Met haar thrillerdebuut Het reservaat heeft schrijfster Liselotte Stavorinus geen inbreuk gemaakt op het auteursrecht van Saskia Noort. Dat heeft de rechtbank in Lelystad bepaald in een rechtszaak die door de bestsellerauteur was aangespannen tegen Stavorinus en haar uitgeverij De Crime Compagnie. Volgens Noort en uitgeverij Ambo|Anthos had Stavorinus in haar boek veel elementen overgenomen uit Noorts bestseller 'De eetclub'. De twee boeken vertonen volgens de rechter enige gelijkenis, maar het auteursrecht van Noort is niet geschonden.
Wie succes heeft, kent vele navolgers. Dat is Saskia Noort al eens eerder opgevallen. Eind 2012 klaagt ze via Twitter dat ze nooit, maar dan ook nooit De Gouden Strop zal winnen. ''Ik heb er weinig vertrouwen in'', licht ze toe. ''Kijk maar eens naar die juryrapporten. Daarin wordt voortdurend gesproken van Saskia Noort-klonen.'' Het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs (GNM) doet er een jaar later nog eens een schepje bovenop door Noort de Meesterprijs toe te kennen. In het juryrapport meldt het GNM-bestuur dat de winnares het pad heeft geëffend 'voor een nieuwe generatie (vrouwelijke) thrillerauteurs'.
In september 2013 verschijnt bij uitgeverij De Crime Compagnie het eerste boek van Liselotte Stavorinus, getiteld Het reservaat. 'Een leuk herkenbaar boek', meldt schrijfster Linda Jansma op de achterflap, 'Een soort Gooische Vrouwen meets De eetclub'. Van het boek zijn enkele duizenden exemplaren verkocht.
Voor de enkeling die niet van het bestaan van De eetclub op de hoogte is: die thriller wordt in 2004 door uitgeverij Anthos op de markt gebracht en groeit uit tot het bestverkochte boek van Saskia Noort tot dusver. Inmiddels zijn 580.000 exemplaren van het boek verkocht. De eetclub is later ook verfilmd.
In De eetclub gaat het om een groepje van vier welgestelde echtparen die in het dorp Bergen luxe villa's bewonen. Dan komt een van de leden om bij een brand in zijn huis; zijn vrouw en kinderen ontkomen ternauwernood. Terwijl de overige leden de schijn van vriendschap ophouden, is er in werkelijkheid sprake van een wereld van overspel, bedrog, financiële malversaties en uiteindelijk zelfs moord.
In Het reservaat verhuist Jessica Dudock met haar man en hun drie kinderen van Curaçao terug naar Nederland. Ze komen terecht in het chique Blaricum, dat gekscherend ook wel Het Reservaat wordt genoemd. De echtgenote van een televisieproducent neemt Jessica onder haar hoede. Ze introduceert Jessica bij haar hechte vriendengroep en leert haar de gebruiken en regels van het reservaat. Jessica begint zich eindelijk thuis te voelen. Maar na verloop van tijd blijken de relaties binnen de vriendengroep gecompliceerd te zijn. Niets is wat het lijkt en Jessica raakt verwikkeld in een web van list en bedrog.
Twee maanden nadat Het reservaat is verschenen, laat directeur Chris Herschdorfer van het succesvolle uitgeefhuis Ambo|Anthos zijn collega-uitgever Ilse Karman van De Crime Compagnie weten dat er van zijn kant ernstige bezwaren zijn tegen Stavorinus' boek. Hij is er door derden op gewezen dat de inhoud van Het reservaat sterk op die van De eetclub lijkt. Herschdorfer heeft daarop een closereading-onderzoek laten uitvoeren, waarbij beide boeken nauwkeurig met elkaar worden vergeleken. De conclusie die uit de studie wordt getrokken is dat 'Het reservaat in sprekende scènes op wendingen en motieven uit De eetclub leunt'. Er is wél kwaliteitsverschil, aldus de onderzoekers: ''De eetclub is een op zichzelf staand, samenhangend geheel. Het reservaat is platter, personages en scènes komen minder tot leven.'' Volgens Herschdorfer blijkt uit de studie overduidelijk dat de indruk die Het reservaat achterlaat in te veel essentiële aspecten gelijk is aan De eetclub. Er is 'op onderdelen sprake van een schending van de auteursrechten van Saskia Noort'.
Volgens Herschdorfer hebben De Crime Compagnie en Stavorinus opzettelijk profijt getrokken van het succes van De eetclub. De Anthos-uitgever eist in eerste instantie dat Karman afziet van verdere herdrukken van Het reservaat. Ook verlangt hij een schadevergoeding die, na aftrek van kosten, zal worden overgemaakt naar een goed doel. Mocht De Crime Compagnie niet op de sommatie ingaan, dan zal Anthos voor de rechter onder meer vorderen dat Het reservaat uit de handel wordt genomen en dat De Crime Compagnie rectificeert in tijdschriften, kranten en andere media.
