De kluit belazerd (column, 2011)

LEZERSBEDROG

(Door Peter Kuijt)

Tomas Ross en Tess Franke hebben één ding gemeen: het zijn niet hun echte namen.
Voor de rest verschillen de twee als Geert Wilders en de eerste de beste imam, of om in termen van de PVV-leider te blijven, de eerste de slechtste imam...
Van Ross weet je dat hij in het echt Willem Pieter Hogendoorn heet, de 65 is gepasseerd, dat zijn vader vroeger bij de BVD heeft gewerkt en dat hij de achternaam van zijn toenmalige echtgenote, Ross, als nom de plume heeft aangenomen en er toen Thomas voor heeft geplakt. Je weet ook dat op de omslag van zijn debuut 'De honden van het verraad' de 'h' ontbrak in Thomas en dat Ross dat zo verder heeft gelaten. Ross is verder veelvuldig in de media te horen en te zien en geeft commentaar op bijna alles.
Over Tess Franke heeft zowel uitgeverij De Geus als uitgeverij Anthos breed uitgedragen dat het hier om een uit Amsterdam gevluchte juriste (geboren in 1970) betreft. Vanwege dreigementen aan het adres van haar man, eveneens advocaat, heeft Franke met haar gezin de wijk genomen naar een 'onlokaliseerbare' plek in Florida. Wie de behoefte voelde om Franke te interviewen, diende dat via e-mail te doen.
Maar dit hele curriculum vitae bleek uit de duim gezogen. In het Algemeen Dagblad maakte literatuurwetenschapper en oud-thrillerrecensent Gert Jan de Vries namelijk bekend dat hij zich heeft verscholen achter de auteursnaam Tess Franke. Dus niks geen bedreigde advocate die voor haar leven moest vrezen.
Er is niets tegen het gebruik van een pseudoniem. De meeste auteurs hebben volstrekt legitieme redenen om zich anders voor te doen. Soms 'bekt' een schrijversnaam ook lekkerder, zoals bij Ross en het kan ook handig zijn om sommige zaken gescheiden te houden. Joke Meijer uit Oosterhout schrijft onder de naam Eva Bentis literaire romans en als Vicky Hartman spannende. En Esther en Berry Verhoef gebruiken de auteursnaam 'Escober' om aan te geven dat zij hun hardboiled thrillers samen schrijven.
Maar in het geval Tess Franke zijn zowel uitgevers als Gert Jan de Vries te ver gegaan. Vier boeken lang werd op de achterflap het verzinsel volgehouden dat de auteur in moeilijke omstandigheden verkeerde. Zo werd - waarschijnlijk om sympathie bij de lezer voor de schrijver op te wekken - meerwaarde aan de auteur toegekend, die deze helemaal niet verdiende. Alleen maar om de - voornamelijk vrouwelijke - lezers over te halen een Franke-thriller te kopen. Want zeg nou zelf, een boek van een schrijfster die met gezin en al ondergedoken zit in de VS spreekt toch veel meer aan dan een thriller van een saaie ogende literatuurwetenschapper uit het Utrechtse?
Zo werd sinds 2006 niet alleen de lezer door uitgeverijen De Geus en Anthos opgelicht, ook de media werden met het Franke-verhaal ronduit belazerd. Er waren sites en tijdschriften - veelal vrouwenbladen - die een interview met Franke publiceerden en zodoende haar/zijn thriller promootten. ,,Ze hebben nooit gedacht dat er iets niet klopte'', aldus een bijna triomfantelijke De Vries in het AD.
De Vries heeft de afgelopen jaren niet bepaald een frisse dubbelrol gespeeld. Hij schreef boeken in hetzelfde segment waar hij ook als recensent werkzaam was. Ook spande hij als Tess Franke de prijswinnende auteur Charles den Tex voor zijn karretje. Die interviewde Franke ter meerdere eer en glorie van 'haar' tweede thriller en vroeg de auteur het hemd van het lijf over juridische zaken. Waarin De Vries/Franke niet dus heeft doorgeleerd. Zou Den Tex het interview hebben gedaan als hij wist dat Franke Franke niet was? Ik betwijfel het. De Vries liet als thrillerrecensent ook niet na om in een recensie van een thriller van Saskia Noort terloops de naam van Tess Franke te noemen als een van de auteurs van zogeheten 'oestrogeenthrillers', een seksistische term waarmee vrouwelijke auteurs van spannende boeken worden aangeduid. En in zijn/haar debuut 'De inwijding' deelde De Vries/Franke nog een sneer uit aan het adres van Simone van der Vlugt. Van je collega moet je het maar hebben... Nog een opmerkelijk detail: in een bericht in NRC Handelsblad over de Gouden Stropnominaties voor 2009 vond De Vries het nog even nodig om te vermelden - alweer ter promotie - dat Franke haar boek niet had ingezonden.
Het is puur lezersbedrog waar De Geus en Anthos zich aan hebben schuldig gemaakt. Op de site van Anthos meldt De Vries dat hij zijn drang tot het schrijven van fictie niet langer wilde negeren. ,,Beter een stiekeme schrijver dan geen schrijver'', aldus De Vries.
Beter geen auteur dan een liegende auteur...