Tussen neus en lippen (nieuws, 2013)

GEHEIME DIENST HIELD AGATHA CHRISTIE IN DE SMIEZEN

De Britse veiligheidsdienst MI5 was bevangen door de vrees dat Agatha Christie, de Queen of Crime, tijdens de oorlogsjaren een spion had rondlopen in Bletchley Park, het landhuis waar de codebrekers van de geheime dienst werkzaam waren. Die angst nam zulke grote vormen aan dat MI5 besloot de schrijfster en haar contacten in de gaten te houden.

Waarom koesterde MI5 verdenkingen tegen een van Engelands beroemdste schrijvers? Het antwoord, dat vandaag openbaar werd gemaakt, ligt besloten in de naam van een personage in haar roman 'N or M?', (1941), majoor Bletchley. In het boek is Bletchley een vriend van het detectivekoppel Tommy en Tuppence Beresford. De N en M in de titel zijn de initialen van twee van Hitlers spionnen, op wie Tommy en Tuppence jagen. Majoor Bletchley is een vervelende, voormalige Indiase legerofficier, die claimt dat hij de geheimen kent achter de Britse oorlogsstrategie.

Agatha Christie was goed bevriend met Dilly Knox, een van de leidende codebrekers in Bletchley Park (foto). MI5 was bang dat de kennis van majoor Bletchley over de voortgang van de Tweede Wereldoorlog was gebaseerd op wat de Britse codebrekers wisten over Hitlers plannen. Had Christie moedwillig de naam Bletchley aan de majoor gegeven omdat Knox haar had verteld over het reilen en zeilen op het landgoed? De mensen daar hadden de code gebroken van de Duitse Cypher Machine E, beter bekend als de Enigma. Daardoor konden Churchill en de Britse militaire top erachter komen wat de plannen van de vijand waren. Berlijn geloofde nog steeds dat Enigma niet te 'kraken' was en daarom was het des te belangrijker dat slechts in kleine kring bekend was waar de codebrekers in Bletchley Park in geslaagd waren. Wat MI5 nog meer zorgen baarde was dat het juist Christies vriend Knox was die de geheimen achter de Enigma had ontrafeld.

Volgens een nieuw verslag van de wapenfeiten van Bletchley Park, dat vandaag werd gepubliceerd onder de titel 'The Codebreakers of Station X' (door Michael Smith), verlangde MI5 te achterhalen wat Christie allemaal wist. De dienst stuurde agenten om Knox te ondervragen. Men wilde niet de schrijfster het vuur na aan de schenen leggen, omdat de dienst bang was dat openbaar zou worden dat er een onderzoek naar haar was ingesteld.

Knox (foto) liet zijn ondervragers weten dat Christie absoluut niet kon weten wat er in Bletchley Park gaande was, maar stemde er in toe het haar zelf te vragen. Hij realiseerde zich dat hij heel omzichtig te werk moest gaan. Hij nodigde haar bij hem thuis uit voor thee en scones en vroeg tussen neus en lippen waarom zij de Indiase majoor Bletchley had genoemd. Christie antwoordde: ,,Bletchley? Beste vriend, ik kwam daar vast te zitten toen ik met de trein op weg was van Oxford naar Londen en uit wraak besloot de majoor te vernoemen naar deze plek.'' MI5 haalde opgelucht adem.

Knox stierf overigens in 1943 aan lymfeklierkanker. Hij heeft niet meer kunnen meemaken dat zijn werk van doorslaggevende betekenis was achter D-Day, de geallieerde operatie om West- Europa te bevrijden. De Britse militaire top misleidde de Duitsers door hen te laten geloven dat de landing bij Calais zou plaatsvinden en niet op de stranden van Normandië.

(Bron: The Guardian)