Peter Robinson (interview, 2012)

'Moord is grenzeloos geworden'

In de Engelse streek waar ooit de Yorkshire Ripper huishield, lost DCI Banks de misdaden op. Hij is de inspecteur uit de boeken van Peter Robinson. ,,Ik moest hem even ontzien.'' De KRO gaat DCI Banks vanaf eind mei in Nederland uitzenden.

(Door Theo Hakkert)

Hij zou het moeten weten. Peter Robinson heeft een huis gekocht, hier in Richmond, in het Engelse graafschap Yorkshire. Alleen nu hij het huis vanuit de vallei waarin het stadje ligt, wil aanwijzen, heeft hij geen idee welke het is. ,,Ik denk die daar, die ene naast die drie rode. Of wacht....''

Hij neemt zijn pet af en krabt zich op het hoofd, maar dat helpt ook al niet.

,,Vanaf hier, zo laag, heb ik werkelijk geen idee.''

Zijn pet weer op, de wandeling gaat verder.

Hij is van hier, van deze streek: de Dales. Robinson (1950) stamt uit Leeds, de stad even verderop. ,,Als we vroeger een dagje weggingen, gingen we naar de Yorkshire Dales. Het is zo mooi hier.'' Fraai heuvellandschap inderdaad. Echt Engels, zonder - om bij de misdaad te blijven - dat al te pittoreske decor van Midsomer Murders.

Inmiddels woont Robinson al heel lang in Toronto. Zijn vrouw is Canadese. ,,Zij zal daar nooit kerstmis overslaan.''

Prima. Peter Robinson heeft zo zijn eigen manier gevonden om de band met zijn geboortestreek in stand te houden. Hij laat zijn boeken hier spelen. ,,Uit nostalgie, dat mag je gerust stellen.'' Hij is de schrijver van een reeks thrillers rond inspecteur Alan Banks. DCI (Detective Chief Inspector) Banks lost de moorden die op in Yorkshire worden gepleegd. Recent verscheen 'Zwanenzang' in vertaling. Het bekendste boek uit de reeks, 'Nasleep', ligt sinds kort voor een schappelijke prijs in de winkel.

Onder de titel 'DCI Banks' is een aantal boeken uit de serie verfilmd voor televisie met Stephen Tomkinson in de titelrol. De KRO gaat 'DCI Banks' in Nederland uitzenden, te beginnen - onder voorbehoud - op 28 mei met de verfilming van 'Nasleep'.

Peter Robinson heeft een lange wandeling uitgestippeld. Door het dal, over de heuvels, door de kronkelende keistraatjes van Richmond. De stad heeft model gestaan voor het fictieve Eastvale, dat het decor van de romans vormt. ,,Zo hoeft niet alles te kloppen'', zegt de schrijver met een grijns. ,,Ik heb wel eens een brief gehad van iemand die mij verweet dat ik Banks bij een scène in Leeds tegen het eenrichtingsverkeer in liet rijden.''

'Zwanenzang', de nieuwe vertaling, is een Banks-boek van halverwege de reeks, uit 1995. Hoe levendig staat hem het boek dan nog voor de geest? Zonder blikken of blozen zegt Robinson: ,,Ik weet er helemaal niets meer van. Ik herinner me alleen dat het gaat over de moord op een accountant. Zijn dochter vindt zijn lijk. Ik weet hoe het eindigt en ik herinner me een mooie violiste, die Pamela heet. Banks heeft een oogje op haar, maar er komt niets uit voort. Ze duikt ook in latere boeken weer op. Dat is alles. Ik zou het moeten herlezen.''

Dat gaat hij ook daadwerkelijk doen, want eerdaags wordt 'Zwanenzang' verfilmd voor de televisiereeks. ,,Ik moet het herlezen om te zien wat ze fout doen. Bij de televisie veranderen ze altijd van alles. Ik ben niet in de positie om veranderingen aan te brengen in het script, maar kleine dingen zijn ook belangrijk. Ik wijs ze wel eens op uitdrukkingen die Banks niet zou gebruiken. Daar luisteren ze dan wel naar. Als ik zou zeggen dat ze het eind hebben verknald, dan zeggen ze: dit werkt beter op televisie. Ik probeer er muziek in te brengen en valse noten er uit te halen.''

Hij heeft kunnen ervaren hoe het is om de personages die hij in zijn boeken heeft geschapen op televisie te zien. DCI Alan Banks van vlees en bloed. ,,Het voelt alsof het niks met mij te maken heeft. De personages staan toch losser van mij dan ik had gedacht. Ze zijn anders dan hoe ik ze heb bedacht en mij had voorgesteld. Maar de spirit is te herkennen.''

