Lars Kepler (interview, 2011)

In het spoor van Stieg Larsson 

Zoals bijna alle Zweedse misdaadromans tegenwoordig, gaan ook de boeken van Lars Kepler steevast vergezeld van het wervend bedoelde stempel 'de nieuwe Stieg Larsson'. De auteurs die achter dit pseudoniem schuilgaan voelen zich echter oprecht verwant aan het ongekend succesvolle Zweedse exportproduct. Alhoewel ze de Millenniumauteur beslist niet nodig hebben om meer boeken te verkopen, zo blijkt uit de verkoopstaatjes in de dertig landen waar hun debuutthriller Hypnose verscheen. Met nieuweling Contract hopen ze ook op eigen kracht in Nederland door te breken. ,,Wij hebben onze eigen verhalen te vertellen.''

(Door Monique Brandt)

Lars Kepler is sinds zijn debuutthriller Hypnose een gevierd en geprezen auteur. Toch leeft hij nog steeds het leven dat hij leidde voor zijn doorbraak: de wat morsige lange man met baard werkt 's nachts in een opvanghuis voor daklozen en brengt overdag door in zijn krappe huis in Zuid-Stockholm. Hij houdt van thee met citroenkoekjes en van eenvoud, en zweert bij stevige, typisch Zweedse kost.

Het koppel dat binnenstapt in het kantoor van de in Stockholm gehuisveste uitgeverij van Kepler, lijkt in niets op de teruggetrokken levende auteur. Toch waren het deze vrolijke veertigers die de man tot in detail in het leven riepen toen ze besloten samen thrillers te gaan schrijven. Ze hebben zijn gezicht zelfs gefotoshopt en als 'top-secret'-bestand op hun computer staan. Zowel Alexandra als echtgenoot Alexander Ahndoril stond in Zweden bekend als auteur van een behoorlijke aantal literaire romans. Maar het thrillergenre bepaalt nu hun werkdagen.

,,We wilden al langer eens samen gaan schrijven, omdat we sinds ontmoeting in 1992 sowieso al bijna alles samen doen'', zegt Alexandra. ,,We kregen echter steeds ruzie tijdens het schrijven. Elk van ons heeft een eigen literaire stem, en die twee gingen op papier niet samen. Toen kwam opeens het idee voor een pseudoniem. We bedachten Lars Kepler, hij kwam als het ware tot leven in onze hoofden. We weten hoe hij eruit ziet, wat hij eet, waar hij wel en niet van houdt. Hij heeft, door iets wat hij in het verleden meemaakte, een fixatie op misdaad. Lars Kepler zou ons boek gaan schrijven. Die vondst was voor ons het ei van Columbus. Niet Alexander zit aan de schrijftafel, niet Alexandra, maar Lars. Met zijn eigen stijl. Een stijl die we beide haarfijn aanvoelen. Vanaf dat moment ging het schrijven bijna als vanzelf. We schrijven organisch, er is geen zin in het boek waaraan we niet beiden hebben geknutseld. We schrijven met thee en de citroenkoekjes die hij lekker vindt. Op een dag nam ik gemberkoekjes mee, maar dat kon hij bepaald niet appreciëren.''

De donkere, gelaagde thriller 'Hypnose' die in 2009 in Zweden en vorig jaar bij ons verscheen, ging in eigen land maandenlang aan kop in de bestsellerlijsten. De onverschrokken, van oorsprong Finse politie-inspecteur Joona Linna bleek aan te slaan bij het grote thrillerpubliek. Het succes ging in Zweden echter ook gepaard met een ware 'media-frenzy' rond de identiteit van de auteur, vertelt Alexander Ahndoril. ,,Het was zomer, en komkommertijd. Dus de pers stortte zich op Lars Kepler, in de hoop de auteur erachter te vinden. Een totale gekte brak uit, er werd zelfs een speciaal telefoonnummer ingesteld dat het publiek kon bellen met tips over de ware identiteit van de auteur. Ik moet bekennen dat we dat nummer ook wel eens hebben gebeld, en de naam van iemand anders hebben doorgegeven. Maar al met al nam het bizarre vormen aan. Op een gegeven moment zaten we in ons zomerhuis aan de westkust van Zweden, toen er 's nachts journalisten met zaklampen in de tuin stonden, het boek in de hand. Toen zijn we met onze dochters naar Stockholm teruggekeerd en hebben een persconferentie gegeven. Zo'n gekte, daar hadden we geen zin in.''