Volgens mr. Arnout Groen, de advocaat van Stavorinus en De Crime Compagnie, is van onrechtmatig handelen van zijn cliënten echter geen sprake. De bezwaren van Anthos hebben schrijfster en uitgever overvallen en verbaasd, laat Groen weten. 'Er worden motieven en beweegredenen achter het handelen van mijn cliënten gezocht die er niet zijn.'
Voor de rechter voeren Ambo|Anthos en Noort 29 verhaalelementen uit De eetclub aan die volgens hen ieder voor zich auteursrechtelijke bescherming genieten en waarop door Stavorinus inbreuk wordt gemaakt. Een paar van die verhaalelementen zijn het decor (een chic dorp), het gevoel van eenzaamheid na een verhuizing naar een andere plaats, dorpsbewoners die rondrijden in grote en dure terreinwagens, de twijfel over wat aan te trekken bij het eerste feestje van een nieuwe vriendin en de hoofdpersoon die stiekem seks heeft met een 'foute man'.
De rechter maakt, een dag voor Kerstmis, gehakt van de overwegingen van Noort en haar uitgever. Over 28 van de 29 verhaalelementen oordeelt de rechter dat die niet auteursrechtelijk beschermd zijn. Zo komt de keuze om een verhaal zich te laten afspelen in een welgesteld dorp wel vaker voor 'en kan niet gezien worden als het resultaat van een nieuwe schepping'. En het eenzaamheidsgevoel na een verhuizing valt evenmin onder het auteursrecht. 'Dit is een voor de hand liggend element voor personen die zijn verhuisd en nog geen vrienden hebben in hun nieuwe woonomgeving.' Bij het ene verhaalelement dat wel onder het auteursrecht valt, over de overname van een onderneming, oordeelt de rechter dat Stavorinus daarover juist níét heeft geschreven.
De rechtbank wijst de vordering van Noort en haar uitgever af. Zij moeten de proceskosten van bijna achtduizend euro voor hun rekening nemen. Noort kan nog in hoger beroep gaan. Daarvoor heeft ze tot 24 maart de tijd.
Ilse Karman, eigenaar van De Crime Compagnie, is opgetogen over de rechterlijke uitspraak. 'Wij zijn heel blij met deze uitkomst. De elementen waar Noort een beroep op deed waren bijna allemaal clichés. Als de rechter anders had geoordeeld, zou het voor iedere uitgever onmogelijk worden nog een boek uit te geven.'
'Deze zaak heeft ons heel veel tijd, geld en negatieve energie gekost', vervolgt Karman. 'Het is heel moeilijk om er een bedrag aan te hangen. Naast de advocaatkosten hebben we veel voorwerk zelf gedaan om de advocaatkosten zo laag mogelijk te houden. Het ging met name om het literatuuronderzoek, dat nogal tijdrovend is. We zijn een aantal weken alleen maar bezig geweest met deze rechtszaak wat ten koste is gegaan van onze normale werk. Dat kan ik ook goed terug zien in de cijfers van het eerste kwartaal die duidelijk slechter waren dan de rest van het jaar.'
Uitgeverij Ambo|Anthos heeft in een reactie laten weten het jammer te vinden dat de rechters meer oog hadden voor de verschillen tussen de boeken dan voor de overeenkomsten. Het is voor het uitgeefconcern overduidelijk dat sommige dingen 'niet toevallig in twee boeken kunnen voorkomen'.
(Bron: Hebban|Crimezone)
 |
| Liselotte Stavorinus |
In september 2013 verschijnt bij uitgeverij De Crime Compagnie het eerste boek van Liselotte Stavorinus, getiteld Het reservaat. 'Een leuk herkenbaar boek', meldt schrijfster Linda Jansma op de achterflap, 'Een soort Gooische Vrouwen meets De eetclub'. Van het boek zijn enkele duizenden exemplaren verkocht.
.jpg) |
| Saskia Noort |
In De eetclub gaat het om een groepje van vier welgestelde echtparen die in het dorp Bergen luxe villa's bewonen. Dan komt een van de leden om bij een brand in zijn huis; zijn vrouw en kinderen ontkomen ternauwernood. Terwijl de overige leden de schijn van vriendschap ophouden, is er in werkelijkheid sprake van een wereld van overspel, bedrog, financiële malversaties en uiteindelijk zelfs moord.
In Het reservaat verhuist Jessica Dudock met haar man en hun drie kinderen van Curaçao terug naar Nederland. Ze komen terecht in het chique Blaricum, dat gekscherend ook wel Het Reservaat wordt genoemd. De echtgenote van een televisieproducent neemt Jessica onder haar hoede. Ze introduceert Jessica bij haar hechte vriendengroep en leert haar de gebruiken en regels van het reservaat. Jessica begint zich eindelijk thuis te voelen. Maar na verloop van tijd blijken de relaties binnen de vriendengroep gecompliceerd te zijn. Niets is wat het lijkt en Jessica raakt verwikkeld in een web van list en bedrog.
