Desnoods Inez Weski op vrije voeten (column, 2023)

Echt, we kunnen veel meer  



(door Tomas Ross)

Ongetwijfeld is de Nederlandse (Nederlandstalige) thriller sinds enkele decennia stukken volwassener geworden. En beter. Althans in het algemeen. Minder piefpafpoef , inspecteur Snuf, Blonde Beppie en seriemoorden (ongeveer half Nederland moet inmiddels zijn uitgemoord).

Dat ik me wel eens kritisch heb uitgelaten over sommige vrouwelijke auteurs, betekent niet dat ik anderen niet met plezier lees (al worden er wel erg veel zusjes met een al dan niet duister verleden vermist). Corine Hartman, Anya Niewierra, Lieneke Dijkzeul, Anita Terpstra en Esther Verhoef kunnen zich met gemak meten met de grote buitenlandse collegae. En op de shortlist voor de Gouden Strop 2023 stonden vijf (mannelijke) schrijvers die internationaal vakwerk afleverden. Kwalitatief hebben we dus niet te klagen.

Echter (ja hoor, daar gaan we weer), populair als het genre is, die vijf verkopen hier samen stukken minder dan de nieuwe Baldacci, Nicci French, Lars Kepler of Karin Slaughter. In de Top 60 van de CPNB kom je hun boeken zelden of nooit tegen in tegenstelling tot de buitenlandse reuzen. Sowieso staat er vrijwel nooit een vaderlandse misdaadauteur in. Als het gebeurt, dan hoogstens enkele weken, met uitzondering van Thomas Olde Heuvelt (meer spannende fantasy en horror), Peter – ‘Baantjer’- Römer, Esther Verhoef en de onvermijdelijke Suzanne Vermeer en Linda van Rijn. En, toch verrassend, de genoemde Anya Niewierra.

Tegenwoordig word je al een bestsellerauteur genoemd wanneer je tienduizend exemplaren verkoopt

En waarom een Top Tien Spanning in het leven geroepen? Om toch maar in een lijstje te staan? Zo isoleren we ons zelf. (Dan kunnen we ADO ook de beste voetbalclub noemen. Ja, van Den Haag).

Oké, het is crisis in boekenland en tegenwoordig word je al een bestsellerauteur genoemd wanneer je tienduizend exemplaren verkoopt (voorheen minstens het viervoudige), maar de teneur is al jaren dezelfde in ons genre: voor uitgevers en boekhandelaren ligt de prioriteit vooral bij de grote buitenlandse namen. ‘We moeten wel, willen we blijven bestaan. En we jullie (Nederlandse schrijvers) kunnen uitgeven, c.q. in- en verkopen.’ Dat is een onloochenbaar feit, maar ook een vicieuze cirkel.

‘Koopt Nederlandsche waar, dan helpen wij elkaar’, luidde de reclameslogan tijdens die andere crisis, de wereldcrisis begin jaren dertig. Maar met zo’n slogan alleen schiet je niet op.

Wat bijvoorbeeld te doen?

Je moet de Gouden Strop niet tijdens een uurtje op een doordeweekse dag in een bibliotheekzaaltje uitreiken maar tijdens een avond in een chique gelegenheid zoals voorheen in de Rotterdamse schouwburg, het Amstelhotel, Frascati, De Rode Hoed, Felix Meritis. Zoals andere literaire prijzen die daar wel door uitgevers en CPNB worden georganiseerd.

Vroeger was het NOS Journaal er nog bij

Nodig daar als eregast(e) geen al dan niet bekende buitenlandse auteur voor uit (ze lachen zich krom in Stockholm) maar een aansprekende Nederlander (m/v). Een landelijk bekende politicus (m/v), acteur/actrice, tv-personality, het hoofd van de AIVD , desnoods Inez Weski nu ze weer op vrije voeten is. Je genereert er veel meer publiciteit mee. Geef die er ook aan, schakel je perscontacten in. Vroeger – toen lang niet alles beter was – was het NOS Journaal er nog bij, hadden landelijke dagbladen als NRC en de Volkskrant voorbeschouwingen, interviews met de genomineerden.

