Trauma's en ontwikkeling (nieuws, 2014)

DE POOLSE KRIMI IS BOOMING

Marek Krajewski

Terwijl Polen een van de lagere misdaadcijfers in de Europese Unie heeft, lijkt het land vandaag de dag een obsessie te koesteren voor moord en doodslag. Op papier dan.

In 2003 werden in Polen slechts vier thrillers uitgegeven. Tien jaar later is dat aantal explosief gegroeid naar 112. De New York Times tekende dat gegeven op uit de mond van misdaadauteur Irek Grin, voorzitter van het International Festival of Crime Fiction in Wroclaw. In het afgelopen decennium is de thriller van eigen bodem een van de populairste genres geworden in Polen. En dat op een terrein dat gedomineerd wordt door Britse, Amerikaanse en Scandinavische thrillerauteurs.

Wat de Poolse misdaadroman onderscheidt van de rest, is het landschap. Veel van de succesvolle thrillers in het land gebruiken de rijke en tumultueuze geschiedenis van Polen in de twintigste eeuw als kapstok. Een voorbeeld is de serie historische thrillers rond inspecteur Eberhard Mock van Marek Krajewski. Momenteel werkt hij aan een thriller die zich afspeelt in de stad Wroclaw in 1956. De dichter Marcin Wronski heeft veel van zijn atmosferische thrillers gesitueerd in het vooroorlogse Lublin. Het echtpaar Malgorzata Fugiel-Kuzminska en Michal Kuzminski plaatste zijn thriller 'Sekret Kroke' in Krakow in het interbellum. ,,Wij schrijven over hoe we moeten omgaan met het verleden, onze trauma's en onze ontwikkeling'', aldus Kuzminski.

Hoewel misdaadromans ook graag gelezen werden toen Polen nog communistisch was, ging het pas de laatste tien jaar voorspoedig met het genre. ,,De jaren negentig waren een periode van verandering. We wisten niet wat ons  te wachten stond'', stelt de literaire recensent Wojciech Orlinski in de New York Times. ,,Pas toen we ons meer zekerder begonnen te voelen over ons alledaagse leven en er een middenklasse opkwam, namen mensen ook meer de tijd om ter ontspanning te lezen.''

Uitgevers in Polen maken doorgaans geen melding van oplagen over verkoopcijfers. Volgens Beata Stasinka, hoofdredacteur van WAB Publishers, worden elk jaar echter meer thrillertitels op de markt gebracht. Van elk boek van Krajewski dat bij WAB verschijnt, worden meer dan vijftigduizend exemplaren verkocht, voegde ze eraan toe. Buiten Polen neemt ook de populariteit van de daar geproduceerde misdaadromans toe. De tweede thriller van de schrijver Zygmunt Miloszewski, die ingaat op het antisemitisme  in Polen, is bijvoorbeeld in diverse talen vertaald en goed ontvangen in landen als Frankrijk en de Verenigde Staten.

,,Een simpele whodunit voldoet tegenwoordig niet meer'', aldus Miloszewski. ,,Wat lezers in het Westen tegenwoordig aanspreekt in thrillers, is dat ze ook meer te weten komen over de samenleving. Wat we zijn, waar we in geloven, waar we over dromen en wat de problemen en kwesties zijn in onze maatschappij. Dat te ontdekken in onze thrillers is nog het grootste mysterie.''

(Bron: New York Times)