Editor at large (nieuws, 2020)

Tomas Ross brengt hommage aan zijn vader  



Voor wie het nog niet wist: Tomas Ross heet eigenlijk Willem Pieter Hogendoorn. Hij is de zoon van Pieter Gerardus Hogendoorn, tijdens de Tweede Wereldoorlog lid van de verzetsgroep Albrecht. Na de oorlog werd Ross' vader gevraagd de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) vorm te geven. 

De in 1912 geboren Pieter Gerardus Hogendoorn stierf, zoals zijn zoon meldt, 'in het BVD-harnas'. Als een hommage aan zijn vader, die volgend jaar een halve eeuw geleden overleed, en ook als eerbetoon aan de onlangs overleden grootmeester John le Carré, komt Ross in het najaar van 2021 met In de Schaduw van de Muur. Het is een spionageroman die zich afspeelt tijdens de Koude Oorlog in Nederland en Oost-Berlijn. Ross: 'Oftewel de Stasi contra de BVD'.

Zijn vader heeft thuis nooit veel willen vertellen over zijn werkzaamheden in dienst van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hij was fel op de communisten en ook van sociaaldemocraten moest hij niets hebben. 'Alleen voor Willem Drees had hij een zwak', vertelde de schrijver in een interview uit 2004. 'We woonden bij hem in de buurt en als wij hem op zondag - als wij ter kerke gingen - tegenkwamen, stopte mijn vader altijd en lichtte zijn hoed. Drees stond boven de partijen.'

'Mijn vader was een van de weinig goede politiemensen in de oorlog. Onder de codenaam Pauline fungeerde hij eind '43 in de Biesbosch als contact tussen de verzetsgroep Albrecht en de Britse geheime dienst. Die gaf hem de codenaam Shelldrake. Uit de groep Albrecht is het Bureau Nationale Veiligheid, de latere BVD, voortgekomen. Ik weet niet veel van hem. Ik heb later begrepen dat hij de hoofdinspecteur was die Chris Lindemans, oftewel dubbelspion King Kong, na de oorlog in de Scheveningse strafgevangenis verhoorde,' aldus de schrijver die vernoemd is naar zijn oom Willem, een broer van zijn vader en lid van de NSB.

'Ik moest op school zeggen dat mijn vader referendaris was op Binnenlandse Zaken. Dat hij bij de BVD werkte heeft hij mij pas verteld toen ik op de middelbare school zat. We wandelden toen samen op de Veluwe. Hij zei dat hij bij de dienst zat en ik weet nog dat ik achterover viel van het lachen. Hij vroeg: 'Vind je dat zo gek?' En ik: 'Nee, maar ik geloof het helemaal niet'.'

Ross heeft later nog wel over de BVD geschreven, maar niet als een organisatie van alleen onderknuppels. 'Dat zal ongetwijfeld met een soort rehabilitatie van mijn vader te maken hebben. Van: jongens, pas op, je kunt wel tegen de BVD zijn, maar die dienst heeft toch wel wat nuttigs gedaan.'

'Het generatieconflict heb ik natuurlijk wel met hem gehad. Ik ben opgegroeid tijdens de jaren zestig. Kreeg een tik mee van de PSP en de oorlog in Vietnam. Dat stond haaks op wat hij, die ijzervreter, vond. Ik heb hem wel eens verweten dat hij alleen maar op communisten joeg. Dan zei hij altijd: Stalin is erger dan Hitler en de communisten zeggen wel dat ze 'mir' - vrede - willen, maar 'mir' betekent ook de hele wereld.'

Ross' vader werd nog geen zestig. 'Hij stierf te jong, rookte vier pakjes per dag.'

Editor at large

Voor de publicatie van In de Schaduw van de Muur verschijnt op 28 januari Ross' langverwachte thriller Indisch Requiem. Tomas Ross, 76 jaar inmiddels, is dus nog lang niet van plan het schrijversbijltje erbij neer te gooien. Sterker nog, deze maand tekende hij een contractverlenging als editor at large bij uitgeverij De Bezige Bij/Cargo. De deal loopt tot 1 januari 2024. Hetzelfde geldt voor het exclusieve auteurscontract, waaronder hij zijn handtekening zette. 

Superveel zin in (nieuws, 2020)

Saskia Noort schrijft vervolg op 'De eetclub'  



Saskia Noort (53) deelde boekennieuws op haar social mediakanaal. 'Ik tekende op de valreep van 2020 een nieuw boekcontract', schrijft ze op Instagram.

Noort heeft een deal gesloten bij uitgeverij The House of Books voor een nieuwe thriller, die uiterlijk 2023 zal verschijnen. 'Superveel zin in!!!', schrijft de 53-jarige auteur. Ze deelt op Instagram een plaatje van een fles champagne die klaarstaat in de koeler, twee glaasjes en Martijn Griffioen, de uitgever.

De thriller zal een vervolg zijn op haar eerdere boeken De Eetclub (2004) en Debet (2013). De schrijfster is een van de best verkopende Nederlandse auteurs, van haar boeken zijn inmiddels meer dan 3 miljoen exemplaren verkocht.

(Bron: RTL Nieuws)

Altijd gelijk (column, 2020)

Soorten dom   



(Door Peter de Zwaan)

Recensenten hebben altijd gelijk. Ik weet niet wie dat heeft bedacht en ga het me alsjeblieft niet uitleggen, maar zo heb ik het gehoord, samen met de opmerking: ‘Gedraag je er naar, anders krijg je je trekken thuis.’

Dat is intussen zo vaak gebeurd dat ik soms denk: recensenten hebben altijd gelijk, doe vooral alsof.

Maar dat betekent niet dat ik hoef te snappen hoe het in het hoofd van een ander werkt.

Een voorbeeld?

Goed dat je het vraagt, want ik ben dit stukje begonnen in de hoop dat je meer wilt weten.

In een van de eerste recensies over Het hoofd van Little Levy stond dat de slimme Jeff Meeks op pad was met de domme Levy.

Ik keek er van op. Laat ik nou in al de maanden waarin ik aan het prachtboek werkte nooit in de gaten hebben gehad dat Levy ze niet op een rij had?

Zijn vrouw Lenny is vermoord en hij ziet in dat hij niet de vaardigheden heeft om de moordenaars te vinden, daarom vraagt hij Meeks hem te helpen.