Uitgevers en boekhandelaren zouden de genomineerde boeken enkele weken voor de uitreiking moeten promoten. Zij zijn aangesloten bij de CPNB, de P staat voor Propaganda. Wel voor de Boekenweek, voor de Publieksprijs, voor de Kinderboekenweek, waarom niet net zo intensief en met aandacht voor de Nederlandse auteurs in het o zo populaire genre Thrillers en Detectives. Hup, leg in die Thrillerweken vaderlandse thrillers in de etalage, plaats advertenties voor de titels, dat heeft veel meer effect dan een als stofzuigervertegenwoordiger rondreizende misdaadauteur naar dertig luisteraars in lokale bibliotheken, die tijd is echt voorbij.

Breng tijdens de Thrillerweken het geschenkboekje weer terug, geschreven door een Nederlandse misdaadauteur (m/v). En als je het dan wilt laten samenstellen door een BN’er, dan door Barry Atsma (‘de nieuwe 007’), John van den Heuvel of desnoods Inez Weski nu ze weer op vrije voeten is, maar niet weken later door Matthijs van Nieuwkerk of Anna Drijver met verhalen van Heleen van Royen en Maarten Biesheuvel. Of erger.

Waarom kunnen de Denen en Noren het wel en wij niet? 

Uitgevers moeten qua marketing en betaalde promotie veel meer aandacht (lees: geld) besteden voor hun Nederlandse auteurs, met name hun debutanten. Zo creëer je een kweekvijver voor talent (zie de Scandinaviërs). Baldacci verkoopt toch wel, Esther Verhoef ook, maar John Kuipers of Gerrit Barendrecht niet, ondanks lovende recensies en respectievelijk hun Gouden Strop en de Hebban Thrillerprijs.

Stimuleer als GNM (Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs) meer aandacht in de boekenbijlagen van de dag- en weekbladen. Nu is dat af en toe een rubriekje en dan nog over een onbekende Japanse of Finse auteur (de Volkskrant). In de boekenbijlage van die krant van 13 mei stonden 2,5 pagina’s interview met drie Spaanse auteurs die als schrijfster Carmen Mola een bestseller schreven, een stuk over het nieuwe boek van de Amerikaanse Rebecca Makkai. En in een klein kadertje iets over de Thrillerweken. Volgend jaar bij de Spaanse thrillerdagen in de krant El Pais komt een dubbelinterview met Willem Asman en Tomas Ross. En gij gleuft het.

Bij het GNM zijn ook recensenten aangesloten en journalisten die thrillers schrijven. Hetzelfde geldt voor de redacties van tv- en radioprogramma’s. Anna van den Breemer (Het Perfecte Zusje), Volkskrant-journaliste en getrouwd met Özkan Akyol (Eus Boekenclub) kan goed werk verrichten. Zelf werd ik na kritiek op het elitaire karakter van Brommer op Zee uitgenodigd voor het programma.

En tenslotte, het GNM kan veel meer doen dan een jaarlijkse vergadering (statuten, notulen en rondvraag) en een verwaterd Mystery Dinner uitsluitend voor leden te organiseren. Hebban en Zoetermeer (Nederlands Thrillerfestival) doen hun best maar in tegenstelling tot Duitsland, het VK of de Scandinavische landen hebben we geen spectaculair Crime Festival. Organiseer dat enkele dagen, reik dan de Gouden Strop uit, gooi er een paar populaire bands tegen aan, vertoon Nederlandse misdaadseries, ook die zijn beter dan ooit, nodig de acteurs uit, laat desnoods Inez Weski op vrije voeten presenteren.

Waarom kunnen de Denen en Noren het wel en wij niet?

Echt, we kunnen veel meer.

En veel beter.

(Deze bijdrage van drievoudig Gouden Stropwinnaar Tomas Ross stond eerder op Hebban.nl)