Els Kerkhoven - Gifdochters (2012)

Een meelijwekkende schooljuf



(Door Peter Kuijt)

Op Twitter noemt ze zichzelf een creatieve duizendpoot. Maar ze presenteert zich ook als visual merchandiser, wat in haar moerstaal eigenlijk gewoon etaleur betekent. Els Kerkhoven wordt zogezegd betaald om de koopsensoren van de consument zodanig te kietelen dat die tot aanschaf overgaat.

Toen ze drie jaar geleden meedeed aan een Spannende Verhalenwedstrijd van het weekblad Libelle wist Kerkhoven de zintuigen van de jury dermate te plezieren, dat die haar de eerste prijs toekende. En van een verhaal ging het naar het manuscript van een thriller dat door literair agent Paul Sebes aan uitgeverij Luitingh-Sijthoff werd verkocht. Een droomstart voor een debutant.

In haar eersteling Gifdochters staat de vraag centraal wat de mens vormt dan wel misvormt. Zijn het je genen of is het de omgeving waarin je opgroeit? Hoofdpersoon is Rosalie van Zuylen, juf op een Utrechtse basisschool. Zij ontdekt, vertelt de achterflap, dat er moordenaars in haar familie zitten. Het zijn allemaal vrouwen en 'erfelijk belast' met een onbedwingbare drang om iemand voortijdig een fataal zetje te geven. Grote vraag is nu of onze juf ook dat moordgen 'onder de leden' heeft.

Na lezing blijkt dat de tekst op de achterflap met een korreltje zout dient te worden genomen. Dat van die erfelijke belasting met een elimineergen komt weinig bevredigend uit de verf. Goed, er vallen wat dodelijke slachtoffers, maar het blijft vaag of die niet te onderdrukken behoefte daarmee te maken heeft.

Wat stoort is de opzet van het verhaal. Kerkhoven heeft, evenals vele collega's, de onbedwingbare drift - een gen? - om er een proloog tegenaan te gooien, waarin een voor de lezer tot dan toe onbekende personage voortijdig het loodje legt. In plaats van dat het hoofdstuk de spanning verhoogt, leidt dit tot irritatie bij de lezer, want wat moet hij met deze informatie? Ook de korte hoofdstukjes in een ander lettertype, waarin een eveneens onbekende figuur dreigende taal uitkraamt, zorgen alleen maar voor oponthoud. En die onderbrekingen zijn des te vervelender, omdat de spanning meestentijds ver te zoeken is. Gifdochters is al een heel eind op streek, voordat de chicklit langzaam transformeert in een thriller.

Kerkhoven kan wel schrijven, laat dat duidelijk zijn. Ze formuleert helder en soepel. Maar ze moet bij tijd en wijle ook afgeremd worden. Dat een van de personages bijvoorbeeld wasgoed opvouwt, dvd's sorteert en de planten op het balkon water geeft, alleen maar om de dag door te komen, kan de lezer gestolen worden. Jammer is ook dat Kerkhoven van juf Rosalie zo'n meelijwekkend figuur maakt, die zich door Jan en alleman laat manipuleren. Door haar oma, haar buurvrouw, haar ex-ex en die etter van haar neef. De juf weet in ieder geval niet het hart en de zintuigen van deze recensent te bespelen.

Els Kerkhoven - Gifdochters. Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 272 pag.