 |
| De genomineerden op de eerste rij voor de bekendmaking van de winnaar van de Gouden Strop, van links naar rechts: Donald Nolet, Anita Terpstra, Ilse Ruijters, Simon de Waal en Felix Weber. De enige die niet lacht, is de latere winnaar. Foto (c) Chris van Houts |
Wat het probleem is
(Door Peter Kuijt)
Het gekrakeel begon een dag na de uitreiking van de Gouden Strop, zo rond het middaguur. Bestsellerauteur Loes den Hollander had met gekromde tenen naar de bekendmaking van de winnaar bij RTL Late Night zitten kijken en vond dat elke vorm van allure ontbrak. Later op de dag liet Saskia Noort weten de hele ceremonie te hebben ervaren als ‘neerbuigend naar auteurs en genomineerden’. ‘Dat kan anders.’ Ze kondigde aan met een eigen thrillerprijs te komen. De vaderlandse thrillerscene is verdeeld.
Hij won de award niet, maar beleefde een mooie avond. Simon de Waal prees de organiserende stichting CPNB en vond het een knappe prestatie, zo schreef hij op Facebook, om de uitreiking van de Gouden Strop in een zo populair programma als RTL Late Night (641.000 kijkers volgens de statistieken) voor elkaar te krijgen. ‘Ga niet over elkaar heen buitelen in kritiek. Ik zat er en vond het prima. ’
Nu kan ik me goed voorstellen dat de beleving van een televisieprogramma heel anders is op ‘de plaats delict’ dan thuis voor het led-scherm. De entourage, geluids- en cameramensen, consumptiebonnen, muziek, belichting, krijgen wij ook visagie?, de onweerstaanbare lach en charme van gastheer Humberto Tan, de onnavolgbare humor van Ali B. en natuurlijk de spanning van een strop op je cv of niet.
De televisiekijker krijgt dat allemaal niet mee. Die ziet de uitreiking zich in amper tien minuten voltrekken. Esther Verhoef, de winnares van vorig jaar, krijgt even het woord (‘Ik mocht lunchen met de koning en de koningin!’), de genomineerden glimlachen zenuwachtig op de voorste rij en dan spreekt juryvoorzitter Anniko van Santen zonder inleidende beschietingen het verlossende woord: ‘De winnaar is Tot stof van Felix Weber’. De winnaar krijgt cheque en trofee in handen gedrukt, mag in een paar zinnen uitleggen waarom hij voor een pseudoniem heeft gekozen en dat was het dan. Op naar de commercials.
De verwachting dat de Nederlandse thriller eens goed voor het voetlicht zou worden gehaald, werd niet ingelost. Geen toelichting van Van Santen over of het een goed thrillerjaar was of niet. Zelfs geen uitleg (voor de geheel onwetende kijker) waar de naam Gouden Strop vandaan komt. Ook bleef een verklaring achterwege waarom de jury heeft gekozen voor het volgens het juryrapport minst van spanning zinderende boek.
En de genomineerden zaten er maar, samengedrukt op de voorste rij, Ilse Ruijters en Anita Terpstra hielden elkaars handen vast. Er werd ze, winnaar Weber uitgezonderd, niets gevraagd. Of Simon de Waal bijvoorbeeld zijn boeken componeert als schrijver, scenarist of regisseur. Of Donald Nolet de vergelijking met Dan Brown niet vervelend vond. Hoe Anita Terpstra, vliegangstig, research heeft kunnen doen voor haar in de VS gesitueerde thriller en waar Ilse Ruijters toch haar onderwerpen vandaan haalt.
Het gekrakeel begon een dag na de uitreiking van de Gouden Strop, zo rond het middaguur. Bestsellerauteur Loes den Hollander had met gekromde tenen naar de bekendmaking van de winnaar bij RTL Late Night zitten kijken en vond dat elke vorm van allure ontbrak. Later op de dag liet Saskia Noort weten de hele ceremonie te hebben ervaren als ‘neerbuigend naar auteurs en genomineerden’. ‘Dat kan anders.’ Ze kondigde aan met een eigen thrillerprijs te komen. De vaderlandse thrillerscene is verdeeld.