Dat staat al op de eerste pagina, je hoeft niet diep te graven en zorgvuldig te lezen om de bedoeling van Levy te begrijpen.

Ik citeer: ‘Ze (Lenny dus) zei altijd dat ik niet goed was in denken, maar jij wel.’

Nou kan het aan mij liggen, maar ik vind iemand die door heeft dat hij iets in zijn eentje niet tot een goed einde kan brengen nogal slim. Het is de domoor die zijn beperkingen niet kent en een paar meter voor zich uit wauwelt. Als dat niet zo was, hadden we geen virusontkenners en in de USA geen Trumpisten, wat, ik zeg dit voor de recensenten van muziekbladen, geen mensen zijn die trompet spelen.

Maar de afgekloven tegenstelling dom-slim kan wel makkelijk je mening over een boek bepalen voor je aan lezen bent begonnen.

O, ja, bij schrijvers heb je ook vijftig soorten dom, het zijn niet altijd de slimsten, mezelf meegerekend. In het stukje over de tweede eerste Canon van de Nederlandstalige Misdaadliteratuur vergat ik in de eerste zin een s achter het woord misdaadroman, waardoor het leek alsof de eerste eerste Canon opgezet was om één boek in de zon te zetten.

Wat kan die De Zwaan toch een onzin schrijven.

Dat kan ik, ja en ik maak het in de ogen van in elk geval één collega nog erger: ik noemde Oolbekkink als Canon-kandidaat en dat was een soort van overtreffend dom, want Oolbekkink was een schrijver van gemakzuchtboeken, dat ‘vond hij zelf ook’.

Oolbekkink schreef gemakkelijk, goed Nederlands, mooie zinnen, heldere plot. Dat kun je, bijvoorbeeld als je een ploeterschrijver bent bij wie alles van au gaat, wel gemakzucht vinden, maar dan ben je ...
...daar ga ik een keer een passend woord voor bedenken. 

Wordt verwacht 475 (nieuws, 2020)

Brandstapel paraat in nieuwe thriller van 'vrouwelijke Stephen King'  



Bij uitgeverij A.W. Bruna verschijnt op 16 februari Brandende meisjes, na De Krijtman, De terugkeer en De Anderen de vierde thriller van C.J. Tudor. 'Zijn we allemaal in staat tot onuitsprekelijke daden om degenen van wie we houden te beschermen', vraagt de uitgeverij zich af in een persbericht. 

Tja. 

Het verhaal dan maar: Welkom in het lieflijke plaatsje Chapel Croft.
Vijfhonderd jaar geleden werden hier acht protestantse martelaren terechtgesteld op de brandstapel.
Dertig jaar geleden verdwenen twee tienermeisjes spoorloos.
Twee maanden geleden pleegde de dominee van de lokale parochie zelfmoord.

Dominee Jack Brooks, alleenstaande ouder van de veertienjarige Flo, arriveert in het dorp om een nieuwe start te maken en wat tot rust te komen. Maar rust is het laatste wat ze er vinden.

Want iemand lijkt vastbesloten om de duistere geschiedenis van het dorp actueel te houden. Jack ontvangt sinistere pakketjes en berichten. En Flo ziet levensechte visioenen van brandende meisjes. Of zijn het geen visioenen?

Andere auteurs zijn laaiend enthousiast over C.J. Tudor. 'Ze is briljant', zegt Harlan Coben. 'Als je van mijn werk houdt, vind je dit geweldig', concludeert- Stephen King.

Voordat C.J. (Caz) Tudor debuteerde, werkte ze onder meer voor radio en tv. Ze publiceerde korte verhalen in tijdschriften en runde haar eigen hondenuitlaatservice. Haar debuut De Krijtman werd een internationale bestseller en bezorgde haar de bijnaam 'de Britse vrouwelijke Stephen King'. Haar boeken verschijnen in 39 landen.

Wordt verwacht 474 (nieuws, 2020)

Nietsvermoedend in een stoel  



Bij uitgeverij Cargo verschijnt op 14 januari de thriller Geiger. Het is het debuut van filmregisseur Gustaf Skördeman.

Bijna dertig jaar na het einde van de Koude Oorlog worden slapende spionnen en veiligheidsdiensten opgeschrikt door een telefoontje van een oude bekende. Waarom is hij weer actief; en wat is zijn doel?

Als een oude vrouw net afscheid heeft genomen van haar kleinkinderen die even op bezoek waren, gaat de telefoon. Ze haast zich op te nemen. Uit de hoorn klinkt één woord: Geiger. Al tientallen jaren wacht ze op dit bericht, maar toch komt het onverwacht.

Ze weet wat ze moet doen. De oude vrouw pakt een pistool, schroeft er een geluiddemper op en loopt naar haar man toe, die nietsvermoedend in zijn stoel zit. Ze zet de loop tegen zijn achterhoofd, haalt de trekker over, en verlaat haastig het huis.

De schokkende moord in Bromma valt buiten het werkgebied van politieagente Sara Nowak, maar haar collega's weten dat ze het slachtoffer kent. Tegen de wil van haar leidinggevenden voegt ze zich bij het onderzoeksteam. De vragen stapelen zich op en het is duidelijk dat de antwoorden in het verleden liggen – een verleden waarin ooit een verwoestend plan is gesmeed dat nu tot een uitbarsting komt.

Gustaf Skördeman werd in 1965 in Zweden geboren en is scenarist, filmregisseur en producent. Geiger is zijn debuut en het begin van een serie thrillers met Sara Nowak in de hoofdrol.

Make-over (nieuws, 2020)

'Daglicht' wordt Amerikaanse serie  

De Amerikaanse studio Fox Entertainment is een serie aan het maken gebaseerd op de thriller Daglicht van schrijfster Marion Pauw.

Scenarist Denise Hahn, bekend van hits als Grey’s Anatomy en CSI: Cyber, wordt uitvoerend producent. Zij verwerkt haar Amerikaans-Koreaanse achtergrond in het verhaal. In de serie is hoofdpersoon Iris een Amerikaans-Koreaanse advocate die ontdekt dat ze een halfbroer heeft die veroordeeld is voor moord.

Wanneer ze erachter komt dat de moordenaar dezelfde ontwikkelingsstoornis heeft als haar zoon, gaat ze zijn zaak onderzoeken en raakt ze verstrikt in een web van corruptie, familiegeheimen en de mythe van de ‘perfecte immigrant’.