Een aantal lezers heeft er meer problemen mee, zegt hij, terwijl hij stopt bij een bocht in de rivier de Swale die om Richmond vloeit. Het water lijkt stil te staan, maar stort bij een waterval hard over de rand. ,,Wat lezers willen is dat Banks er net zo uitziet als het beeld dat ze van hem hebben gevormd in hun hoofd. Geen woord mag ontbreken. Elke scène moet erin. Maar dat kan nooit. Ik moet daar vaak om lachen. En ach, de meeste mensen die kijken, lezen nooit een van de boeken en zij zullen dat ook niet doen. Zo heb ik twee soorten publiek.''

Zo langzaam komen tijdens de wandeling meer details van 'Zwanenzang' bij hem terug. ,,Ik was toen geïnteresseerd in mensen die een dubbelleven leidden. Dat kwam mede door de film 'The captain's paradise' met Alec Guinness. Over een veerman die op beide oevers een vrouw heeft. Er zijn veel verhalen over mensen met dubbellevens waar de familie pas achterkomt als zo iemand sterft. Het
bekende thema: hoe goed kennen we de ander eigenlijk?''

In 'Zwanenzang' wordt een accountant vermoord gevonden. ,,Ik zoek naar motief. Veel verhalen gaan over wie, in plaats van waarom. Ik zit meer aan de kant van het waarom. Motief is interessanter. Ik heb interessante personages nodig, mensen met karakter. Zowel de slachtoffer als de dader.''

Later op de middag, bij een grote kop koffie, spreekt hij over Alan Banks, de politie-inspecteur die hij al zo veel misdaden heeft voorgeschoteld. ,,In de periode van het schrijven zie ik alles door de ogen van Banks. Maar ook alleen dan. Ik heb er totaal geen probleem mee een boek te schrijven buiten de serie om.'' Dat doet Robinson, die tot zijn dertigste poëzie schreef, ook al met veel succes. Uitgerekend dezer dagen ligt een stapeltje van het 'stand-alone'-boek 'Before The Poison' bij de boekhandel aan het plein van Richmond op nummer 1 op de tafel met bestsellers.

,,Terwijl ik zo'n boek schrijf, heeft Banks vrij. Ik heb hem aan het eind van het vorige boek naar Californië laten reizen. Ik vond dat hij in de laatste boeken nogal veel voor de kiezen had gehad. Ik pakte hem zijn vriendin af, bijna zijn dochter, zijn baan, zijn leven. Nogal hard. Ik moest hem even ontzien. Een vakantie van een heel boek, daar had hij recht op. Om tot zichzelf te komen.''

Is hij inmiddels terug? ,,Ja, en het heeft geholpen. Hij heeft zijn verleden achter zich gelaten.'' Werktitel van de volgende Banks: 'Watching The Dark'.

,,Hoe lang Banks nog meegaat, weet ik niet. Ik verveel me nog lang niet met hem. Ik laat hem sowieso niet doodgaan. Maar een uitgestippeld levenspad voor hem heb ik ook niet. Zo heb ik geen idee of hij over drie boeken weer trouwt.''

'Nasleep' was de grote doorbraak voor Peter Robinson. ,,In Europa'', nuanceert hij. ,,In de VS was dat al eerder gebeurd, met 'In A Dry Season'.'' Opmerkelijk: 'Nasleep' werd pas gaandeweg een Banks-boek. ,,De hoofdpersoon was te naïef, die kon niet alles weten wat ik haar toevertrouwde. Zo kwam Banks in beeld.''

Die roman gaat over een 'killer couple'. ,,Een paar dat samen moorden pleegt, daar zijn er niet veel van. Hier had je Brady en Hindley, en Fred en Rosemary West.'' Maar pas bij het Canadese koppel Paul Bernardo en Karla Homolca kon hij er iets mee. ,,Hij was een dynamische, knappe accountant. Zij een zeer aantrekkelijke blonde. Zo'n stel had ik nodig.''

Wat hem aan misdaad is opgevallen de laatste jaren is dat het veel internationaler is geworden. ,,Grenzelozer. De moord in Eastvale op een arme Poolse immigrant kan in verband staan met de Baltische maffia. Met een rol voor iemand in Londen. Misdaden resoneren verder. Of ze komen ver van buiten Yorkshire binnen. Al zijn er ook lokale misdaden. Yorskhire is nog geïsoleerd genoeg.''

Eén plannetje wil hij wel vertellen. ,,We hebben hier de grote legerbasis Catterick. Daar zijn een paar moorden geweest. Het kan interessant zijn daar eens over te schrijven. Toch eens zien of ik het leger aan de praat kan krijgen.''

Peter Robinson - Zwanenzang. Vertaling: Valérie Janssen. Uitgeverij A.W. Bruna.

(Bron: De Twentsche Courant Tubantia)