Fenomeen

De vergelijking met Stieg Larsson, waarmee tegenwoordig iedere Zweedse misdaadauteur te maken krijgt, is ook in het geval van Lars Kepler niet terecht, zo vinden de auteurs, die zich overigens wel verwant voelen met hun succesvolle voorganger. Niet voor niets is de voornaam van hun pseudoniem een subtiel eerbetoon aan het Zweedse thrillerfenomeen. ,,Maar natuurlijk hebben we onze eigen stem, onze eigen verhalen'', stelt Alexandra. ,, Larsson heeft ons wel enorm geïnspireerd door de gelaagdheid, de atmosfeer en de breedte van zijn boeken. Hij heeft de misdaadliteratuur gerevitaliseerd, dat zeker. We hebben niets met de voortdurende vergelijkingen die worden gebruikt om meer boeken te kunnen verkopen. De beste manier om een boek te verkopen is nog altijd een goed boek afleveren dat een groot publiek aanspreekt. Dat vindt zijn weg vanzelf wel.''

'Contract' is een gecompliceerde maar heerlijk weglezende thriller over moord, wapenhandel en internationale complotten. Net als in hun vorige boek krijgt politieheld Joona Linna ook nu weer te maken met kinderen die zich moeten zien te handhaven in een hoogst onveilige leefsituatie. Alexandra: ,,Eigenlijk schrijven we vooral over onze eigen angsten. En als ouders van drie dochters, is de angst dat je kinderen iets overkomt een oerangst. Daarnaast zijn we allebei absoluut cinéfielen, ons boek moest voor ons als een soort spannende film zijn. En Joona Lina is eigenlijk een echte klassieke filmheld: hij kent geen angst, kan schieten, kan vechten. Iemand wiens hand we kunnen vasthouden als we afdwalen in die wereld van geweld, omdat we veilig zijn bij hem.''

Alexander: ,,We wilden in dit boek schrijven over twee unieke aspecten van het mens-zijn: dat we muziek kunnen maken en het zelfs in hun hoofd kunnen horen als we niet spelen of zingen. We wilden het boek vullen met het gevoel dat muziek kan opwekken. Maar naast dat mooie creëert de mens ook wapens die onze aarde kunnen vernietigen. Die aspecten boeiden ons, en daarop zijn we ermee door gegaan.'' Veel research op het gebied van wapens was overigens niet nodig, het echtpaar was jarenlang wekelijks te vinden op de schietbaan. Lachend: ,,Niets is zo ontspannend als schieten.''


Kritiek

Met hun keuze voor de wapenhandel als centraal thema, lijkt maatschappijkritiek in dit belangrijker dan in hun debuut. Zoals de grondleggers van de Zweedse politieroman, het echtpaar Sjöwall-Wahlöö al deed vanaf 1965 met politieman Martin Beck en na hen de auteur Henning Mankell.

Alexander: ,,We hópen ook dat dit tot een maatschappelijke discussie zal leiden in Zweden. Wapenhandel op grote schaal bestaat, maar het past niet in het plaatje dat Zweden graag uitdraagt. Wij waren ook verrast door de schaal ervan; het is verboden, maar in speciale gevallen wordt toestemming verleend. Kennelijk zijn er heel veel speciale gevallen. Wij vonden onze research tamelijk schokkend. In dat opzicht is het genre natuurlijk een mooi vehikel om over meer dan alleen misdaad te schrijven. Je schrijft waarover je móét schrijven. Wij willen laten zien hoe tweeslachtig de Zweedse maatschappij is: aan de ene kant het zogenaamde sociale paradijs, aan de andere kant is er het duister, geweld, dood.''

Lars Kepler zelf is intussen tevreden over zijn succes, denken de Ahndorils. In ieder geval tevreden genoeg om tot de aan de uitgever beloofde acht boeken rond Joona Linna te komen.

Alexandra: ,,Lars Kepler is niet alleen genoemd naar Stieg Larsson, zijn achternaam verwijst naar de Duitse wetenschapper Johannes Kepler, die met de berekening van de planeetbewegingen een voor die tijd groot mysterie heeft opgelost door zijn onderzoek, bijna zoals Linna een moord onderzoekt. En zonder op te houden. Dus Linna, die gaat nog wel even door.''

De boeken van Lars Kepler zijn verschenen bij uitgeverij Cargo. (Foto auteur: Anna-Lena Ahlstöhlm)