Naast Denise Hahn zullen onder andere de Amerikaans-Nederlandse producente Sofia Sondervan-Bild en Marion Pauw aan de serie werken als executive producers. 'Ik ben ontzettend blij en trots', stelt de schrijfster. 'De kans dat een Nederlands boek in Amerika tot serie bewerkt wordt, en dan ook nog door een partij als Fox, is ontzettend klein.'

Bestseller Daglicht won in 2009 de Gouden Strop en werd in twaalf landen vertaald. Uitgeverij HarperCollins bracht het in 2017 uit in Amerika onder de titel Girl in the Dark. Er verscheen eerder een Nederlandse bioscoopfilm, gebaseerd op het boek, met Angela Schijf in de hoofdrol. De nieuwe thriller van Marion Pauw, Vogeleiland, verschijnt in april 2021 bij uitgeverij House of Books.

Basale hap (column, 2020)

Broodje kaas    



(Door Isa Maron)

Een tijdje terug las ik een interview met een gewaardeerde collega. U kent hem vast wel, René Appel.

‘Er verschijnt de laatste jaren wel een onwaarschijnlijke hoop rotzooi', stelt de interviewer.

‘Verschrikkelijk', antwoordt de thrillerschrijver. ‘Dat is waar. Dan lees ik tien pagina’s en denk ik: de setting klopt niet, de dialogen kloppen niet, de personages zijn raar. Geforceerd moet er een misdaad of wat dan ook in. Er verschijnt veel pulp. Vroeger gold ‘pulp’ wel als een geuzennaam, maar als er te veel van is, werkt het alleen maar verstikkend. Slecht voor het genre, slecht voor de boeken die ertoe doen.’

Ik moest er even over nadenken.

Rotzooi. Verschrikkelijk. Pulp. Verstikkend. Slecht voor het genre.

Is dat zo?

Is het slecht dat er broodjes kaas bestaan? Natuurlijk kun je genieten van een heerlijk belegde plak van een met de hand gekneed zuurdesembrood, belegd met een laag zelfgemaakte hummus, zorgvuldig gesneden reepjes biologische avocado, met een handje in de vensterbank gekoesterde alfalfa. En niet voor niets gaat een grote groep mensen regelmatig eten bij een bijzonder restaurant (nou ja, normaal gesproken dan…) waar aan sterren grenzende gerechten worden geserveerd.

Maar dan maandagmorgen. We moeten de deur uit. De maag rommelt. We maken snel een broodje kaas. Want we hebben niet altijd zin om uren in de keuken te staan, en elke hap heel bewust vijftig keer te kauwen en ons te realiseren waar elk ingrediënt vandaan komt, hoe het is vervaardigd en hoe mooi en speciaal het is. We hebben honger!

Wtf is er dan mis met een broodje kaas?

‘Waarom wil ik dit eigenlijk lezen?’ vraagt Marjan Slob, filosoof en analist van technologie en beeldcultuur, zich af in haar boek Foute fantasieën, over de bevrediging die zij haalt uit het lezen en herlezen van de Bouquetreeks. Even later schrijft ze: ‘Wat de heldin in deze man ontmoet, is wat filosofen het sublieme noemen.’

Volgens mij is dat met een thriller niet anders. Vanuit onze veilige leesstoel willen wij iets ervaren wat groots is, en anders. We willen een venster, zegt Marjan Slob als ze over romantische fictie praat. Een blik op een ontzagwekkend andere wereld, die je een vreemd gevoel in je maag bezorgt. ‘Mooi is het niet wat je ziet. Overweldigend komt meer in de buurt. Overweldigend en heerlijk. Heerlijk en gevaarlijk. Heerlijke horror. Verschrikkelijke vreugde.’

Bij de behoefte aan zo’n gevoel duiken mannen graag in een spionagethriller. Of iets met oorlog. Undercover. Niet dat vrouwen dat niet leuk vinden, trouwens. Vrouwen duiken op hun beurt graag in een spannend verhaal over een vrouw die in problemen raakt. Niet dat mannen dat niet leuk vinden trouwens.

Het een is het ander. Allemaal broodjes kaas. En soms een goed opgetuigde hamburger. Je kent dat wel, met augurk, plak gesmolten kaas en een reep bacon. Zo’n overweldigende, basale, verschrikkelijk heerlijke hap. Ontzagwekkend lekker.

Is het slecht voor de betere restaurants dat er ook broodjeszaken zijn? Lijkt me niet. Ik moet er niet aan denken om elke dag een Michelin-maaltijd op mijn bord te krijgen. Er is ruimte voor en behoefte aan vele smaken.

Dus René Appel schrijft sterrenmaaltijden. Ze zijn heerlijk. Volgens hemzelf ver verheven boven de broodjes kaas en hamburgers. Maar er zitten nog maar zo weinig mensen in zijn restaurant, klaagt hij. Veel te veel mensen houden van broodjes kaas en heerlijke hamburgers.

Tja, collega, het is jammer. Soms moet je gewoon even door de zure appel heen bijten. Het is wat het is.


Het interview in de Volkskrant met René Appel: ‘Een verhaal móét uit de hand lopen. Anders is het niet leuk’ | De Volkskrant

Rookgordijn (nieuws, 2020)

Explosie op oudjaarsavond  

Jørn Lier Horst en Thomas Enger brachten begin dit jaar hun eerste coproductie uit: Nulpunt. De samenwerking is kennelijk bevallen, want op 7 januari 2021 verschijnt onder de titel Rookgordijn bij A.W. Bruna hun tweede gezamenlijke proeve van bekwaamheid. En de uitgever kraait van enthousiasme: 'wederom een onweerstaanbare combinatie van het klassieke vakmanschap van Horst en het rauwe thrillerwerk van Enger.

Celebrityblogger Emma Ramm en rechercheur Alexander Blix bundelen in dit verhaal opnieuw hun krachten. Op oudjaarsavond wordt Oslo opgeschrikt door een explosie. Alles wijst in de richting van een terroristische aanslag.

Onder de gewonden bevindt zich iemand die Alexander Blix goed kent. Ruth-Kristine Smeplass is de moeder van Patricia, die tien jaar geleden op tweejarige leeftijd werd ontvoerd. Blix was toen betrokken bij het onderzoek, maar er is nooit een spoor van het meisje gevonden.

Als de vermissing opnieuw in het nieuws komt, raakt verslaggever Emma Ramm geïntrigeerd door de nooit opgeloste zaak. Blix en Ramm werken opnieuw samen in een poging het rookgordijn rond de verdwijning van Patricia te laten oplossen.

De Noor Jørn Lier Horst (1970) is bekend van zijn misdaadserie over inspecteur Wisting. Zijn werk is een unieke mix van spanning en realisme, en hij is een uitstekend observator van menselijke interactie. Zijn landgenoeet Thomas Enger (1973) is de schrijver van de Henning Juul-thrillers. Zijn handelsmerk is zijn rauwe stijl in combinatie met een voorliefde voor maatschappelijke thematiek. Van Nulpunt werden 10.000 exemplaren verkocht. 

Loftuitingen (nieuws, 2020)

Een charmante en vileine man

Het overlijden van John le Carré is bepaald niet onopgemerkt voorbijgegaan. Tal van media besteedden aandacht aan het heengaan van deze thrillergrootmeester. Hieronder een bloemlezing van de reacties (met dank aan Jos van Cann). 

Verontwaardiging
'John le Carré was veel meer dan de beste schrijver van spionageromans', kopt de Volkskrant boven de necrologie van Hans Bouman. 'Het vernieuwende en fascinerende, ja literaire van zijn romans, was het feit dat hij afzag van het heldere Flemingiaanse onderscheid tussen het ‘goede’ Westen en ‘kwade’ Sovjetblok. Boeken als Tinker, Tailor, Soldier, Spy (1974), The Honourable Schoolboy (1977) en Smiley’s People (1980) zijn, naast spannende romans in een spionagecontext, evenzeer hartstochtelijke evocaties van Le Carrés verontwaardiging over het volstrekt amorele karakter van machthebbers, aan welke zijde van het IJzeren Gordijn ze zich ook bevinden. Het ware gevaar komt bij hem vaak niet van buiten, maar van binnen', aldus de recensent.

Populisme
NRC bracht in herinnering dat Le Carré vorig jaar met Agent Running in the Field (in het Nederlands Spion buiten dienst) zijn laatste boek uitbracht. Dat ging over de Brexit en het opkomende populisme, waar hij zich diep voor schaamde. 'Het zou onmogelijk zijn nu te schrijven zonder het over de huidige toestand van de natie te hebben – ik maak er deel van uit en ik ben er depressief van', vertelde hij daarover tegen de BBC. 'Mijn schaamte communiceer ik met dit boek.'

Vileine man
Hanca Leppink was als redacteur bij Luitingh-Sijthoff betrokken bij de laatste zeventien vertalingen van John le Carré: 'Toen ik zondagavond een belletje kreeg dat hij was overleden, dacht ik aan een flauwe grap', zegt ze in NRC. 'Hij wordt honderd, dacht ik altijd, zo’n vitale man. Hij was ook druk bezig met een nieuw boek. Geen idee waarover dat gaat, dat vertelde hij nooit. Dat merkte je pas als hij zijn manuscript opstuurde. Ik hoorde bij de eerste lezers die hij om een opinie vroeg. Ja, hij luisterde naar kritiek. David was een slimme, charmante, geestige en soms ook vileine man. Al bleef dat vileine meestal binnenskamers. Ik herinner me bijvoorbeeld hoe vernietigend hij oordeelde over de casting van Diane Keaton voor de verfilming van The Little Drummer Girl.'

Sleutel
Margaret Atwood, Canadese romanschrijver en Booker Prize-winnaar op Twitter: 'Wat een treurig nieuws. Zijn romans met spymaster George Smiley vormen de sleutel tot het begrijpen van het midden van de 20ste eeuw.'

Humanitaire geest
De Amerikaanse bestsellerauteur Stephen King reageert op Twitter: 'Dit verschrikkelijke jaar heeft een literaire reus en een humanitaire geest geëist. The Little Drummer Girl is een van de beste boeken die ik ooit las.'

Uniek personage
De Britse thrillerauteur Robert Harris tweette: 'Erg bedroefd om dit te horen. Een van de grote naoorlogse Britse romanschrijvers en een onvergetelijk, uniek personage.'

Steeds de trap
Anton Corbijn verfilmde Le Carré's roman A most wanted man en schrijft op Instagram: 'Hij was zeer uitgesproken over verschillende politieke situaties, zoals de oorlog in Irak. Een heel levendige man met geweldige verhalen. Ik was ook erg onder de indruk hoe hij in ons hotel op 80-jarige leeftijd steeds de trap in plaats van de lift nam. RIP David. Je was een uniek talent.'

Nooit volledig erkend
In Het Parool schrijft Marjolijn de Cocq het volgende over Le Carré: 'Al werd hij alom geprezen om zijn complexe plots, rijke verhaallijnen en de rake karaktertekening van zijn personages, Le Carré voelde zich nooit volledig erkend in literaire kringen met hun doorgaans zo stiefmoederlijke behandeling van het thriller- en spionagegenre. Toen hij in 2011 werd genomineerd voor de oeuvreprijs van de Man Booker Prize, de meest prestigieuze Britse literaire prijs, liet hij zich stante pede van de shortlist halen: ‘I do not compete for literary prizes,’ liet hij de jury weten.

Complexe plots
Wanneer hij een politiek statement deed en dat deed hij steeds vaker, dan verpakte hij die in elegante, complexe plots', aldus The New York Times. 'Hij kon in één zin een heel personage neerzetten. Zeker een half dozijn van zijn boeken kunnen worden beschouwd als klassiekers. Maar hij zal het meest herinnerd worden om zijn Koude Oorlog-thrillers, een perfecte combinatie van auteur en onderwerp.'

Gigant
'Het nieuws over het overlijden van John le Carré maakt me uitermate droevig', zei Richard Moore, de directeur van de Britse geheime dienst MI6. 'Een literaire gigant die zijn stempel drukte op onze dienst met zijn briljante romans.'

Over de kunst van het schrijven (column, 2020)

The spy who came in from the cold  



(Door Jacob Vis)

In 1988 bezocht ik met mijn broer Dick het toenmalige Oost-Berlijn dat stevig van de bewoonde wereld was afgesloten met de Muur. Het was een buitengewone ervaring. De vorige dag hadden we de jaarlijkse autoshow in West-Berlijn bezocht, waar de ene glanzende bolide naast de andere stond en waar je op de gangpaden kon lopen over de hoofden van de bezoekers.

Nu deden we hetzelfde in Oost-Berlijn. Hier stond slechts één auto, een vierdeurs Trabant, het enige model dat je destijds als Oost-Berlijner kon aanschaffen, als je geld, geluk en connecties had. Dat waren er maar weinigen. Er waren ook weinig bezoekers die om het autootje heen stonden en af en toe voorzichtig een vinger uitstaken om het doffe lak aan te raken. Wat ging er door die mannen heen?

Hoewel de Muur een jaar later zou vallen was er toen nog niets dat wees op detente, integendeel: de stad bood een uitgesproken unheimische indruk. De mensen waren aardig en als ze het gevoel kregen dat ze vrij konden praten, waren ze zelfs heel aardig en bereid je alles te laten zien wat je wilde zien.

En er was genoeg te zien, al hadden de gebouwen de bekende hoekige stijl van alle bouwwerken in het Oostblok. Maar het Pergamonmuseum was indrukwekkend en voor ons, verwende westerlingen, spotgoedkoop. Alles was goedkoop in Oost-Berlijn, maar veel was onbereikbaar. De bussen waren zo vol dat de passagiers in trossen op de treeplanken stonden, zodat we die dag veel gelopen hebben.

Aan het eind van de dag wilde ik als een soort bedevaart terug via Checkpoint Charlie dat destijds nog in vol bedrijf was. Terwijl een minzaam grijnzende Cerberus onze passen controleerde en alles gebeurde in de stijl die ik me herinnerde van het derde meesterwerk van John le Carré, besefte ik: dit is de plek waar Alec Leamas is doodgeschoten – de hoofdpersoon in het boek dat al in 1968 diepe indruk op me maakte.

Je kon je er alles bij voorstellen hoe dat is gegaan. Zeker toen een bewaker met een nazipet en een indrukwekkende revolver mijn broer (die er nog Indischer uitziet dan ik) uit de rij plukte voor ‘nader onderzoek.’ Ik werd kwaad en liet dat duidelijk blijken, waarop een Oost-Berlijner me op de schouder tikte en zijn vinger op de lippen legde. Niet doen, zei hij geluidloos, dit is alleen maar machtsvertoon.

Ik kalmeerde en verdomd, twintig minuten later kwam broer Dick onbeschadigd terug. Hier stierf Alec Leamas, dacht ik weer terwijl ik nagelbijtend op hem wachtte en het werd me koud om het hart.

Zijn schepper is dood. John le Carré werd 89. Hij heeft in zijn lange schrijversleven een onuitwisbare indruk gemaakt op iedere thrillerschrijver. Hij was voor ons allemaal een voorbeeld. Niet alleen vanwege de meesterlijke constructie van zijn verhalen, maar vooral door de onvergetelijke karakters die hij schiep. Ik herinner me dat Renate Rubinstein in VN een sneer gaf over zijn stijl – een opmerking die me zo kwaad maakte dat ik een boze ingezonden brief schreef die VN niet plaatste, vermoedelijk omdat de toon te scherp was voor La Rubinstein.

Renate, ook jij bent allang dood, maar ik hoop dat je in het hiernamaals eens een praatje kunt maken met David Cornwell over de kunst van het schrijven. Kun je nog iets van leren.

Gigant (nieuws,2020)

Thrillerschrijver John le Carré overleden

De Britse thrillerschrijvet John le Carré is zaterdag 12 december overleden aan de gevolgen van een longontsteking.  Dat heeft zijn familie vandaag  bevestigd. De schrijver, wiens echte naam David John Moore Cornwell was, is 89 jaar geworden.

John le Carré is de schrijver van veel thrillers over de Koude Oorlog. Na de Val van de Muur in 1989 schreef hij ook veel spannende boeken over het internationaal terrorisme.

Begin dit jaar won de schrijver nog de Olof Palmeprijs voor zijn engagement en humanistische opinievorming in zijn boeken, die 'in de geest' zouden zijn van de opvattingen van de vermoorde Zweedse premier. Le  Carré, die zelden prijzen accepteerde, besloot het prijzengeld (100.000 euro) te doneren aan Artsen zonder Grenzen.

Le Carré was zelf geheim agent bij de Britse geheime diensten MI5 en MI6, voor hij zich aan het schrijven zette. Met zijn derde roman The spy who came in from the cold (1963) brak hij wereldwijd door. Een andere bestseller werd  Tinker tailor soldier spy. Deze en vele andere van zijn boeken werden verfilmd. In verschillende van die werken is de hoofdrol weggelegd voor spion George Smiley.

Recenter werk is The constant gardener, een kritiek op big pharma, dat eveneens verfilmd werd. In totaal schreef Le Carré 25 romans en met The pigeon tunnel publiceerde hij in 2016 zijn memoires.

Wereldwijd werden van zijn boeken meer dan 60 miljoen exemplaren verkocht. Jarenlang was hij niet erg scheutig om interviews te geven, zeker niet over zijn eigen werk bij de geheime diensten. Le Carré was een fervente tegenstander van de brexit en ging vorig jaar nog meebetogen tegen de Britse premier Johnson.

Het nieuws van zijn overlijden werd bekendgemaakt door zijn literair agent Jonny Geller: 'Nooit zal er nog iemand zoals hij opstaan. Zijn verlies zal door iedere literatuurliefhebber gevoeld worden en door iedereen die geïnteresseerd is in de condition humaine. We hebben een grote naam uit de Engelse literatuur verloren, een geestige, lieve, grappige en intelligente man. Ik heb een vriend, een mentor en een inspiratiebron verloren.'

Wat is waardevol? (column, 2020)

Andere koek

(Door Tomas Ross)

Een canon van de Nederlandstalige misdaadliteratuur. Tja. Volgens Van Dale is een literaire canon ‘een verzameling van literaire werken, die in een samenleving als waardevol erkend worden en dienen als referentiepunt in de literaire beschouwing en in het onderwijs’.

Peter de Zwaan vergist zich dus in zijn column Te Pletter, wanneer hij het heeft over ‘de beste misdaadroman’. Dat zou slaan op een voorkeurslijstje, al komt dat pretentieuze voorstel tot een ‘canon’ van Hebbans’ ‘lezerscommunity’ (heregod) daar wel op neer. Thrillerauteurs, recensenten, boekverkopers en ‘andere thrillerexperts’, vervolgens ook lezers, wordt immers gevraagd naar hun vijf favoriete thrillers. Naar hun persoonlijke voorkeur dus waarvan het maar zeer de vraag is waarom die favorieten als waardevol in de samenleving erkend zouden zijn.

Zo miste De Zwaan in een vorige ‘canon’ de auteur H.J. Oolbekkink, schrijver van, als je het mij vraagt, tientallen ongeloofwaardige en karikaturale romannetjes die Oolbekkink zelf ook niet serieus nam. Ik ga het hier niet over het onzinnige onderscheid tussen literatuur en lectuur hebben, maar ‘waardevol in de samenleving’ waren en zijn de avonturen van agent Glotz en Tim Spender niet.

In een canon gaat het nu juist niet om persoonlijke smaak of voorkeur. Sowieso ben ik geen voorstander van ‘de meeste stemmen tellen’, de grootste gemene deler heeft in de geschiedenis alleen maar tot narigheid en ellende geleid. Vóór je het weet, is Pim Fortuyn de grootste Nederlander ooit of anders Linda de Mol wel.

Een canon samenstellen is andere koek en vereist een zo objectief mogelijke benadering en kennis. En dan nog, hoe bepaal je in vredesnaam wie of wat als ‘waardevol erkend wordt in de samenleving’? En wat ís waardevol? Nou, je zou je in ons geval, de misdaadliteratuur, je kunnen afvragen welke auteur of welk boek aantoonbaar een belangrijke bijdrage tot de ontwikkeling van het genre heeft geleverd. Daarmee bedoel ik niet alleen de ‘erkenning’ ervan, al mankeert het daar in zekere kringen nog flink aan, voor mijn part de volwassenwording, maar ook de populariteit. Dat betekent dus ook, zoals in elke canon, een historisch perspectief.

De Nederlandstalige misdaadroman is zo’n honderdvijftig jaar oud, maar ik vrees dat de te nomineren favorieten veelal in de afgelopen twee, drie decennia zijn geschreven, als al niet recenter. (Waarom overigens als einddatum van publicatie 2016 is gekozen, is me een raadsel. Kunnen thrillers van later datum nog niet als ‘waardevol’ worden erkend ?)

Kijk, in de jaren tien, twintig en dertig van de vorige eeuw schreef Ivans (J. van Schevichaven) tientallen detectives die absoluut niet meer leesbaar zijn, maar die wel een belangrijke bijdrage hebben geleverd tot de populariteit en erkenning van het genre in Nederland. Dus zou je best De Man uit Frankrijk (1917) kunnen nomineren, maar ik weet wel zeker dat de meeste lezers, ook de zogenaamde thrillerexperts, nooit iets van Ivans hebben gelezen en vermoedelijk ook nooit van hem hebben gehoord. 

Idem Havank, begonnen in de jaren dertig tot in de jaren zestig mateloos populair maar heden ten dage een bijna vergeten auteur van oubollige en slecht geschreven detectives. Dus maar niet nomineren? Maar je streept Vondel toch ook niet weg uit de literaire canon omdat geen hond hem meer leest?

En Joop van den Broek, Robert van Gulik, Jan Willem van de Wetering , Rinus Ferdinandusse, Gerben Hellinga, zelfs, ondanks Peter Römer, Appie Baantjer? Je kan zeggen wat je wil, maar ze waren onmiskenbaar wegbereiders, net als de generatie die in de jaren tachtig van de vorige eeuw begon, de zogenaamde Nouvelle Vague van de vaderlandse misdaadliteratuur, Koos van Zomeren, Jacques Post, Theo Capel, of in Vlaanderen Jef Geeraerts en Bob Mendes.

Aan zo’n ‘eerste, officiële canon van de Nederlandstalige misdaadliteratuur’, te gebruiken als referentiepunt in de literaire beschouwingen en in het onderwijs, zou ik graag meewerken, mijn lijstje genomineerde auteurs en boeken zou ook aanzienlijk langer zijn dan de nu gevraagde vijf , maar als bekend ben ik nooit de beroerdste.

Te pletter (column, 2020)

De tweede eerste Canon  



(Door Peter de Zwaan)

In 2017 verscheen de eerste Canon van de Nederlandstalige Misdaadliteratuur met de beste misdaadroman van na de oorlog, of van iets later, daar wil ik af zijn. Op de lijst stonden 77 boeken. Sander Verheijen, de hoofdredacteur van Hebban, en Peter Kuijt, de oprichter van De Spanningsblog, hadden er kranig werk mee verricht: pik de betere thrillers maar eens uit de berg die in een dikke halve eeuw over ons is uitgestort.

Het enige dat me er echt aan opviel was het ontbreken van H.J. Oolbekkink, de bedenker van geheim agent Glotz en avonturier Tim Spender, maar verder: niks mis mee.

Een Canon hoort tien, twintig jaar mee te kunnen, maar volgend jaar al verschijnt weer een Canon van de Nederlandstalige Misdaadliteratuur en het is weer de eerste. Met een grotere jury nu, maar opnieuw met Sander Verheijen en Peter Kuijt, je zou denken dat die zich herinneren dat ze het werk al een keer hebben gedaan.

Het heeft een hoog RTL-gehalte, die Canon. Je kunt op RTL4 met enige regelmaat een film zien die wordt aangekondigd als première. Een tijdje later is-ie op RTL 5, ook als première, want voor RTL5 is het de eerste keer. Daarna RTL7. En weer première.

Lezers mogen voor de tweede eerste Canon titels nomineren, dus als ik een beetje een handige schrijver was dan zou ik vrienden belagen: ‘Hé, doe me een plezier, nomineer me te pletter, het kan vast geen kwaad.’

De commissie die uiteindelijk oordeelt bestaat uit tien personen en als er een commissie is die uiteindelijk samenstelling en volgorde bepaalt dan noem ik die gemakshalve jury.

Een jury van tien en, eerlijk is eerlijk, het zijn mensen die kennis hebben van het genre en die niet te beroerd zijn om boeken te lezen.

‘Is dat niet heel gewoon, zeurkont, dat juryleden boeken lezen?’

