Plaat van de maand (7)

OBSCURE DETECTIVESCHRIJVER

De Spanningsblog besteedt met recensies, interviews en nieuws voornamelijk aandacht aan de hedendaagse thriller en de auteurs daarvan. De vroege Nederlandse misdaadroman is op deze site een ondergeschoven kindje. Maar verzamelaar Wim van Eyle biedt uitkomst. Uit zijn rijke collectie richt Van Eyle eens per maand de schijnwerper op het werk van een - wellicht vergeten - Nederlandse misdaadschrijver uit vroeger tijden. Vandaag de zevende aflevering uit de serie Plaat van de Maand. Over de obscure misdaadschrijver Jan van Callant.

In de jaren twintig van de vorige eeuw waren vooral drie auteurs uitermate actief op het gebied van de detectiveboeken: Ivans, Middendorp en Van Callant. Van die drie is de laatste ongetwijfeld de meest mysterieuze. We zijn er achter gekomen dat Van Callant een pseudoniem was van Jan Lammert de Boer. Negen detectives schreef hij met een verbazend laag tempo en met zinsneden als 'een ouderwetsche Veluwsche wagen', 'verwijderd gedruisch' en ''t werd de juffers te eenzaam'.

Zijn nu bijna onvindbare boeken zijn: 'Wie was schuldig?' (1923), 'Op leven en dood' (1923), 'De misdaad bij den Sint-Jansberg' (1923), 'Het mysterie van het Veluwe-huis' (1923), 'De vrouw in doodsgevaar' (1923), 'De legende van het hunengraf' (1924), 'De onthulling van een handleeskundige' (1924), 'Een stem uit het verleden' (1926) en 'De spin en haar web' (1927). De volledige titel van zijn eersteling luidt overigens: 'Wie was schuldig? een duistere verwikkeling; een spannend avontuur van Thomas Robbers den detective'. Zijn detectiveromans speelden zich grotendeels af in oostelijk Nederland. In zijn debuut wordt er een moord gepleegd op een Nederlander uit Indië met een 'losse seksuele moraal' door een versmade vrouw. Verrassend is dat het boek Het mysterie van het Veluwe-huis door Boek op CD in 2006 op cd is uitgebracht.



Gravend in archieven kwamen we de naam Jan Lammert de Boer nog een keer tegen. Het kan haast niet anders of het moet een en dezelfde persoon zijn. Het streekarchivariaat Noordwest-Veluwe meldt dat De Boer werd geboren te Oldeholtwolde (gemeente Weststellingwerf) in Friesland op 13 februari 1888. Op 20 juni 1911 trouwde hij in Groningen met de theosofe Gezina Alfina Margaretha de Jonge. Hun huwelijk bleef kinderloos. Op 16 april 1931 werd het echtpaar ingeschreven in de gemeente Ermelo. Op 29 augustus 1951 overleed De Boer in Nunspeet op 63-jarige leeftijd.

De Boer was op vele terreinen actief. Zo was hij oprichter en beheerder/conservator van het museum te Elburg. Hij stimuleerde de opgravingen te Elburg en de restauratie van het oude klooster. Als journalist bekleedde hij meerdere posten. In de oorlogsperiode was hij betrokken bij de verschijning van de Veluwsche Courant (sinds 26 oktober 1942 het enige dagblad wat op de Noord-Veluwe mocht verschijnen) en was hoofdredacteur hiervan. Hij was jaren hoofdredacteur van de Elburger Courant.

Van het trio Ivans, Middendorp en Van Callant was de laatste met zijn negen boeken de minst productieve. Ivans schreef in de jaren twintig 21 detectives en Middendorp kwam in die periode tot dertien boeken.

(Bronnen: Wim van Eyle, 'Goena Goena en slinkse wegen', Streekarchivariaat Noordwest-Veluwe)