Hij won de award niet, maar beleefde een mooie avond. Simon de Waal prees de organiserende stichting CPNB en vond het een knappe prestatie, zo schreef hij op Facebook, om de uitreiking van de Gouden Strop in een zo populair programma als RTL Late Night (641.000 kijkers volgens de statistieken) voor elkaar te krijgen. ‘Ga niet over elkaar heen buitelen in kritiek. Ik zat er en vond het prima. ’
Nu kan ik me goed voorstellen dat de beleving van een televisieprogramma heel anders is op ‘de plaats delict’ dan thuis voor het led-scherm. De entourage, geluids- en cameramensen, consumptiebonnen, muziek, belichting, krijgen wij ook visagie?, de onweerstaanbare lach en charme van gastheer Humberto Tan, de onnavolgbare humor van Ali B. en natuurlijk de spanning van een strop op je cv of niet.
De televisiekijker krijgt dat allemaal niet mee. Die ziet de uitreiking zich in amper tien minuten voltrekken. Esther Verhoef, de winnares van vorig jaar, krijgt even het woord (‘Ik mocht lunchen met de koning en de koningin!’), de genomineerden glimlachen zenuwachtig op de voorste rij en dan spreekt juryvoorzitter Anniko van Santen zonder inleidende beschietingen het verlossende woord: ‘De winnaar is Tot stof van Felix Weber’. De winnaar krijgt cheque en trofee in handen gedrukt, mag in een paar zinnen uitleggen waarom hij voor een pseudoniem heeft gekozen en dat was het dan. Op naar de commercials.
De verwachting dat de Nederlandse thriller eens goed voor het voetlicht zou worden gehaald, werd niet ingelost. Geen toelichting van Van Santen over of het een goed thrillerjaar was of niet. Zelfs geen uitleg (voor de geheel onwetende kijker) waar de naam Gouden Strop vandaan komt. Ook bleef een verklaring achterwege waarom de jury heeft gekozen voor het volgens het juryrapport minst van spanning zinderende boek.
En de genomineerden zaten er maar, samengedrukt op de voorste rij, Ilse Ruijters en Anita Terpstra hielden elkaars handen vast. Er werd ze, winnaar Weber uitgezonderd, niets gevraagd. Of Simon de Waal bijvoorbeeld zijn boeken componeert als schrijver, scenarist of regisseur. Of Donald Nolet de vergelijking met Dan Brown niet vervelend vond. Hoe Anita Terpstra, vliegangstig, research heeft kunnen doen voor haar in de VS gesitueerde thriller en waar Ilse Ruijters toch haar onderwerpen vandaan haalt.
Verdomhoekje
De uitreiking in RTL Late Night vond Loes den Hollander een aanfluiting. 'Wij mogen niet langer toestaan dat thrillers in Nederland als een ondergeschoven kind behandeld worden', schreef ze. Den Hollander wil dat er initiatieven worden ontplooid om het imago van het spannende boek te verbeteren. De thrillerauteur van vaderlandse bodem wordt volgens haar steeds meer in een verdomhoekje gedrukt. Saskia Noort gooide er nog een schepje bovenop om het al bij haar langer sluimerende idee van een nieuwe thrillerprijs in het leven te roepen. Het genre moet weer op een positieve manier worden benaderd, benadrukt ze.
De een vindt een nieuwe thrillerprijs een goed initiatief, de ander vindt dat de Gouden Strop de strop niet verdient. Sander Verheijen, hoofdredacteur van boekensite Hebban, vindt dat je eerst moet bepalen waar het probleem zit. De uitreiking, de jury, of de aandacht? Hij betwijfelt of de thriller in zijn algemeenheid aan aanzien heeft ingeboet. Per slot van rekening leest de meerderheid van zijn websitebezoekers thrillers, als dat geen bewijs is. Een andere prijs is wat hem betreft geen oplossing. ‘Nieuwe prijs, hetzelfde probleem.’
Er is dus wel een probleem (zelfs volgens Verheijen), maar zie dat maar eens in woorden te vatten. Het probleem met de Nederlandse thriller kent vele kanten, laten we daarmee beginnen. Het ligt aan hoe wij hier tegen het spannende boek van eigen bodem aankijken. Hoe we ermee omgaan.
De een vindt een nieuwe thrillerprijs een goed initiatief, de ander vindt dat de Gouden Strop de strop niet verdient. Sander Verheijen, hoofdredacteur van boekensite Hebban, vindt dat je eerst moet bepalen waar het probleem zit. De uitreiking, de jury, of de aandacht? Hij betwijfelt of de thriller in zijn algemeenheid aan aanzien heeft ingeboet. Per slot van rekening leest de meerderheid van zijn websitebezoekers thrillers, als dat geen bewijs is. Een andere prijs is wat hem betreft geen oplossing. ‘Nieuwe prijs, hetzelfde probleem.’
Er is dus wel een probleem (zelfs volgens Verheijen), maar zie dat maar eens in woorden te vatten. Het probleem met de Nederlandse thriller kent vele kanten, laten we daarmee beginnen. Het ligt aan hoe wij hier tegen het spannende boek van eigen bodem aankijken. Hoe we ermee omgaan.
Pulp
We leven in een land waar het bon ton is om op de thriller af te geven. Waar de ene recensent van literaire romans thrillers nog pulpiger dan pulp vindt en zijn collega-criticus niet kan geloven dat een zo goed geschreven boek Zijn bloedige plan het stempel thriller meekrijgt. 'Dat moet toch literatuur zijn?' We leven in een land waar een auteur van één of twee thrillers zich al ervaren genoeg acht om workshops en schrijftrainingen te geven. We leven in een land waar de grondlegger van Vrij Nederlands Detective & Thrillergids het nog steeds over ‘srillertjes’ heeft. Waar de ene juryvoorzitter van de Gouden Strop zegt de ballen verstand te hebben van thrillers, de volgende de door haar te lezen boeken verdeelt onder collega's en de derde zich ongevraagd over de ingezonden boeken laat adviseren door haar schoonmoeder. We leven in een land waar een paar jaar geleden het enkele uitgevers niet lukte om een Thriller Fest op touw te zetten, een land waar de Maand van het Spannende Boek is veranderd in Spannende Boeken Weken en de Avond van het Spannende Boek de strop heeft gekregen. Waar de oplage van het spannende geschenkboek al sinds 2010 in rap tempo daalt.
De erkenning van de misdaadroman is in Nederland ver te zoeken. De thriller wordt hier niet gevierd, maar slechts gezien als lectuur om de vakantie mee door te komen. En dat terwijl in thrillers met regelmaat actuele maatschappelijke problemen in een spannend verhaal worden gebakerd.
In de ons omringende landen en ver daarbuiten wordt wel volwassen met het spannende boek omgesprongen. In Duitsland vechten steden om het jaarlijkse congres van het genootschap van misdaadauteurs te mogen organiseren, schieten in het Verenigd Koninkrijk de meerdaagse thrillerfestivals als eekhoorntjesbrood uit de grond, won een thrillerschrijfster de belangrijkste literatuurprijs (600.000 euro) van Spanje en gaat de uitreiking van thrillerprijzen in de Verenigde Staten gepaard met chique banketten.
Dertig jaar Gouden Strop heeft er nou bepaald niet toe geleid dat de Nederlandstalige thriller veel aan ontzag heeft gewonnen. Behalve voor een enkeling heeft het winnen van de prijs niet enorme toename van verkoopaantallen tot gevolg gehad, laat staan het opbouwen van een reputatie in het buitenland. Of de nieuwe prijs die Saskia Noort in gedachte heeft, daarin verandering kan brengen, is de vraag. De filosofie erachter verdient echter alle sympathie. Dat ze hiervoor haar nek durft uit te steken, getuigt van moed.
