Monaldi & Sorti (interview, 2011)

'Afstand is echt noodzakelijk'

Het Italiaanse schrijversechtpaar Rita Monaldi en Francesco Sorti schreven voor de Maand van het Spannende Boek het geschenkboekje. Ook in Versluiering komt het duo met een onthulling op de proppen, hun kenmerk. ,,Ons doel is dat de lezer leert, niet dat wij hem onderwijzen.''

(Door Maarten Moll)

Rita Monaldi staat op, met de mobiele telefoon aan haar oor. Ze wisselt een paar veelbetekenende blikken met haar man, kijkt verontschuldigend naar de verslaggever, en loopt weg uit de lobby van het Florentijnse hotel. Ze zal tijdens het interview niet meer terugkeren.

Francesco Sorti zal de vragen beantwoorden, en zegt er meteen bij dat hij voor hen beiden spreekt. Zoals ze ook echt samen schrijven, en omdat elke bladzijde zes, zeven keer door beiden wordt herschreven, weten ze vaak niet meer wie verantwoordelijk was voor welke passage.

Hij legt uit waarom zijn vrouw is weggelopen. ,,Dit was een van onze researchers. Hij is in Rome in een archief gestuit op materiaal waaruit kan blijken dat een document dat we voor onze nieuwe, nog niet verschenen roman Mysterium gebruiken, wel eens vals kan zijn. En dan moeten we het slot van de roman herschrijven.''

Research. Een toverwoord als je het over Rita Monaldi (1966, classica) en Francesco Sorti (1964, musicoloog) hebt. Hun serie over de zeventiende-eeuwse Italiaanse castraatzanger, abt, diplomaat en spion voor koning Lodewijk XIV, Atto Melani - er zijn drie van de zeven delen verschenen - is fictie, maar is gebaseerd op historische gebeurtenissen, en personages die werkelijk hebben bestaan.

Ze schrijven niet zomaar historische romans, nee, in elke roman proberen ze zo authentiek mogelijk te zijn. Dus maken ze gebruik van authentieke recepten, laten ze hun personages medicijnen gebruiken die toen ook echt gebruikt werden, en zal geen persoon iets dragen dat nog niet gedragen kon worden. Volgens de vaste vertaler van Monaldi en Sorti, Jan van der Haar, probeert het duo ook de taal zo origineel mogelijk te laten klinken, overigens zonder dat het onleesbaar wordt. Zijn vertalingen zijn daar in ieder geval in geslaagd.

Bovendien, en dat maakt het lezen van deze thrillers zo boeiend, is dat de schrijvers in elk boek iets proberen te onthullen. En als je de titels van hun boeken achter elkaar legt, krijg je na het zevende deel ook een soort slagzin. 'Imprimatur Secretum Veritas Mysterium', staat er nu. En de titel van het vijfde deel is ook al vrijgegeven: 'Unicum'. Dus krijg je, zoals Van der Haar zou vertalen: 'De Waarheid mag Gedrukt worden, maar het Geheim ervan zal een Mysterie blijven. Het Enige...'

Voor hun debuut 'Imprimatur' (2002) deden ze jaren bronnenonderzoek, waarna ze aantoonden dat de Italiaanse paus Innocentius XI (1611-1689) geld had gegeven aan het protestante huis van Oranje, waarna Willem III de katholieke koning van Engeland afzette. Innocentius XI zou dat gedaan hebben omdat hij vreesde dat de Engelsen met de Fransen (Lodewijk XIV) een te grote bedreiging voor de macht van het Vaticaan zou vormen. De geplande heiligverklaring van Innocentius XI ging niet door.

De roman werd in Europa een succes. Maar volgens Monaldi en Sorti werden ze in eigen land tegengewerkt. Binnen het Vaticaan zou afkeurend zijn gereageerd op 'Imprimatur', en er kwam geen herdruk bij hun uitgeverij Mondadori (eigendom van premier en mediatycoon Silvio Berlusconi). Ook werd de priester die hen trouwde verbannen. Naar Constanza aan de Zwarte Zee. Niet zomaar een ballingsoord, want in de tijd van de Romeinen stuurde keizer Augustus de dichter Ovidius naar Tomis, hoe de stad toen heette. Sorti: ,,Omdat Ovidius te veel geheimen over Augustus en het keizerlijke paleisleven wist.''

Monaldi en Sorti kochten het contract dat ze met Mondadori hadden (zeven boeken in twintig jaar) af, en weken uit naar Oostenrijk, waar ze met hun dochter en zoon in Wenen wonen. Hun romans verschijnen niet meer in Italië, en zijn voor de Italianen alleen via internet te verkrijgen (zie ook de site www.attomelani.net).

