Het juryrapport ontleed (nieuws, 2022)

Goede debutanten en veel puzzelthrillers  



De uitreiking van de Gouden Strop is altijd een goed moment om de thermometer eens in het  thrillergenre te steken. Hoe is het gesteld met het niveau van de misdaadroman? Is het veel van hetzelfde, hoe doen de vrouwen het en wordt er door de bank genomen goed geschreven? Het rapport van de jury van de Gouden Strop biedt een beetje houvast, want die heeft per slot van rekening een groot aantal thrillers onder ogen gehad.

Om meteen met een pluspuntje te beginnen: de kwaliteit van de Nederlandse thriller is beter geworden, signaleerde de jury. Let op: het gaat om het spannende boek van Hollandsche bodem, want de Vlamingen kwamen er dit jaar niet aan te pas. In deze tijden waarin iedereen de mond vol heeft van inclusie en verbinding, werden de uitgevers uit België uitgesloten van deelname, gediscrimineerd dus eigenlijk.

Het bestuur van de Stichting Gouden Strop wilde hiermee bereiken dat er meer aandacht zou zijn voor de winnaar van de thrillerprijs. Nou, die aandacht is er. Want het winnende boek is van bestsellerauteur Marion Pauw, nu tweevoudig Gouden Stropwinnaar. Haar Vogeleiland staat al vijf weken in de Bestseller 60, met 16 als hoogste plaats. Het lijdt geen twijfel dat het boek de komende tijd in de toptien zal belanden. Dus: missie geslaagd!

Work in progress
Goed, terug naar dat pluspuntje. Jaar na jaar bepleit de jury van de Gouden Strop dat uitgevers in de redactiefase meer aandacht, liefde én expertise aan het boek moeten besteden, want soms was het huilen met de pet op. Ook dit jaar weer. Uit het juryrapport: 'De jury wil de uitgevers meegeven: investeer in goede redactie. In een enkel geval kreeg de jury de indruk dat een boek nog work in progress was.' Toch ziet de jury de kwaliteit oplopen, zeker onder de debutanten. Dat dan weer wel. 

Je vraagt je af hoe de jury heeft kunnen meten dat de kwaliteit van de thrillers is toegenomen. Het is moeilijk voor te stellen dat dit vijfkoppige college ter vergelijking alle ingezonden boeken voor de editie 2021 ook nog eens heeft doorgenomen. Er zat in de jury van 2022 geen lid dat vorig jaar ook al dit eervolle werk heeft gedaan, dus dat kan het niet zijn. Of zou het ontbreken van Vlaamse thrillers als kwaliteitsimpuls worden beschouwd?

Hoe dan ook, verheugend is dat de debutanten het goed doen. Drie schrijvers belandden op de longlist met hun eersteling, waar 'de jury niet omheen kon'. Eén debutant, NRC-journalist Bas Haan, haalde zelfs de shortlist van de Strop en ging met de Schaduwprijs aan de haal.

Nog een pluspuntje in dit van oudsher door mannen gedomineerde genre: van de vijftig inzendingen werden er 17 door een man geschreven, 31 door een vrouw, 1 door een duo en 1 door een collectief. 

Stijgende lijn
Ook verheugend is dat er weer een vrouwelijke winnaar is. Sinds 2016 hebben nu vier schrijfsters de trofee in ontvangst mogen nemen, er lijkt wel een stijgende lijn in te zitten, het moet niet gekker worden. Maar als je naar het totaalplaatje kijkt, is de conclusie toch wel een beetje bedroevend: vijf vrouwen werden bekroond sinds de lancering van de prijs in 1986, tegenover 21 mannen. Aan de jurysamenstelling ligt het overigens niet: sinds jaar en dag is er een gelijke man-vrouwverdeling, soms zijn de vrouwelijke juryleden in de meerderheid.

Wat de jury verder opviel: 'Thrillers spelen zich af in het verleden, in de rauwe hedendaagse binnenstad, in een parallelle wereld. Populair blijven de Dan Brown-achtige boeken met geheimen uit de bijbel en puzzels die opgelost moeten worden.'

Sommige zaken veranderen nooit. 

De jury van de Gouden Strop was unaniem in zijn/haar oordeel, want men koos voor 'een onbetwiste winnaar'. Er waren mooie woorden voor Pauw: Zij is 'is een auteur die de lezer weet mee te slepen in een geschiedenis die onschuldig begint maar steeds luguberder wordt. Een boek dat de juryleden in één ruk uitlazen, dat een fraaie spanningsboog heeft en door de originaliteit van het verhaal zich lastig laat voorspellen. Het winnende boek is geschreven door een auteur die door vakmanschap alles wat er gebeurde aannemelijk en acceptabel maakt, zodat je als lezer heel gemakkelijk daarin meegenomen wordt – en je dan met een schok realiseert dat dat niet joúw normen en waarden zijn.'

Kijk je naar wat de jury van 2021 zei over het winnende Bloedsteen van Bernice Berkleef  - 'De karakters zijn goed gevat en het verhaal bouwt op tot een onverwacht einde. De auteur laat zien dat zij met dit boek een duidelijke groei heeft doorgemaakt sinds haar met lof overladen debuut. Een volwassen thriller voor een brede doelgroep.' - dan steekt dit laatste oordeel wat karig af bij de lof voor Vogeleiland.