Ken Follett (interview, 2017)

Ken Follett in de tuin van The Old Palace in Hatfield. Foto: Olivier Favre

'Lezen maakt een beter mens van je'

In deze tijd van ultrasnelle nieuwsconsumptie voltooit de Britse bestsellerauteur Ken Follett zijn trilogie over het stadje Kingsbridge met een baksteen van een boek. Het eeuwige vuur is een historische roman en een thriller ineen vol intriges, zeeslagen, religieuze twisten én seks. 'Dit boek zal je bijblijven.'

(Door Peter Kuijt)


HATFIELD – Ken Follett ontvangt in The Old Palace in Hatfield, even ten noorden van Londen. Een ranke gestalte, gedistingeerd grijze haardos boven een zwart brilmontuur. Zijn donkere pak verruilt de 68-jarige oud-journalist over een paar uur voor jeans en een makkelijk shirt. Dan wacht er een optreden met zijn band Damn Right I Got The Blues.

De locatie voor het gesprek is niet toevallig gekozen. In dit kasteel bracht de protestantse Queen Elizabeth I (1533-1603) een aantal jaren van haar leven door. Ned Willard, de held in Folletts boek, werkte als spion voor de in die tijd betrekkelijk tolerante vorstin. Voor het eerst konden mensen zowel protestant als katholiek zijn. De paus moest niets van haar hebben. Regelmatig werden er aanslagen op het leven van de vorstin beraamd en Willard moest die zien te verijdelen. Follett gidst de lezer door roerige tijden vol geweld, slavenhandel, de massamoord op Hugenoten in Parijs, de nederlaag van de Spaanse Armada en de verijdelde aanslag door Guy Fawkes op het Hogerhuis.

Met Het eeuwige vuur voltooit Follett zijn trilogie over het fictieve Engelse stadje Kingsbridge, waarvan in 1989 het eerste deel De kathedraal werd gepubliceerd en direct een succes werd. In 2007 volgt Brug naar de hemel en nu, na slechts tien jaar, is er het magistrale slot.

- Vanwaar die ‘haast’?
Ken Follett: 'Ik wilde al jaren een boek schrijven over het werk van spionnen en geheim agenten tijdens de regeerperiode van Elizabeth I. Ik had ergens gelezen dat zij de eerste geheime dienst in Engeland had opgericht. Toen ik bezig was met schrijven, dacht ik: waarom begin ik het verhaal niet in Kingsbridge? Ik kon die plaats symbool laten zijn voor Engeland in die dagen. De veranderingen die de stad onderging in de twaalfde, veertiende en zestiende eeuw, voltrokken zich in het hele land. Kingsbridge is Engeland in het klein. Het zal herkenbaar zijn voor de mensen die de eerdere boeken hebben gelezen. Zij kunnen dan ontdekken wat en hoeveel er in die eeuwen is veranderd.'

- In deze tijd hebben we slechts aandacht voor kort nieuws, berichten van maximaal 140 tekens, soms volstaan krantenkoppen alleen al. Is dit wel een goed moment om een boek van een kleine 900 pagina’s te publiceren?
'Dat hangt van het boek af. Als het boek goed is, dan willen lezers juist dat-ie flink dik is. Dan willen ze niet stoppen. Ik heb al met mijn eerdere boeken bewezen dat lezers – ook de jongere - niet alleen maar een korte aandachtsspanne hebben. Dit boek lees je in drie, vier weken uit en het zal je bijblijven.'

'Na de zaterdag kwam ook de zondag er nog bij.' Foto: Olivier Favre

- Het boek gaat over vrijheid van religie, een uiterst actueel thema. Waarom koos u hiervoor?
'De meeste van mijn boeken gaan over mensen die strijden voor vrijheid. Of het nu gaat om mijnwerkers in Wales, Russische arbeiders, Joden, Afro-Amerikanen. Het vrijheidsthema raakt mij het meest. En de eerste vrijheid is die van godsdienst. Die komt nog voor vrijheid van meningsuiting of het recht om te stemmen. Het is fundamenteel, het gaat om wat je gelooft. Niemand hoort je te vertellen wat je moet geloven.'

'Ik heb ook een bloedhekel aan mensen die denken dat zij autoriteit over mij hebben. Altijd al gehad. Daarom waren mijn jaren op school ook een uitdaging voor me. Een pestkop wekt bij mij woede op. En ik sympathiseer met karakters die het opnemen tegen tirannie.'

- Ned Willard verzucht op een gegeven moment: ‘Komt er ooit een tijd waarin mensen van verschillende geloven elkaar niet naar het leven staan?’ Wat denkt u?
'Ik weet het niet. Het is helaas nog niet zo ver. Maar eens zal het er van komen. Toch? Het was ook een van de redenen om dit te schrijven. Het lezen van boeken helpt je de gevoelens van andere mensen te begrijpen. Lezen bevordert tolerantie, denk ik. Het maakt een beter mens van je.'

- Kunt u iets vertellen over de research die u voor dit boek deed?

'Er was natuurlijk niemand uit die tijd die ik kon interviewen. Dus ik was aangewezen op schriftelijke bronnen.Voor mijn onderzoek heb ik 228 boeken geraadpleegd. Ik wilde weten hoeveel kilometer een paard in een dag kon afleggen. Hoe zagen wapens eruit in de zestiende eeuw? Was de vork toen al uitgevonden? Ik bezocht ook huizen en kastelen die in die periode waren gebouwd, bestudeerde zestiende-eeuwse kleding in het London Museum en ging een paar keer naar de National Portrait Gallery in Londen om de gezichten van onder anderen Queen Elizabeth en Francis Drake te bestuderen.'
'Daarnaast heb ik alle locaties die in het boek voorkomen, bezocht. Ik ging naar Schotland om Loch Leven te bekijken, de gevangenis waaruit Queen Mary van Schotland ontsnapte, bezocht Antwerpen, destijds het financiële hart van de westerse wereld en Sevilla, toen de rijkste stad van Spanje. En Parijs, waar aanslagen op Elizabeth werden beraamd,  sloeg ik evenmin over.'

- In Het eeuwige vuur komen enkele historische personages voor. Wie bewondert u het meest?
'Drie leiders in de zestiende eeuw waren voorstander van religieuze tolerantie. Wat opvalt is dat zij allen vrouw waren: Queen Elizabeth I, Catharina de' Medici, die toen koning van Frankrijk was en Margaretha van Parma, landvoogdes van de Nederlanden. In tijden van meedogenloos fanatisme probeerde ieder van hen bevolkingsgroepen met verschillende geloofsovertuigingen zover te krijgen dat ze in vrede leefden. Ik bewonder hun moed, idealisme en volharding.' 

- Hoe lang heeft u over het schrijven van Het eeuwige vuur gedaan?'Het gehele project nam drie jaar en drie maanden in beslag. Na twee jaar had ik pas 200 pagina's en ik voelde een lichtelijke crisis aankomen. Het enige wat je dan als schrijver kunt doen, is meer uren werken. Dus begon ik op zaterdag te werken en kwam de zondag er later ook nog bij. Met honderdduizend woorden heb je wel een thriller geschreven. Maar na 100.000 woorden van De kathedraal was ik nog maar een kwart opgeschoten.'

- U heeft 160 miljoen boeken verkocht. Voor het geld hoeft u het niet meer te doen. Vanwaar die drang tot schrijven?
'Het is te leuk om te doen, waarom zou ik stoppen? Een andere wereld creëren en die zo realistisch mogelijk maken. Waarin mensen zich kunnen verliezen. Dat is immens bevredigend.'

The Old Palace in Hatfield. Foto: Peter Kuijt

Doordacht en meeslepend

(Door Peter Kuijt)

Voor het gemak staat aan het begin van Het eeuwige vuur (Boekerij, € 29,99) een lijst met om en nabij de negentig personages, zowel fictieve karakters als historische figuren. Maar dit register raadplegen hoeft nauwelijks, zo doordacht en meeslepend heeft de Britse auteur Ken Follett de avonturen van de zestiende-eeuwse geheim agent Ned Willard beschreven.

Willard is in dienst van de protestantse koningin Elizabeth I en moet opstanden en invasies zien te verijdelen. Follett verhaalt over zeeslagen en moordcomplotten, maar ook over stomende seks op een bospad.

Liefde en haat, trouw en verraad komen samen in dit vuistdikke epos met een uiterst actueel thema. Dit is binge-lezen in optima forma.


Ken Follett - Het eeuwige vuur. Uitgeverij Boekerij, 860 pag. De recensie en een kortere versie van dit interview stond zaterdag 19 september 2017 in het AD.