Met de kennis van nu #1 (interview, 2021)

 

René Appel: 'In mijn milieu was een thriller een thrillertje'

Welk literair genre je ook beoefent, je debuut blijft een bijzonder iets. Vrij van de druk van uitgevers, recensenten en lezers is ineens jouw eerste proeve van bekwaamheid daar. De Spanningsblog vroeg thrillerauteurs met een aantal boeken op hun naam een 'trip down memory lane' te maken en hun debuut met de kennis van nu eens tegen het licht te houden. Vandaag: René Appel. 'De redacteur vond het einde niet goed.'

Wanneer heb jij voor het laatst een blik geworpen in jouw debuut, Handicap?
René Appel: 'Dat is zo lang geleden dat ik het me niet meer kan herinneren. Vermoedelijk heb ik de tekst voor het laatst gelezen toen ik de drukproeven controleerde. Eén van de redenen is dat ik mijn eigen boeken nooit herlees, omdat ik bang ben dan dingen te ontdekken waarvan ik denk dat ik het anders had moeten doen. Kortom, ik wil niet geconfronteerd worden met mijn eigen (mogelijke) tekortkomingen of fouten. Liever werk ik aan een nieuw verhaal.'

Hoe verliep destijds de reis van de eerste woorden op papier naar daadwerkelijke publicatie?
'In eerste instantie was Handicap een kort verhaal, en toen ik dat af had, bedacht ik dat er voldoende stof was voor een roman. Die ben ik dus gaan schrijven.'

'In die tijd was ik recensent voor misdaadliteratuur voor NRC Handelsblad (nu slechts NRC), maar mijn brood verdiende ik aan de Universiteit van Amsterdam, waar ik een fulltime baan had. Dat schrijven gebeurde dus in de avonduren.'

'Ik ben ongeveer januari 1985 met de roman begonnen (gewoon met de hand geschreven), midden 1986 was hij af in eerste versie. De tweede uitgever waar ik het manuscript heen stuurde (Bert Bakker) wilde het boek wel publiceren, maar de redacteur vond het einde niet goed. Dat was ik wel met hem eens. En in een 'diep gesprek' met mijn vrouw heb ik toen een ander einde bedacht. The rest is history, is dan het cliché.'

Weet je nog hoeveel je van je eersteling hebt verkocht?
'Nee, dat weet ik absoluut niet meer, maar in ieder geval een aantal dat ik nu niet meer haal. Bedenk dat er toen veel en veel minder oorspronkelijk Nederlandse thrillers verschenen, met andere woorden de concurrentie was veel geringer.'

Wat waren destijds de reacties van pers en publiek?
'De reacties waren positief. Ik was de eerste Nederlandse auteur die een psychologische thriller schreef. Mijn eerste, zeer gunstige bespreking was in de Volkskrant, die destijds elke in het Nederlands verschenen misdaadroman recenseerde (hoe kort soms ook). Toen mijn eigen boek uitkwam, ben ik overigens zelf meteen opgehouden met recenseren voor NRC Handelsblad.'

'Om me heen hoorde ik ook diverse positieve reacties op het boek, hoewel in het universitaire milieu waarin ik verkeerde (Faculteit der Letteren) het genre niet bepaald serieus werd genomen. Een thriller werd snel een thrillertje.'

Met wat voor gevoel kijk je naar jouw eerste thriller? Wat vind jij de pluspunten van het boek?
'Ik kijk er met een goed gevoel naar. Dat was wat ik toen kon. Belangrijkste pluspunt: ik was erin geslaagd het persoonlijk conflict van de hoofdpersoon om te zetten in een interessante plot. Niks schietpartijen, achtervolgingen, bizarre personages enz., maar als hoofdpersoon een 'gewone man' die in ongewone omstandigheden terechtkomt, misschien wel door eigen toedoen, maar dat is voor de lezer juist niet duidelijk.'

Zou je, met de inmiddels opgedane kennis en schrijfervaring, nu een ander debuut hebben geschreven? Zo ja, wat zou je er aan veranderen?
'Het zou zeker anders zijn. Ik denk dat ik nog iets beter in staat zou zijn om spanningverhogende elementen in te bouwen, zoals ik die heb besproken en toegelicht in Spannende verhalen schrijven. Misschien zou ik ook de werksituatie van de hoofdpersoon veranderen, maar ik denk liever na over een nieuw boek dan over het (imaginaire) herschrijven van een oud boek, mijn debuut nota bene.; 

Over Handicap

Handicap verscheen in 1987 bij uitgeverij Bert Bakker. De website van René Appel meldt over het boek het volgende: Geschiedenisleraar Herman van Zelm is getrouwd met de gedeeltelijk invalide Stefanie, een ex-leerlinge van hem. Tijdens een weekje herfstvakantie in Tunesië blijkt hij steeds minder opgewassen tegen de verstikkende levensvreugde en de harde lach waarmee ze haar handicap naar de achtergrond dringt. Als Stefanie ’s avonds laat met haar rolstoel het hotelzwembad inrijdt en verdrinkt, zijn er verschillende mensen die niet in Hermans onschuld kunnen of willen geloven.

Herman gaat terug naar Tunesië. Om de laatste sporen uit te wissen of om zelf de dader op te sporen? Hoe het ook zij, hij komt steeds meer klem te zitten. Collega’s, een vermoeiende reisgenoot die hem op de zenuwen werkt, een onderzoeker van de levensverzekeringsmaatschappij die het geld moet uitkeren, en last but not least het zusje van Stefanie – waarom gunnen ze Herman geen rust, wat willen ze van hem?

Handicap gaat over een man die klem komt te zitten, vooral klem met zijn geweten. De vraag is of zijn emotionele tekortkomingen hem de das om zullen doen of dat hij zijn leven een nieuwe wending kan geven.