Elk mens kan moorden (nieuws, 2011)

CPNB KIEST 'HET KWAAD IN JEZELF' ALS THEMA

'Het kwaad in jezelf – waar ligt jouw grens?' is het thema van Juni – Maand van het Spannende Boek 2012. Dat heeft de Stichting CPNB vandaag bekendgemaakt. De boekpromotor heeft in tegenstelling tot het beperkte thema van 2011, de historische thriller, voor volgend jaar een veel breder onderwerp gekozen.

In ieder mens schuilt het kwaad, sterker nog: ieder mens zou kunnen moorden. In Den Haag werden in 1672 de gebroeders De Witt door een woedende menigte gelyncht. In de huidige 'beschaafde' wereld zijn 80% van de moordenaars bekenden of familie van het slachtoffer. Een derde van hen vermoordt hun (ex-)partner. De fascinatie voor deze donkere kant in onszelf zien we terug in de populariteit van het genre van de psychologische thriller. Niet 'wie heeft het gedaan' maar 'het waarom' staat hierin centraal. Thrillerauteur Simone van der Vlugt schrijft het geschenkboek voor Juni – Maand van het Spannende Boek 2012.

Het kwaad in de mens fascineert filosofen en theologen al eeuwen. Daar kwamen eind 19de eeuwde criminologen, hersenonderzoekers en psychologen bij. Hun onderzoek had resultaat: in 1971 toonde het Amerikaanse Stanford-experiment aan dat ieder mens in een sadist kan veranderen wanneer hij volledige controle over een ander krijgt. Dit werd bevestigd door onderzoek van de universiteit van Princeton naar de martelingen door bewakers in de Abu Ghraib-gevangenis in Irak (2004).

Kortom, het kwaad zit in iedereen. Maar niet iedereen is zich ervan bewust. Soms slaan de stoppen door, andere keren neemt de dader bewust het recht in eigen hand. Het verschil hiertussen is in de rechtspraak bepalend voor de strafmaat. In de fictieve wereld van spannende boeken is het de motor voor een goed verhaal dat bij de lezer de vraag oproept waar zijn grens ligt. Een recent voorbeeld van het overschrijden van die grens is de rellen van begin augustus 2011 in Londen. Daar werden zelfs een jeugdwerker, miljonairsdochter en studente klassiek ballet gearresteerd.

Wraak, dat overigens het thema was van de spannende boekenmaand in 2009, is een belangrijk motief waardoor mensen over de schreef gaan. Stieg Larssons Millenniumtrilogie met Liz Salander als wraakgodin is een goed voorbeeld en 'Carrie' van Stephen King is inmiddels een klassieker. In 'Geestdrift' van Daniel Hecht speelt de medische verklaring een grote rol.

De Nederlandse misdaadschrijvers weten volgens de CPNB goed hun weg in het genre te vinden. De boekpromotor somt in het persbericht vervolgens een fiks aantal auteurs op: Tomas Ross (o.a. 'De zesde mei'), Simone van der Vlugt (o.a. 'Op klaarlichte dag'), Saskia Noort (o.a. 'De verbouwing'), Esther Verhoef ('Alles te verliezen'), Loes den Hollander ('Vluchtgedrag'), Lieneke Dijkzeul ('De stille zonde'), René Appel (o.a. 'Van twee kanten'), Roel Janssen ('De tiende vrouw'), Carla de Jong ('Outcast'), Jac. Toes ('Fotofinish') en Judith Visser ('Stuk'). Via Twitter reageert schrijver Simon de Waal vandaag dat het thema ook op zijn boeken 'Cop vs Killer' en 'Pentito' van toepassing is. Zijn tweet heeft effect: de CPNB neemt op haar site De Waal alsnog op in het rijtje Nederlandse 'wraak'-auteurs.

Tot slot concludeert de CPNB dat de boeken over (serie)moordenaars die overtuigd zijn van de rechtvaardigheid van hun daden een bijzonder gezichtspunt bieden. Voorbeelden zijn Mr. Ripley (Patricia Highsmith), Dexter (Jeff Lindsay) en 'de minzame moordenaar' in het gelijknamige boek van Gouden Stropwinnaar 2010 Bram Dehouck.