Verneukeratief (column, 2018)

De Dubbele Strop

(Door Tomas Ross)


Onverwacht worden het toch nog mooie dagen voor de Gouden Strop en de Weken van het Spannende Boek. Verdubbeling van het prijzengeld én meer promotionele aandacht, wie had dat enkele maanden geleden gedacht. Knap werk zowel van de CPNB als van het GNM-bestuur al is het nog afwachten hoe het uit gaat pakken maar armzaliger dan afgelopen jaar kan het niet worden.

Toch – ik kan het niet laten – een kritische noot. Toen medio jaren tachtig Nederlandse en Vlaamse thrillerauteurs het initiatief tot de Strop namen, en niet veel later met de CPNB tot de Maand van het Spannende Boek, was de intentie om de noodlijdende Nederlandstalige misdaadroman nieuw leven in te blazen.
Nieuw, want de voorgaande jaren, jaren vijftig en zestig, was een bloeiperiode met onder anderen Havank, Joop van den Broek, Robert van Gulik, Van Eemlandt, Martin Mons, Gerben Hellinga en Appie Baantjer, niet veel later gevolgd door Janwillem van de Wetering, die keurig stand hielden tegen buitenlandse coryfeeën als Alistair Maclean, Len Deighton. Sjöwall & Wahlöö en Robert Ludlum.
Ook eind jaren zeventig was er sprake van een veelbelovende generatie auteurs, Van Zomeren, Capel, Post, Ross – een 'Nouvelle Vague', maar ondanks de lovende kritieken staken de verkoopcijfers schril af bij een veel heftiger golf van buitenlandse bestsellers waarop de uitgevers inzetten. John le Carré, Ken Follett, Frederick Forsyth, diezelfde Ludlum, Jack Higgins, Ruth Rendell. Onder anderen. Een vicieuze cirkel, zij verkochten goed tot fantastisch, wij niet denderend. En dus (?) maakten de uitgevers meer promotie voor hen dan voor ons, de voorschotten en het tarief van hun agenten moesten per slot terug worden verdiend, met het gevolg dat zij, en niet wij, nog meer verkochten. En aandacht kregen.

Daartegen kwamen die Hollandse auteurs toen in het geweer met de Strop en de Maand van het Spannende Boek onder het motto ‘Koop Hollandse Waar’. Dat leek heel aardig maar alras kwam er de klad in, met name toen de CPNB het jaarlijkse boekje voor die maand om en om liet schrijven door juist die buitenlandse bestsellerauteurs, vaak tussendoortjes, in de naïeve hoop dat Karin Slaughter of Deon Meyer dan meer aandacht voor de Nederlandstalige thriller zouden stimuleren. Niet dus, want afgezien van een enkeling, doorgaans een vrouwelijke auteur, verkopen Nederlandse thrillerauteurs matig. Het absolute dieptepunt was wel een Maand in het teken van de Scandinavische misdaadliteratuur. Een gotspe natuurlijk, geen enkel ander land zou het in zijn hoofd halen een maandje Nederlandstalige thrillers te pushen. De Telegraaf noemde dat vroeger de ‘weg-met-ons’ mentaliteit.

Wanneer ik nu in het persbericht van de CPNB lees dat in de aanloop naar de zomervakantie 27% van de totale boekverkoop van fictie het spannende boek betreft, is dat op zijn minst verneukeratief . Verminder het met de verkoopcijfers van Terry Hayes, Jo Nesbø, Karin Slaughter, Paula Hawkins, Dan Brown, Lee Child, David Baldacci of Robert Harris en je houdt vermoedelijk nog geen 5% over, meestal op conto van Saskia Noort of Suzanne Vermeer.

Het zij hun gegund maar dat was nooit de bedoeling en moet het nog steeds niet zijn. En als ik in datzelfde persbericht lees dat Bookspot, de stichting de Gouden Strop en de CPNB met deze samenwerking het leesplezier van zo veel mogelijk mensen willen stimuleren, houd ik toch mijn hart een beetje vast want pas dan volgt bijna en passant ‘én het Nederlandstalig aanbod van spannende boeken willen ondersteunen.’

Dat moet natuurlijk omgekeerd en anders worden geformuleerd: ‘Met deze samenwerking willen we het Nederlandstalig aanbod van spannende boeken ondersteunen en daarom het leesplezier van zo veel mogelijk mensen stimuleren.’

Zo moet dat. Net als op de charters van Tui, dat ook in die samenwerking is betrokken, onderweg naar Samos of Lanzarote voortaan in vlammende kapitalen: ‘Lees Nederlandstalige thrillers!!’