Nou, ik kan me gevallen herinneren waarbij ik nogal wat twijfels had.

Nog een puntje. Er zitten twee auteurs in de jury. Het zijn collega-schrijvers die ik hoog acht, dus dat is het punt niet. Wel een puntje is dat schrijvers over zichzelf (‘Ik ga wel even de kamer uit, jongens’) en collega’s moeten oordelen.

Het is een kwestie van instelling, maar ik zou zeggen: denk er nog eens over na. Ooit haalde ik elk jaar de Detective & Thrillergids van Vrij Nederland in huis. Tot ik hoorde dat er ook een schrijver aan meewerkte die de afrekening niet schuwde. Hij ging er prat op dat hij meer boeken voor VN recenseerde dan een schrijver die zelf boeken maakt volgens mij tot zich kan nemen, niet als hij ook echt leest. Al meer dan tien jaar raak ik VN met een tang nog niet aan. Maar dat ligt aan mij hoor, dat ligt aan mij.

Volgend jaar hebben we dus de tweede eerste Canon en ik hoop dat ik het mag beleven dat we in 2025 de derde eerste krijgen en in 2029 de vierde eerste. Maak er een traditie van: elke Canon de eerste. Hebben wij, thrillerliefhebbers, toch eindelijk iets wat ons onderscheidt van alle andere Canons in de hele wereld.

Deze column is ook te lezen op de website www.peterdezwaan.nl

Wordt verwacht 473 (nieuws, 2020)

Lichaam zonder hoofd  

Op 2 februari, wanneer de temperatuur doorgaans behoorlijk laag is, verschijnt bij uitgeverij HarperCollins Holland de thriller Hoogzomer van Kim Faber en Janni Pedersen.

Inspecteur Martin Juncker is nog altijd verbitterd over zijn degradatie naar een klein politiebureau in het saaie stadje Standsted. Maar hij heeft niet lang genoeg tijd om erbij stil te staan, want er wordt een advocaat vermoord. Juncker moet de zaak leiden.

Ondertussen onderzoekt journaliste Charlotte Junckersen een anonieme tip: de terroristische aanslag van zes maanden geleden in Kopenhagen had voorkomen kunnen worden.

Wanneer er een onthoofd lichaam wordt aangetroffen en er een verband lijkt te zijn met de aanslag, bijt inspecteur Signe Kristiansen zich vast in het onderzoek. 

Kim Faber is architect en journalist voor de Deense krant Politiken. Janni Pedersen is presentator en misdaadjournalist op de Deense televisie. Voor Winterland wonnen ze de prijs voor Beste Debuut van het Jaar in hun thuisland; meer dan 100.000 exemplaren werden al verkocht. 

De ogen ontbreken (nieuws, 2020)

Brit debuteert met Nordic Noir   



Het leven van de Britse schrijver Will Dean leest zelf al als een spannend boek. Hij ging diep in de bossen van Zweden wonen en bouwde daar eigenhandig een huis voor zijn gezin. Daar schreef hij ook zijn debuut De jacht, dat in januari bij uitgeverij A.W. Bruna uitkomt. 'Hij schreef een meesterlijke Nordic Noir', schrijft The Times.

De jacht is het eerste deel van Will Deans serie over de dove heldin Tuva Moodyson. Zij is een verslaggever van een lokaal Zweeds krantje en op zoek naar het verhaal dat haar carrière kan lanceren. Uiteindelijke doel is het piepkleine dorp Gavrik te verlaten.

Twee lichamen liggen diep in de bossen bij een afgelegen Zweeds dorpje. Hun ogen ontbreken. Er is een web van leugens. En een onopgeloste moord van twintig jaar geleden.

Kan Tuva de moordenaar te slim af zijn voor ze diens volgende slachtoffer wordt? Ze wil het graag geloven. Maar daarvoor moet ze haar ergste angsten overwinnen en diep de bossen in trekken.

Volgens de uitgeverij is De jacht uitgelezen kost voor liefhebbers van de boeken van Cilla & Rolf Börjlind en de tv-serie Broadchurch. Het boek belandde op de shortlist voor The Guardian's Not the Booker-prijs. 

Will Dean groeide op in de East Midlands. Na zijn studie rechten werkte hij een tijd in Londen, waarna hij voor de liefde naar Zweden emigreerde. Voor zijn gezin bouwde hij er een houten huis, diep in de bossen in een zeer afgelegen stuk van het land. Zijn thrillerserie over de dove Tuva Moodyson wordt internationaal lof toegezwaaid. Zwart zout, het tweede deel van de serie, verschijnt in het najaar van 2021.

Smeulend geheim (nieuws, 2020)

In aantocht: de nieuwe 'Paula Hawkins'  



Je kunt er maar beter vroeg mee komen, moet uitgeverij A.W. Bruna gedacht hebben. Vandaar dat nu al de komst wordt gemeld van de nieuwe thriller van Paula Hawkins. Pas te lezen vanaf 31 augustus 2021. 

'Met enorm veel plezier kondigen we aan dat bij A.W. Bruna Uitgevers op 31 augustus 2021  Een langzaam smeulend vuur gaat verschijnen', aldus een persbericht. 'De nieuwe thriller van de wereldwijde bestsellerauteur Paula Hawkins, die internationaal doorbrak met Het meisje in de trein.'

Een langzaam smeulend vuur belooft een verhaal over bedrog, moord en wraak. Over drie vrouwen, die elkaar nauwelijks kennen, ieder met een andere band met het slachtoffer. Drie vrouwen die, om verschillende redenen, geplaagd worden door gevoelens van wrok. Die, of ze zich ervan bewust zijn of niet, erop gebrand zijn om het onrecht dat hun is aangedaan te wreken. En als het aankomt op wraak, zijn zelfs goede mensen tot heel slechte dingen in staat. In het boek vraagt Hawkins zich af: hoe lang kan een geheim smeulen voor het in vlammen opgaat?

Paula Hawkins laat het volgende weten: 'Een langzaam smeulend vuur begint met een brute moord op een woonboot in Londen. Laura, de verdachte, is gezien terwijl ze de plaats delict verliet en even lijkt het een duidelijke zaak. Maar wat ik in dit boek wilde onderzoeken is de manier waarop geen enkele tragedie op zichzelf staat. Een ongeluk in iemands jeugd kan decennia later nog gevolgen hebben; het vertrouwen in de verkeerde persoon op het verkeerde moment kan een leven voorgoed doen ontsporen. Ik ben mateloos geïnteresseerd in de manier waarop wij de persoon worden die we zijn: welke keuzes we maken, waar we ons aan vastklampen en hoe deze dingen ons soms ten diepste kunnen beschadigen.'

De schrijfster werkte vijftien jaar als journalist voor ze fictie begon te schrijven. Ze is de auteur van de bestsellers Het meisje in de trein en In het water. Van het eerste boek zijn wereldwijd 23 miljoen exemplaren verkocht, ook is het verfilmd. In Nederland en België verkocht Hawkins meer dan 600.000 boeken. Hawkins werd geboren in Zimbabwe en woont tegenwoordig in Londen.

Cruciale informatie (nieuws, 2020)

Na uitstel komt requiem  



Twee keer werd-ie al uitgesteld, maar nu gaat het er - hoogstwaarschijnlijk - toch van komen: de publicatie van Indisch Requiem van Tomas Ross. Het eind januari Deo Volente te verschijnen boek is volgens uitgeverij Cargo een zelfstandig deel in de serie rond Arnie Springer. Deze hoofdpersoon deed eerder van zich lezen in de Indië-trilogie.

Begin dit jaar werd bekend dat Tomas Ross zijn thriller grotendeels zou herschrijven. De drievoudig winnaar van de Gouden Strop was niet tevreden over het manuscript. Toen werd beloofd dat op 10 september het boek dan toch echt in de winkel zou liggen, nadat de eerdere publicatiedatum in januari 2020 niet werd gehaald. Na twee keer uitstel volgt nu dan eindelijk Ross' requiem. De schrijver: 'Maar het telt dan ook zo'n 750 pagina's....'

Het is de eerste keer dat Ross, met inmiddels 75 boeken op zijn naam, een manuscript 'zo fundamenteel' op de schop neemt. Maar het schrijfplezier is er bepaald niet minder op geworden, stelde hij dit voorjaar. 'Het is leuk en verrassend, elke ochtend vroeg weer, want het levert steeds plotwendingen op die ik eerder niet had voorzien.'

Het boek speelt zich af zo rond december 1949. Terwijl koningin Juliana de soevereiniteitsoverdracht van Nederlands-Indië ondertekent, beraamt militair Raymond Westerling, bijgenaamd de Beul van Celebes, plannen om Indië alsnog voor Nederland te behouden. Speerpunt zijn de Zuid-Molukken, waar de weerstand tegen de dominantie van Soekarno het hevigst is.

Als Soekarno begin november de Republiek der Zuid Molukken dreigt te veroveren krijgt Arnie Springer een bericht van de Buitenlandse Inlichtingendienst (BID). Bij een ongeluk in Schotland is zijn Indische jeugdvriend Ferry omgekomen. Volgens de BID gaf Ferry zich voor Arnie uit in een poging om contact te leggen met een jonge Soendanese vrouw.

Wanneer Arnie haar in Edinburgh ontmoet, blijkt dat de vrouw in het bezit is geweest van een geheime bandopname met cruciale informatie. Arnie en de vrouw reizen via Frankrijk en Italië naar Java. Hun zoektocht naar de waarheid leidt tot een onverwachte ontmoeting met Erik Hazelhoff Roelfzema op het eiland Ceram in de Zuid-Molukken – een slangenkuil van intriges waarin de Amerikaanse en Russische inlichtingendiensten een smerig dubbelspel spelen.

Een kleine crisis (nieuws, 2020)

René Appel: 'Pulp is slecht voor het genre'  

In het thrillergenre verschijnt de laatste jaren een onwaarschijnlijke hoop rotzooi. Het is een stelling waarmee thrillerschrijver René Appel het hartgrondig eens is.'Er verschijnt veel pulp', zegt hij in de Volkskrant. 'Vroeger gold ‘pulp’ wel als een geuzennaam, maar als er te veel van is, werkt het alleen maar verstikkend. Slecht voor het genre, slecht voor de boeken die ertoe doen.’ 

Het is verschrikkelijk, stelt René Appel. 'Dan lees ik tien pagina’s en denk ik: de setting klopt niet, de dialogen kloppen niet, de personages zijn raar. Geforceerd moet er een misdaad of wat dan ook in.'

De tweevoudig Gouden Stropwinnaar ziet ook weinig reuring meer in het genre. 'Weet je, er ontstaan daar geen polemieken zoals wel in de literatuur kan gebeuren, over stromingen en soorten literatuur. Het blijft misschien onder de oppervlakte, maar ik zie geen controversen.’

Zelfs de haat en nijd tussen literatuur en misdaadliteratuur lijkt te zijn verdwenen. Het is alweer elf jaar geleden dat Connie Palmen tijdens het Boekenbal thrillerschrijvers toeriep: 'Scheer je weg uit de literatuur'. Appel zegt daar nu over: 'Ja, dat is een bekende Boekenbal-scène. Dat was ook gericht tegen Kluun, hoor. Zij zei: dit is geen literatuur, dit is lectuur, jullie horen hier niet. Maar dat gebeurde natuurlijk op het Bóékenbal, niet op het Literatuurbal. Misschien dat er toen ook wel sprake was van jalousie de métier. Dat schrijvers dachten: potverdomme nog aan toe! Moet je zien, die Saskia Noort en Esther Verhoef en Simone van der Vlugt, die verkopen hun boeken als warme broodjes en ik blijf steken op tweeduizend exemplaren.’

Overigens waren in Engeland vrouwen altijd al een belangrijke groep in de wereld van thrillers en detectives, stelt Appel. 'Hier in Nederland heb je pas toen een hele stroom gekregen van vrouwelijke thrillerauteurs. Er bestaat zelfs een uitgeverij die Vrouwenthrillers heet. Ik vind: het is vaak een beetje hetzelfde stramien. De hoofdpersoon is een vrouw van in de 30, ze heeft net een kleine crisis overwonnen, denkt dat het goed gaat, maar dan komt er iets of iemand op haar pad die het kwaad moet personifiëren. Ik erger me ook aan de techniek met plotseling ingevoegde heftige gedachten van de hoofdpersoon, die cursief worden weergegeven. Net als aan de vaak weinig levensechte dialogen.’

Bron: de Volkskrant