Elvin Post (interview, 2015)

'IK SCHREEF MEER DAN OOIT, MAAR HET WAS HEEL SLECHT'

Vijf jaar lang hebben de fans van Elvin Post moeten wachten op een nieuwe thriller. Het duurde de Gouden Stropwinnaar van 2004 ook veel te lang voordat hij 'Dame blanche' aan de lezers kon uitserveren. ''Het wilde gewoon niet lukken. Ik heb even overwogen om vrachtwagenchauffeur te worden en lekker heen en weer naar Zuid-Frankrijk te rijden.''
(Door Peter Kuijt)


We stellen meteen maar de sportvraag: wat gaat er door je heen nu na al die jaren weer een nieuw boek van jouw hand in de winkel ligt?

Elvin Post: ''Ja, het heeft een tijdje geduurd. Ik was vooral blij toen ik het eindelijk inleverde en met de vele goede kritieken en reacties van vrienden na verschijnen. Wat er verder door me heen gaat, is dat ik er alles aan wil doen niet weer zo vast te lopen als ik deed tijdens het schrijven van dit boek. Ik had het nog nooit meegemaakt en het was geen leuke tijd.''


Hoe kwam jij op het onderwerp van psychopaat Jerry Lauper die de beroemde tv-kok Jane Raimey stalkt?
''Tamelijk snel na Roomservice stuitte ik op de verhalen van de stalkers van Carice van Houten en Kate Bush. De stalker van Van Houten propte allerlei dingen bij haar door de brievenbus, waaronder zeep en stroopwafels. Ook probeerde hij met haar in ondertrouw te gaan. Hij bezorgde zelfs een briefje bij haar met daarop de tekst: '3 uur trouwzaal, toetje snoetje'.''
''De stalker van Kate Bush reisde vanuit Amerika naar Engeland met een verlovingsring van vijfduizend dollar op zak omdat hij, zoals hij later tegenover de politie verklaarde, 'haar op televisie had gezien en een band voelde'. Die verhalen vond ik goed passen bij mijn soort boeken: misdaad met een zwartkomisch randje. Vandaar dat ik besloot ermee aan de slag te gaan.''


Lauper heeft zich in de gevangenis verdiept in het zelfhulpboek De kracht van opbouwende gedachten van de Amerikaanse predikant Norman Vincent Peale. Heb jij nog waardevolle lessen getrokken uit dit boek. Zo ja, welke?
''Ik denk dat er heel veel waardevolle lessen in dit boek staan. Ik vind 'Zoek de vriendschap van optimistische mensen' wel een goede. Er is veel ellende in de wereld en als je goed zoekt, kun je altijd wel iets vinden om over te klagen. Wat je ook kunt doen, is uitgaan van alle fijne mensen en dingen in je leven, iedere dag je zegeningen tellen en vandaar uit proberen iets moois toe te voegen aan de wereld.''


Er was zo'n twee jaar lang sprake van een schrijfblokkade. Je noemt het zelf geen writer's block, maar hoe zou je het dan omschrijven? Wat overkwam je?
''Ik ben niet zo van de labels, daarom noem ik het niet zo. Bij een writer’s block zie ik iemand voor me die achter zijn pc zit en niets meer op papier krijgt. Dat was bij mij niet zo. Ik schreef iedere dag en maakte meer uren dan ooit. Het was alleen allemaal heel slecht.''
''Ik vroeg me op een gegeven moment zelfs af of ik niet beter iets anders kon gaan doen en fantaseerde erover om vrachtwagenchauffeur te zijn en met fijne muziek uit de speakers heen en weer te rijden van en naar Zuid-Frankrijk.''
''Het is heel lastig te zeggen wat me overkwam. Als ik dat wist, dan had ik er wel voor gezorgd dat ik er eerder was uitgekomen. Ik kon wel goed omgaan met korte deadlines van bijvoorbeeld journalistiek werk. Alleen met mijn boek wilde het niet lukken.''


Hoe heb je uiteindelijk het plezier in het schrijven hervonden?
''In de periode dat ik vast zat, kreeg ik een uitnodiging van een school in Culemborg. De vraag was of ik wilde komen opdraven tijdens een avond met als thema writer’s block, samen met Renate Dorrestein, die een boek over het onderwerp had geschreven. Op die school konden ze onmogelijk weten dat ik in zo’n slechte periode zat. Ik zei dat ik de keuze voor Renate Dorrestein begreep en vroeg waarom ik als andere gast werd uitgenodigd. De man aan de andere kant van de lijn zei: ''Nou, dat leek ons gewoon een leuke combinatie.'' Sindsdien vraag ik me af of alles in het leven toeval is, want die avond heeft me uiteindelijk geholpen weer op gang te komen. Renate was er destijds net vanaf en heeft een paar wijze dingen tegen me gezegd, waaronder: ''Als het even niet lukt is het soms goed om gewoon een tijdje worst te gaan verkopen.'' Die avond betekende voor mij een soort ommekeer.''