De erkenning van de misdaadroman is in Nederland ver te zoeken. De thriller wordt hier niet gevierd, maar slechts gezien als lectuur om de vakantie mee door te komen. En dat terwijl in thrillers met regelmaat actuele maatschappelijke problemen in een spannend verhaal worden gebakerd.
In de ons omringende landen en ver daarbuiten wordt wel volwassen met het spannende boek omgesprongen. In Duitsland vechten steden om het jaarlijkse congres van het genootschap van misdaadauteurs te mogen organiseren, schieten in het Verenigd Koninkrijk de meerdaagse thrillerfestivals als eekhoorntjesbrood uit de grond, won een thrillerschrijfster de belangrijkste literatuurprijs (600.000 euro) van Spanje en gaat de uitreiking van thrillerprijzen in de Verenigde Staten gepaard met chique banketten.
Dertig jaar Gouden Strop heeft er nou bepaald niet toe geleid dat de Nederlandstalige thriller veel aan ontzag heeft gewonnen. Behalve voor een enkeling heeft het winnen van de prijs niet enorme toename van verkoopaantallen tot gevolg gehad, laat staan het opbouwen van een reputatie in het buitenland. Of de nieuwe prijs die Saskia Noort in gedachte heeft, daarin verandering kan brengen, is de vraag. De filosofie erachter verdient echter alle sympathie. Dat ze hiervoor haar nek durft uit te steken, getuigt van moed.
Dag Peter,
BeantwoordenVerwijderenDank voor dit interessante artikel. Vooral de info over de situatie in het buitenland was voor mij nieuw. Dat geeft hoop!
Vaak, als iets naar een dieptepunt zakt, ontstaan er ook nieuwe kansen. Een kans die zich wellicht aandient, is een alliantie met de Vlamingen. Immers, ook dáár heeft de thrillerprijs een dieptepunt bereikt. De Vlaamse collega's zijn recentelijk immers gestopt met de organisatie van de Diamanten Kogel. Misschien kunnen we nu onze krachten bundelen en één prijs ontwikkelen voor het Spannende Boek in het gehele Nederlandse Taalgebied. Wie weet, is hier zelfs vanuit Brussel een opstartsubsidie voor te krijgen :)
Als wij dan toch zo'n nieuwe prijs in het leven roepen, dan mogen wij als thrillerauteurs ook gelijk onze eigen marketing “als branche” ter hand nemen. Wat mij namelijk opvalt, is dat wij als groep binnen belangrijke nieuwe media afwezig zijn. De Gouden Strop bestaat bijv. niet op social media, zoals Twitter of Facebook. Er is zelfs geen website voor de Gouden Strop... Je komt nl binnen op "De Spannende Boeken Weken”.
Waren die accounts er wel geweest dan hadden we win- en raadacties kunnen opzetten, lezers kunnen mobiliseren, etc, en langs die weg nieuwe vormen van publiciteit gegenereerd. We hadden ook communities kunnen bouwen en in het kielzog daarvan aan ons profiel als auteurs kunnen werken. Verder was en is er amper focus op influencers.
PS: een website heb je via WIX al voor een paar tientjes per jaar en “handjes” om de website te maken en de social media bij te houden, zijn er zat te vinden via studenten van communicatiehogescholen. Daarmee maken wel al een start.
Moest me even van het hart…
PS 2: ik vind je spanningsblog geweldig! Ik ben al jaren een trouwe lezer.
Groet,
Anya Niewierra
Mooi samenvattend stuk, Peter. Ik ga de Spannende Boeken Weken maar weer eens gebruiken voor bezinning (alsof het allemaal van mij afhangt). Want als de CPNB er al geen energie in kan of wil steken en al met simpele, praktische zaken steken laat vallen (de Gouden Strop bekendmaken na 23.00 uur, bijvoorbeeld), waar zijn we dan?
BeantwoordenVerwijderen't Is zo'n mooi genre... Dat moeten we toch... Ach... En wee.