Thrillerauteur Jac. Toes staat dinsdag 15 juni voor de rechter in Arnhem. Niet omdat hij zelf verdachte is, maar om zijn zaak tegen het Letterenfonds (voorheen het Fonds voor de Letteren) te bepleiten. Formele inzet is de vernietiging van het besluit van deze subsidieverstrekker om Toes geen werkbeurs te verlenen. In feite gaat het om een proefproces met als doel de boycot te doorbreken die Nederlandstalige misdaadschrijvers bij het aanvragen van financiële ondersteuning stelselmatig treft. Wat voorafging: eind 2008 vroeg Toes een werkbeurs aan voor het schrijven van 'Het Leugenarchief' (inmiddels in november 2009 verschenen). De toekenning van die subsidie werd geweigerd op grond van de ultrakorte argumentatie dat het Letterenfonds in eerder werk van Toes ('Kunst zonder Genade', 2008, en 'Coup Zéro', 2001) geen verbeelding, geen diepgang, geen stijl, geen gelaagdheid, geen karakterologische ontwikkeling maar wel clichés te over aantrof. Kortom, gebrek aan literaire kwaliteit. Misdaadschrijvende collega’s die ooit een beurs hebben aangevraagd, zullen dit rijtje argumenten wel herkennen. Het wordt doorgaans in één alinea aan de aanvrager meegedeeld.
Een lange administratieve mars langs en door de instituties volgde, bestaande uit onder andere een beroepsprocedure bij het Letterenfonds zelf (resultaat: nul op het rekest). Ten slotte bleef alleen de gang naar de rechter over, hetgeen geschiedde. Toes werd en wordt daarbij ruimhartig ondersteund door de Stichting Rechtshulp Auteurs en zijn uitgeverij De Geus.
Eerder heeft het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs (GNM) al geprobeerd de muur te slechten waartegen misdaadromanciers doodlopen waanneer ze een werkbeurs of anderszins aanvragen. Daarvoor is enkele jaren geleden zelfs de toenmalige voorzitster van het Fonds, Sylvia Dornseiffer, naar een GNM-bijeenkomst gekomen. Ze bezwoer de aanwezigen toen dat hun aanvragen op een eerlijke toetsing aan de heersende criteria konden rekenen.
Uit de stukken die Toes inmiddels heeft verzameld (waaronder afwijzingen van diverse misdaadschrijvers), is duidelijk geworden dat het Letterenfonds nog steeds per definitie aan misdaadauteurs een beurs weigert, steevast wegens veronderstelde afwezigheid van literaire kwaliteit. Daarnaast stuitte Toes op een aantal rariteiten in de procedure, zoals de anonimiteit van een beoordelaar/ster en ontzegging van het recht op inzage in de oorspronkelijke beoordelingen.
Advocaat Ruud Vos heeft een beroepsschrift opgesteld waarin de kwestie principieel aan de orde wordt gesteld. Zo worden vraagtekens gezet bij de toetsingscriteria van het Letterenfonds, de wijze waarop ze worden toegepast en de deskundigheid c.q. onpartijdigheid van de beoordelaars. Belangrijk onderdeel daarin is een contra-expertise die is opgesteld door thrillerrecensent Gert Jan de Vries. Tijdens de zitting zal Toes de rechtbank verzoeken om het Letterenfonds op te dragen de aanvraagprocedure opnieuw te laten uitvoeren op basis van helder omschreven criteria, die het genre recht doen en door een commissie met aantoonbare deskundigheid op het terrein misdaadliteratuur.
Toes blijkt de enige auteur te zijn die zijn strijd tegen de vermeende discriminatie van het Letterenfonds tot aan het al dan niet bittere einde voortzet. Al jaren ergeren misdaadauteurs zich groen en geel aan het feit dat het Fonds voor de Letteren wel de portemonnee trekt om literaire vakbroeders en -zusters te steunen, maar de thrillerschrijvers in de kou laat staan. In 2008 deed het GNM nog de oproep aan de spannendeboekenschrijvers om massaal een aanvraag voor financiële ondersteuning in te dienen bij het Fonds. Uit de behandeling van die aanvragen zou dan kunnen worden vastgesteld of het Fonds thrillerschrijvers bewust achtertstelt.
Die aansporing heeft tot niets geleid, zo berichtte De Spanningsblog in mei 2009. ,,Op onze oproep ontvingen wij behalve spontane steunbetuigingen geen indicatie dat leden recent hebben aangevraagd of dat op afzienbare termijn van plan zijn'', meldde GNM-voorzitter Willem Asman toen. Volgens Asman slaagde het GNM er niet in 'de gevoelens van structurele achterstelling op enigerlei wijze feitelijk te onderbouwen'. ,,Het bestuur verklaart het dossier 'Fonds voor de Letteren' gesloten.''
Toes is dat dus nog niet van plan. De zitting op 15 juni, die om 11.50 uur begint en ongeveer een uur zal duren, is openbaar. Het strijdtoneel bevindt zich in het Paleis van Justitie, Walburgstraat 2-4 in Arnhem.
(foto auteur: Jan Wamelink)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten