Plaat van de maand (44)

De Spanningsblog besteedt met recensies, interviews en nieuws voornamelijk aandacht aan de hedendaagse thriller en de auteurs daarvan: Saskia Noort, James Patterson, Jamie Mason, Henning Mankell, noem maar op. Het vroege Nederlandse spannende boek is op deze site nog steeds een ondergeschoven kindje. Maar verzamelaar Wim van Eyle biedt uitkomst. Zijn niet geringe collectie van ruim 3300 Nederlandstalige misdaadromans aanschouwend richt Van Eyle sinds mei 2010 eens per maand de schijnwerper op het werk van een - soms vergeten - thrillerschrijver uit vroeger tijden. Vandaag de vierenveertigste aflevering uit de serie Plaat van de maand. Over Jacques van Workum. Alias Lionel Dake.

VEELSCHRIJVER VAN TONEELSTUKKEN, COLUMNS EN DETECTIVES

(Door Wim van Eyle) 

Jacques van Workum was een pseudoniem dat gebruikt werd door Wiert Jakob Eelssema (en niet Ilsema zoals hij voorheen wel aangeduid werd). Wiert Jakob werd op 25 januari 1902 geboren in het Groningse Nieuw Scheemda. Hij ging zijn hele leven lang ongehuwd door het leven en werd ook bekend onder meerdere pseudoniemen zoals Bibiane Gaaikema en Jan Hendrik Vos. Hij was een zoon uit een boerengeslacht uit Siddeburen.

Eelssema was journalist, criticus en recensent. Hij publiceerde in meerdere kranten, waaronder de Winschoter Courant, de Noord-Ooster en de Eemsbode, maar ook in landelijke tijdschriften verscheen zijn naam regelmatig.

In 1929 begon hij met zijn eerste boek, een avontuur van de detective David Brown. De serie zou acht delen beslaan en werd in zeer korte tijd geschreven: in 1929 en 1930. De acht delen werden uitgegeven door N.V. Gebroeders Graauw' s Uitgevers-Maatschappij te Amsterdam.

Graauw had ook een vestiging in Nederlands-Indië en wel in Soerabaja, daarom is het niet zo vreemd dat de acht delen in 1938 ook in het Maleis verschenen. De hoofdfiguur is in dit geval Hikajat Dari Si Mata (Maleis voor detective) Brown. Er is wel gezegd dat de acht boeken oorspronkelijk in het Maleis geschreven waren, maar dat is onjuist. De boeken zijn allen van illustraties voorzien, getekend door Henri Christiaan Pieck (Den Helder, 1895 - Den Haag, 1972). 

In 1940 startte Eelssema met een tweede serie detectives, ditmaal onder het pseudoniem Lionel Dake. Vier boeken verschenen bij de mij onbekende uitgever Enum. Hij schreef ook nog een aantal jongensboeken onder eigen naam en onder Lionel Dake, de laatste met de titels 'Het dal der geheime verschrikkingen' (1950) en 'Jim de Panter en zijn helpers'. Daarnaast verschenen er nog romans, meer dan vijftig toneelstukken (veelal kluchten) en ontelbare publicaties en columns. Er zou ook nog sprake zijn van en manuscript met als titel 'Moord op het Hoogeland', maar dat is verloren gegaan. Eelssema overleed op 20 oktober 1970 in het Groningse Nieuwwolda.

Bibliografie als Jacques van Workum: 

1. 1929 - 'Het geheim van den doode die terugkeerde' (Graauw) 

2. 1929 - 'De ongekroonde koningin' (Graauw) 

3. 1929 - 'De onzichtbare tegenstander' (Graauw) 

4. 1929 - 'De redder van het vaderland' (Graauw) 

5. 1929 - 'Het eiland der verschrikking' (Graauw) 

6. 1929 - 'Een man van karakter en een man van de daad' (Graauw) 

7. 1930 - 'De Indische prins' (Graauw) 

8. 1930 - 'De liefde van een detective' (Graauw)

Als Lionel Dake: 

9.   1941 - 'Mij is de wrake' (Enum) 

10. 1942 - 'De man met de kattenoogen' (Enum) 

11. 1948 - 'Draden' (Enum) 

12. 19?? - 'Klein slam schoppen' (Enum) 

(Bronnen: Wim van Eyle, Harm Hillinga)