Vrachtwagenbanddik (nieuws, 2011)

RAAD VAN STATE FILEERT LETTERENFONDS

De drie rechters bij de Raad van State die zich buigen over het proefproces van misdaadauteur Jac. Toes tegen het Letterenfonds maken zich er niet met een jantje-van-leiden van af. Die indruk kreeg de schrijver toen hij donderdag 17 februari met advocaat Ruud Vos zijn zaak tegen de subsidieverstrekker aan dit college voorlegde.

,,Opvallend was de uiterst gedegen voorbereiding van de drie rechters'', aldus Toes. ,,Er lag een dossier ter dikte van een vrachtwagenband op tafel maar het college bleek tot in detail op de hoogte.'' De rechters bestookten het Letterenfonds met een spervuur aan penibele vragen, aldus Toes. Hoe zat het met (de schijn van) de belangenverstrengeling bij de beoordelaars van subsidieaanvragen? Hoe kwamen de adviezen bij een subsidieaanvraag precies tot stand? Waarom was er geen fatsoenlijk eindadvies? Met name was het college kritisch over de onhelderheid en de willekeur van de literaire criteria die waren gehanteerd.

De vragen aan Toes gingen over de onvermijdelijke subjectiviteit die aan elke literaire waardering kleeft en hoe hij daarover dacht. Volgens Toes was het hem niet te doen om de rechter een uitspraak te ontlokken over de vraag wat wél en wat niet literatuur is. ,,Al sinds het allereerste begin van de Nederlandse literatuur, de misdaadroman Karel ende Elegast, vindt de discussie daarover plaats en die gaat nog wel even door.'' Waar het de thrillerauteur vooral om ging was een zo zuivere mogelijke beoordelingsprocedure van subsidieaanvragen, met helder omschreven en inzichtelijk toegepaste criteria.

Toes vroeg een bedrag van 15.000 euro om aan zijn misdaadroman 'Het leugenarchief' te kunnen werken. Het fonds weigerde na raadpleging van een adviescommissie, die vond dat zijn voorgaande werk onvoldoende literaire kwaliteit had. Er was daardoor ook niet genoeg vertrouwen in de kwaliteit van 'Het Leugenarchief'.

Volgens de schrijver zijn de criteria voor toewijzing van een beurs bij niemand bekend. Ook klaagde hij bij de Raad over een slechte afhandeling van zijn bezwaren door het fonds en zette hij vraagtekens bij de rol van twee externe adviseurs die door het fonds waren gevraagd naar zijn werk te kijken.

Die adviseurs schrijven ook en zaten ten tijde van de aanvraag van Toes zelf nog in een aanvraagprocedure voor een werkbeurs. De advocaat van Toes noemde hen bij de Raad poortwachters die hun eigen belang konden bewaken. Weerhouden ze een andere schrijver een werkbeurs, dan blijft de vijver gevuld waarin ze zelf vissen.
De rechtbank in Arnhem oordeelde vorig jaar dat het Letterenfonds volgens de regels had gehandeld en dat de werkbeurs terecht was afgewezen. Maar bij de Raad van State kan dit oordeel toch gaan sneuvelen.

Staatsraad K. Mortelmans zette vooral het fileermes in de juridische organisatie van het fonds. Die bleek toch niet te kunnen uitsluiten dat de schijn van vooringenomenheid van de externe adviseurs een rol speelt bij de beoordeling van subsidieaanvragen. Ook Mortelmans vroeg zich hardop af of de externe adviseurs wellicht eigen voordeel kunnen hebben van hun rol.

Kraakt de Raad van State inderdaad het besluit van het fonds, dan is Jac. Toes de veroorzaker van een reorganisatie van het fonds dat jaarlijks miljoenen uitkeert aan schrijvers. Wint Toes zijn zaak, dan moet het fonds zich opnieuw buigen over zijn aanvraag.
De uitspraak volgt over zes weken.

(Bron: De Veluwepost)