zodat het voor de kenners een puzzel van herkenning blijft.'

Lietaert Peerbolte heeft De frontrunners niet geschreven om er rijk van te worden. 'Om die reden moet je er ook niet aan beginnen. Als je er 2500 van verkoopt, heb je het goed gedaan.' Hij lacht: 'Het zullen er geen 150.000 worden, daar heb ik mijn boek te ingewikkeld voor gemaakt met te veel verhaallijnen.'

De 25.000 gulden van de Bruna Gouden Strop is niet belastingvrij. Maar Lietaert Peerbolte zou geen goed fiscaal jurist zijn, als hij niet zou weten hoe hij er zo veel mogelijk van over zou kunnen houden. ,,Het beste advies is: zorg ervoor dat het geld in je bv terechtkomt. Dan betaal je niet het 60 procentstarief, maar 35 procent. En voor je volgende boek veel reizen maken. Dan kun je veel aftrekbare kosten opvoeren. Dus, situeer je thriller in Hongkong of New York, da's wel zo voordelig, haha.'

Ed Sanders - De frontrunners, uitgeverij Meulenhoff-M, 381 pag.