Twee maanden nadat Het reservaat is verschenen, laat directeur Chris Herschdorfer van het succesvolle uitgeefhuis Ambo|Anthos zijn collega-uitgever Ilse Karman van De Crime Compagnie weten dat er van zijn kant ernstige bezwaren zijn tegen Stavorinus' boek. Hij is er door derden op gewezen dat de inhoud van Het reservaat sterk op die van De eetclub lijkt. Herschdorfer heeft daarop een closereading-onderzoek laten uitvoeren, waarbij beide boeken nauwkeurig met elkaar worden vergeleken. De conclusie die uit de studie wordt getrokken is dat 'Het reservaat in sprekende scènes op wendingen en motieven uit De eetclub leunt'. Er is wél kwaliteitsverschil, aldus de onderzoekers: ''De eetclub is een op zichzelf staand, samenhangend geheel. Het reservaat is platter, personages en scènes komen minder tot leven.'' Volgens Herschdorfer blijkt uit de studie overduidelijk dat de indruk die Het reservaat achterlaat in te veel essentiële aspecten gelijk is aan De eetclub. Er is 'op onderdelen sprake van een schending van de auteursrechten van Saskia Noort'.
Volgens Herschdorfer hebben De Crime Compagnie en Stavorinus opzettelijk profijt getrokken van het succes van De eetclub. De Anthos-uitgever eist in eerste instantie dat Karman afziet van verdere herdrukken van Het reservaat. Ook verlangt hij een schadevergoeding die, na aftrek van kosten, zal worden overgemaakt naar een goed doel. Mocht De Crime Compagnie niet op de sommatie ingaan, dan zal Anthos voor de rechter onder meer vorderen dat Het reservaat uit de handel wordt genomen en dat De Crime Compagnie rectificeert in tijdschriften, kranten en andere media.
Volgens mr. Arnout Groen, de advocaat van Stavorinus en De Crime Compagnie, is van onrechtmatig handelen van zijn cliënten echter geen sprake. De bezwaren van Anthos hebben schrijfster en uitgever overvallen en verbaasd, laat Groen weten. 'Er worden motieven en beweegredenen achter het handelen van mijn cliënten gezocht die er niet zijn.'
Voor de rechter voeren Ambo|Anthos en Noort 29 verhaalelementen uit De eetclub aan die volgens hen ieder voor zich auteursrechtelijke bescherming genieten en waarop door Stavorinus inbreuk wordt gemaakt. Een paar van die verhaalelementen zijn het decor (een chic dorp), het gevoel van eenzaamheid na een verhuizing naar een andere plaats, dorpsbewoners die rondrijden in grote en dure terreinwagens, de twijfel over wat aan te trekken bij het eerste feestje van een nieuwe vriendin en de hoofdpersoon die stiekem seks heeft met een 'foute man'.De rechter maakt, een dag voor Kerstmis, gehakt van de overwegingen van Noort en haar uitgever. Over 28 van de 29 verhaalelementen oordeelt de rechter dat die niet auteursrechtelijk beschermd zijn. Zo komt de keuze om een verhaal zich te laten afspelen in een welgesteld dorp wel vaker voor 'en kan niet gezien worden als het resultaat van een nieuwe schepping'. En het eenzaamheidsgevoel na een verhuizing valt evenmin onder het auteursrecht. 'Dit is een voor de hand liggend element voor personen die zijn verhuisd en nog geen vrienden hebben in hun nieuwe woonomgeving.' Bij het ene verhaalelement dat wel onder het auteursrecht valt, over de overname van een onderneming, oordeelt de rechter dat Stavorinus daarover juist níét heeft geschreven.
De rechtbank wijst de vordering van Noort en haar uitgever af. Zij moeten de proceskosten van bijna achtduizend euro voor hun rekening nemen. Noort kan nog in hoger beroep gaan. Daarvoor heeft ze tot 24 maart de tijd.
Ilse Karman, eigenaar van De Crime Compagnie, is opgetogen over de rechterlijke uitspraak. 'Wij zijn heel blij met deze uitkomst. De elementen waar Noort een beroep op deed waren bijna allemaal clichés. Als de rechter anders had geoordeeld, zou het voor iedere uitgever onmogelijk worden nog een boek uit te geven.'
'Deze zaak heeft ons heel veel tijd, geld en negatieve energie gekost', vervolgt Karman. 'Het is heel moeilijk om er een bedrag aan te hangen. Naast de advocaatkosten hebben we veel voorwerk zelf gedaan om de advocaatkosten zo laag mogelijk te houden. Het ging met name om het literatuuronderzoek, dat nogal tijdrovend is. We zijn een aantal weken alleen maar bezig geweest met deze rechtszaak wat ten koste is gegaan van onze normale werk. Dat kan ik ook goed terug zien in de cijfers van het eerste kwartaal die duidelijk slechter waren dan de rest van het jaar.'
Uitgeverij Ambo|Anthos heeft in een reactie laten weten het jammer te vinden dat de rechters meer oog hadden voor de verschillen tussen de boeken dan voor de overeenkomsten. Het is voor het uitgeefconcern overduidelijk dat sommige dingen 'niet toevallig in twee boeken kunnen voorkomen'.
(Bron: Hebban|Crimezone)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten