De juiste snaar (nieuws, 2013)

DE TIEN GEBODEN VOOR GOUDEN STROP-KANDIDATEN

(Door Peter Kuijt)

Michael Berg won een week geleden de Gouden Strop 2013 onder andere omdat hij in zijn thriller 'Nacht in Parijs' volgens de jury 'een sterk en geloofwaardig plot koppelde aan actuele maatschappelijke thema's'. Oog hebben voor de wereld om je heen zou je dus kunnen beschouwen als een van de instrumenten om de belangrijkste Nederlandse thrillerprijs in de wacht te slepen.

Opeenvolgende jury's van de Gouden Strop hebben door de jaren heen in hun rapporten blijk gegeven wat bij hen de juiste snaar raakt en wat juist niet. Servicegericht als de redactie van De Spanningsblog is, doken wij in de juryrapporten van de afgelopen tien jaar, op zoek naar de Tien Geboden voor Gouden Strop-kandidaten. We zetten ze hier op een rij.

I. Gij zult u niet laten bevangen door de 'prologitis'.  De jury van dit jaar trof opvallend veel prologen aan in de Nederlandse thriller. Daar werden de vier recensenten en voorzitter Annemarie van Gaal behoorlijk moe van. ,,Bijna elke thriller begint met een geweldsexplosie, waarna de puzzeltocht kan beginnen. Redelijk saai.''

II. Gij zult geen Nicci French- of Saskia Noort-kloon schrijven. Van het thema 'Vrouw valt op verkeerde man en daar komt heisa van' raakt tegenwoordig geen enkele jury meer opgewonden. Tenzij dit thema prikkelend en overtuigend wordt ingevuld. Maar dat blijkt niet zo eenvoudig, constateerde de jury van 2010.

III. Gij zult schrappen tot gij een ons weegt.  Door de jaren heen struikelden jury's over de lengte van veel thrillers. Waarom toch dat streven om thrillers tot meer dan driehonderd pagina's op te rekken, vroeg men zich eens af. Tip: perfectioneer de kunst van het weglaten, ter verbetering van het eindresultaat.

IV. Gij zult moeten beschikken over een kritische meelezer. Verlang van uw uitgever degelijke begeleiding van een redacteur. ,,Soms maakt een auteur het verhaal nodeloos ingewikkeld of juist te saai'', oordeelde een jury. Als de redacteur kundig is, worden rommelige plots, feitelijke onjuistheden, historische onmogelijkheden in de chronologie en bakken vol clichés op tijd onderschept. Nog een tip: Put geen moed uit bewonderende opmerkingen uit familie- of vriendenkring.

V. Gij zult zich onthouden van een overdaad aan al te expliciete scènes. Aangestoken door het Vijftig Tinten-virus propten dit jaar auteurs nogal wat seks in hun thrillers. ,,Geen softerotische scènes, maar regelrechte pornografische beschrijvingen'', signaleerde de jury. Overigens struikelde de jury van editie 2007 daar ook al over. Uit het rapport over de nominaties: ,,Voorts lijkt er bij menig schrijver in dit genre sprake van het misverstand dat een boek spannender wordt naarmate men er meer bloed, gruwelijke verminkingen en/of seks in stopt. Het tegendeel is meestal het geval: om die passages spannend te maken moet je als schrijver van zeer goede huize komen. De redactie van De Spanningsblog is derhalve benieuwd hoe ver de thriller in de race voor de Gouden Strop 2014 komt, waarin de volgende passage voorkomt: 'Hij duwde het kanten ding dat ze droeg opzij en gleed met twee vingers tussen de gladde, boterzachte plooien. Ze was volledig gladgeschoren. Hij liet een vinger naar binnen glijden. Twee. Negeerde haar gekreun en gestamel.'

VI. Gij zult een man zijn. De statistieken wijzen het uit: als u aanspraak wilt maken op de Gouden Strop kunt u beter van het mannelijk geslacht zijn. Dit jaar werd de prijs voor de zesentwintigste keer uitgereikt. Slechts twee keer werd de Strop gewonnen door een vrouw: in 2005 door Johanna Spaey en in 2009 door Marion Pauw. Bent u een vrouw en piekert u niet over een geslachtsoperatie: richt u zich dan uitsluitend op de verkoopresultaten.

VII. Gij zult geloofwaardige karakters neerzetten. In 2004 constateerde de jury dat de hoofdpersonen in thrillers er redelijk tot goed af kwamen, maar de bijrollen werden vaak gespeeld door bordpapieren B-acteurs. ,,Het scheppen van echte, geloofwaardige karakters waar je van kunt houden en die je kunt haten blijkt een vak op zich.''

VIII. Gij zult geen literaire thriller schrijven. Vaak glijdt een literaire thriller af naar een roman met spannende elementen en dat kan niet de bedoeling zijn.

IX. Gij zult niet akkoord gaan met een dertien-in-een-dozijn-cover. Vaak lijken thrillers uiterlijk heel erg op elkaar. Zo zag een jury veel roodharige vrouwen op covers voorbij komen. ,,Er mag best worden nagedacht over een cover die het verhaal dekt, en niet alleen de tafel in de boekhandel.''

X. Gij zult een spannend boek schrijven. Het laatste gebod oogt als een open deur, maar het kan niet genoeg herhaald worden. De jury van dit jaar las veel 'rechttoe-rechtaan' thrillers waarbij de schrijver een plot bedenkt en regelrecht naar het einde werkt, zonder al te veel verrassingen en plotwendingen. ,,Dit maakte veel spannende boeken toch niet echt spannend, iets wat toch wel als een voorwaarde gezien mag worden.'' Nogmaals: het gaat er de jury niet alleen om om een goed boek te selecteren, maar ook het beste spánnende boek.