Wat is de beste methode om een writer's block te lijf te gaan?

''In mijn geval hielp het om afstand te nemen. Niet meer iedere dag meteen achter mijn pc, maar eerst een uurtje wandelen, zonder daarbij aan mijn boek te denken. Toen ik dat deed, ging de krampachtigheid er langzaam maar zeker af en kwam ik weer op het goede spoor. Aan de andere kant: wandelen deed ik daarvoor ook weleens. Het is lastig om er een vinger op te leggen.''


Hoe schrijf je? Heb je een strak schema waar je niet van afwijkt of ga je juist intuïtief te werk?
''Ik schrijf voornamelijk op intuïtie. Ik wil dat de personages de plot en het verhaal bepalen, en niet andersom. Dat was een van de problemen waarmee ik kampte toen ik vast zat met dit boek. Ik kreeg geen gevoel in de personages. Een storyboard maken en dan een voor een de scènes invullen is niet mijn manier van werken. Daarbij moet ik zeggen dat ik op dit moment aan een boek werk dat qua stijl totaal afwijkt van wat ik tot nu toe heb gedaan. In dit geval ontkom ik er niet aan bepaalde dingen vooraf uit te denken. Maar nog steeds schrijf ik het liefst van A naar B zonder een al te strak schema.''


Schrijvers vinden vaak hun laatste boek het beste dat ze hebben geschreven. Gaat dat voor jou ook op? Is Dame blanche geworden wat je voor ogen had?

''Ja, Dame blanche is geworden wat ik voor ogen had, wat niet wegneemt dat er niets op aan te merken is. Of het mijn beste boek is of niet, dat laat ik graag aan anderen over. Gelukkig is het niet mijn taak mijn eigen boeken te recenseren.''


Een recensent schreef dat je een van de weinige thrillerauteurs bent die van het schrijven kan leven. Klopt dat?
''Als ik een boek per jaar zou schrijven wel, ik heb geen dure hobby’s en rij in een oude auto. Maar in de praktijk komt het erop neer dat ik er hier en daar nog wel iets bij doe. Ik vind dat ook leuk. Alleen maar aan een boek werken en helemaal mijn kamer niet uitkomen, vind ik niet prettig.''


Amerika is het decor van jouw thrillers. Wat houdt jou tegen om een thriller in Nederland te situeren?
''Het is een gevoelskwestie. Ik ben in de Verenigde Staten begonnen met schrijven en mijn voorbeelden zijn Amerikanen. Ik sluit niet uit dat ik ooit nog eens een boek in Nederland situeer, maar mijn volgende zal zich ook weer in de VS afspelen.''


Waar komt die liefde voor de Amerikaanse cultuur toch vandaan?
''Moeilijk te zeggen. Waarom houdt iemand van bepaalde muziek? Ik ben een groot bewonderaar van de boeken van wijlen Elmore Leonard en de films van de Coen Brothers en Quentin Tarantino. Door mijn boeken in de VS te situeren kan ik makkelijker een sfeertje oproepen waarbij ik me lekker voel en dat daarop aansluit.''


Even terugkomend op je opmerking dat je niet je eigen boeken hoeft te bespreken. Van een recensent, tevens dit jaar jurylid van de Gouden Strop, kreeg je niet onverdienstelijk drie sterren voor Dame blanche. De criticus vond wel dat het boek vederlicht vermaak is, waarin ook meligheid heeft toegeslagen. Meer Dick Maas dan Quentin Tarantino. Wat vind je van die observatie?
''Twee weken voordat deze recensie in NRC stond, zat ik met een filmproducente om de tafel. Toen we het hadden over mogelijke regisseurs voor Dame blanche heb ik Dick Maas voorgesteld. In zekere zin zitten we dus op één lijn, met dat verschil dat de NRC-recensent Dick Maas en zijn film Flodder in negatieve zin aanhaalt, en ik Flodder een erg goede en vermakelijke film vind.''