Nu zijn ze dus even terug in Italië. Florence speelt een rol in 'Versluiering', het geschenkboekje dat ze, in opdracht van de stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, schreven voor de Maand van het Spannende Boek. Ze hebben een speciale band met Nederland, want hun boeken worden, omdat sinds 'Imprimatur' geen Italiaanse uitgever zich aan hen wil branden, eerst in Nederland uitgegeven.

Monaldi & Sorti hebben voor dat geschenkboekje niet iets heel nieuws verzonnen. Dat wil zeggen, ze hebben opnieuw Atto Melani opgevoerd. Het is een verhaal geworden dat past binnen de cyclus die ze rond Melani aan het bouwen zijn. Opnieuw een historisch werk dus.

,,Waarom we alleen historische romans schrijven?'', vraagt Francesco Sorti. ,,Wat we leren'', zegt hij, ,,leren we van het verleden. De reden dat we geen hedendaagse romans schrijven is dat, om daar goed over te kunnen schrijven, je afstand moet nemen. Die afstand is echt noodzakelijk als je echt iets van een tijdsgewricht wilt leren. We hebben voor Atto Melani gekozen, omdat voor ons bij zijn dood in 1714 ook de oude wereld stierf. In onze romans willen we het ook hebben over verwachtingen, mysteries, ontdekkingen. Daar leent zich het tijdvak waarin Atto Melani leefde zich heel goed voor. Men moest dagen reizen om nieuws over te brengen. Men schreef nog brieven! In deze tijd, met mobiele telefoons en internet is iedereen meteen op de hoogte van alles. En het reizen gaat ook razendsnel. Om te entertainen, om echte verhalen te vertellen, heb je vertraging nodig.''

Hij neemt even pauze. ,,Cellphones have destroyed so much!''

Al komt het hem en zijn vrouw natuurlijk goed uit dat ze net gebeld werden met het slechte nieuws uit Rome, zodat ze snel kunnen handelen. Daar moet Francesco Sorti dan wel weer om lachen.

,,Wij hopen dat de lezer, meegroeiend met Atto Melani, iets leert van die tijd. Dat hij zich ontwikkelt. Dat hij niet meer dezelfde lezer is als daarvoor. Ons doel is dat de lezer leert, niet dat wij hem onderwijzen.''

Na het interview lopen we naar de Dom van Florence, de Basilica di Santa Maria del Fiore, die een rol speelt in 'Versluiering'. In de dom speelt zich een scène af, die door Monaldi en Sorti zo wordt geduid, dat de geschiedenisboeken wellicht herschreven dient te worden. Het gaat om de moord op Giuliano de' Medici, broer van Lorenzo I de' Medici, bijgenaamd Il magnifico. Samen bestuurden ze in de vijftiende eeuw Florence. Monaldi en Sorti willen de moord, uitgevoerd door de adellijke Pazzi-familie, doen lijken op een verkapte broedermoord.

Dat is nieuw. Dus het klinkt heel mooi, dat Monaldi en Sorti de lezer wil laten leren, maar daartegenover staan dus die onthullingen die het echtpaar in hun romans stoppen. Hoe is dat dan te verklaren? Met die onthullingen leren ze de historici toch een les? Blijkbaar hebben die zitten slapen, of op z'n minst hun werk niet goed gedaan.

Sorti moet glimlachen, maar houdt zich op de vlakte. Staande bij de plek waar Giuliano is vermoord, zegt hij: ,,We laten zien, nogmaals. We willen niemand een lesje leren. Het is heel simpel: historybooks don't give you the real stories, the right perspective.''

Dat moet hij verklaren. ,,Wij zijn geen historici. Historici moeten aan hun carrière denken. Zij kunnen het zich niet veroorloven er heel afwijkende meningen op na te houden in hun publicaties. Want dan val je uit de toon bij je collega's, en reputatie is heel belangrijk onder academici. Belangrijk is ook dat wij natuurlijk niet voor historici schrijven. We willen dat ook helemaal niet, wat we vooral willen leren gaat voorbij historische waarde. Het gaat ons meer om het dagelijkse leven in de tijden waarover we schrijven te laten zien, dat de lezer zich echt kan inleven. Al is het een sport om in elk boek iets te onthullen. Dat laatste maakt het werken in archieven dan ook extra leuk.''

Monaldi & Sorti - Versluiering. Vertaald door Jan van der Haar. Tijdens de Maand van het Spannende Boek (motto Galg & Rad), tot en met donderdag 30 juni, krijgt u 'Versluiering' bij aankoop van 12,50 euro aan Nederlandstalige boeken cadeau van uw boekverkoper.

(Bron: Het Parool)