De recensent zou liever zien dat je wat hoger mikt en met meer diepgang de ambitie van jouw grote voorbeeld Elmore Leonard volgt. Wat doet dergelijke kritiek met je?
''Ik heb niet de illusie ooit zo goed te zullen worden als Elmore Leonard. Zijn beste boeken zijn geniaal en zoveel talent als hij bezit ik niet. Dat neemt niet weg dat ik er altijd naar streef het beste uit mezelf te halen, met ieder boek weer. Dat heb ik ook gedaan bij Dame blanche. Recensent John Vervoort gaf me vier sterren in De Standaard en schreef dat ik goed heb geluisterd naar Elmore Leonard. Als ik dat lees, voel ik me uiteraard beter dan bij het lezen van de passage die jij hier citeert, maar smaken verschillen nu eenmaal en kritiek hoort erbij. Ik kan er goed tegen, zeker als het genuanceerd is, zoals in deze recensie uit NRC. Hans Knegtmans van Het Parool is doorgaans ook kritisch op mijn boeken, maar weet ook vaak feilloos de passages eruit te pikken waar ik het zwaar mee heb gehad. Daar kan ik alleen maar mijn pet voor afnemen.''


Je wordt door de meeste critici op handen gedragen. Je was de eerste debutant die een Gouden Strop in ontvangst mocht nemen. Waarom blijft jouw grote doorbraak uit?
''Ik weet niet wanneer je van een doorbraak kunt spreken, maar ik ben erg tevreden over hoe mijn boeken het doen. De boekhandelsverkoop is met iedere nieuwe titel gestegen. Van Roomservice, mijn voorlaatste boek, zijn 17.000 exemplaren verkocht. Toen ik in 2004 debuteerde, zag ik het schrijven van een boek puur als hobby, ook omdat ik wist dat de boeken van mijn voorbeeld Elmore Leonard het in Nederland nooit goed hebben gedaan. Als ik zie waar ik nu sta, ben ik dus vooral erg dankbaar.''


Leonard is je grote idool. Maar zijn er in Nederland ook thrillerauteurs die je goed vindt? Wat trekt je in hen aan?
''Er zijn heel veel goede thrillerauteurs in Nederland, maar omdat ik ruim vijftien jaar voor AD de buitenlandse thrillers heb besproken, heb ik relatief weinig thrillers van eigen bodem gelezen. Een van de eerste Nederlandse thrillers die ik las, is Merg en been van Gerben Hellinga. Daar heb ik van genoten. Niet zo lang geleden las ik Debet van Saskia Noort, die vond ik ook heel sterk, misschien wel beter dan haar debuut. Cleopatra van Felix Thijssen vind ik een mooi boek, Daglicht van Marion Pauw, De erfgenaam van Charles den Tex, Thriller van Suzanne Hazenberg; ik vind Esther Verhoef erg goed, René Appel… en zo kan ik nog wel even doorgaan. Wat me in hen aantrekt, verschilt per auteur. Bij Gerben Hellinga zijn het de stuntelige criminelen, bij Marion Pauw haar manier van vertellen en haar humor, bij Esther Verhoef haar stijl en durf om andere paden in te slaan. Ik was erg onder de indruk van haar roman Tegenlicht: hij is ontroerend en spannend tegelijk.''


Jouw vader Jacques Post heeft ook enkele thrillers op zijn naam staan. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen als schrijver tussen vader en zoon?
''Mijn vader werkte met vaste hoofdpersonen, van wie de ene, Max, een (kleine) crimineel is. Ik schrijf ook graag over mensen die een beetje rommelen in de marge, maar mijn boefjes zijn dommer dan die van hem. Mijn vader is ook meer een plotschrijver, terwijl ik meer op intuïtie werk. Dat is denk ik het belangrijkste verschil. Toen ik vast zat met Dame blanche zei hij af en toe: “Maak dan gewoon even meters, werk je verhaal uit en ga later schaven”. Waarop ik moest uitleggen dat ik dat niet kon omdat ik geen idee had wat de personages wilden…''


Ik heb begrepen dat je nu één boek per jaar gaat publiceren. Wat wil je nu al over jouw volgende thriller delen?
''Nog niets, ik hou er niet van over een boek te praten voordat het af is. Wel kan ik melden dat het, zoals eerder gezegd, een boek zal zijn dat een andere stijl heeft dan de boeken die ik tot nu toe schreef en dat ik er inderdaad naar streef om binnen een jaar klaar te zijn.''


(Bron: Hebban|Crimezone; foto auteur: Didier Cohen)