Harlan Coben (interview, 2010)

'Ik hou van grijs'

Thrillerauteur Harlan Coben schreef een boek over het gevaar van sociale netwerken. Over ouders die te veel van hun kinderen houden. 'En over schuld en vergeving', aldus de Amerikaan, die ook in Nederland enorm populair is. De meester der 'pageturners' is alweer druk met zijn twintigste boek. 'Er ligt veel heroïek verborgen in het alledaagse.'

(Door Monique Brandt)

NEW YORK - Een overvol geplande promotietour voor zijn nieuwe boek Verzoeking (Caught), de zich opdringende deadline voor een artikel over sportcoaches voor een lokaal tijdschrift, huiselijke beslommeringen die dringend zijn aandacht vragen en een contract voor een serie jeugdboeken waarvan de inkt nog nauwelijks is gedroogd. 'Wat doe ik mezelf toch aan?', vraagt een duidelijk gestreste Harlan Coben zichzelf hardop af.

De wereldwijd razend populaire misdaadauteur lacht een paar minuten later om zijn eigen nervositeit. 'Ik ben, toen ik het contract tekende voor die nieuwe jongerenreeks, vergeten mezelf af te vragen hoe ik er tijd voor ga vrijmaken. Aan de andere kant zou ik ook niet weten wat ik anders moest doen. Schrijven is het enige dat ik kan, ik ben verder gewoon nergens goed in. Ik ben een verhalenverteller. En ondanks de huidige stressfactor is mijn grootste geheime genoegen het afronden van een boek, een kort verhaal of zelfs zo'n klotenartikel. Niets mooiers dan dát.'

Eind mei, vlak voordat in juni de Maand van het Spannende Boek losbreekt, ligt zijn nieuwste boek Verzoeking in de winkels. Hulpverlener Dan wordt naar een huis geroepen door een meisje dat zijn hulp nodig heeft. Maar eenmaal op het bewuste adres aangekomen, wordt hij verrast door een cameraploeg van een bekend programma, dat seksuele criminelen op de buis ontmaskert.

In één klap ligt zijn leven in duigen en zal niets meer hetzelfde zijn. 'Ik zat thuis naar zo'n programma te kijken en ik bedacht me, stel je voor dat er opeens iemand ontmaskerd wordt die je kent en vertrouwt? Zou ik hem geloven? Daarbij wilde ik onderzoeken hoe gevaarlijk sociale netwerken zijn. Ik heb eerder geschreven over de gevaren van internet en kinderen. Ik heb een haat-liefderelatie met computers. Ik zie echt de voordelen wel, maar de gevaren zijn groot.'

Ook in zijn nieuwste boek komt een gewone man of vrouw van het ene op het andere moment terecht in een dodelijk gevaarlijke crisissituatie. Dat gegeven is een soort watermerk geworden voor Coben. 'Er ligt nu eenmaal veel heroïek verborgen in het alledaagse', zegt de auteur. 'Mijn personages zijn geen James Bond-achtige types, geen seriemoordenaars. Mijn verhalen spelen zich af in de Amerikaanse voorsteden, het draait om gezinnen, om mensen die hun best doen om het goede te doen, maar het slechte weet hen toch nog te vinden. Ik ben niet van zwart-witverhalen, als het goed is vraagt de lezer zich af of de slechterik nu echt zo slecht is. Ik hou van grijs. Ik hou me graag op in het grijze gebied waar makkelijke antwoorden niet bestaan.. Ik kies geen kant. Mijn taak is het om het verhaal te vertellen, punt. Ik wil het boek schrijven waar je voor het naar bed gaan mee begint en dat je zo meesleept dat het, als je weer opkijkt opeens vier uur 's nachts is. Dat doe ik niet alleen met behulp van snelle plots met veel 'twists', maar door zaken te beschrijven die elke lezer herkent. Het moet niet alleen de geest triggeren, maar vooral het hárt.'

Zijn vertellerstalent komt, zo zegt de joods-Amerikaanse auteur, van zijn moeder. 'Boeken werden echt verafgood bij ons thuis. We waren bepaald niet rijk. Ik groeide op in Livingston, net buiten Newark, New Jersey. Op zaterdag gingen we steevast met het hele gezin, inclusief mijn twee broers naar New York , waar je in die dagen één Barnes and Nobles (Amerikaanse boekenketen, red.) had. Daar kreeg je een bruine papieren zak bij de kassa die je voor 5 dollar mocht vullen met boeken. We brachten daar letterlijk de hele zaterdag door, lezend en zoekend naar nieuwe boeken. Dat was ons vaste familie-uitje. Boeken waren altijd welkom in het huis. Als ik speelgoed wilde, kreeg ik het vaak niet, maar als ik mijn zinnen had gezet op een bepaald boek, kreeg ik het altijd.'

REISLEIDER

Schrijven was, als tiener, overigens niet bepaald zijn grote droom. 'Eigenlijk was het toeval. Als vakantiebaantje werkte ik aan de Costa del Sol als reisleider voor het bedrijf van mijn grootvader. Het was een te gekke tijd, waarin ik ook nog een Nederlandse vriendin had.' Lachend geeft hij wat Nederlandse krachttermen ten beste. 'Ik maakte er zoveel mee dat ik erover wilde schrijven. Het resultaat was meer dan gruwelijk. Maar ik kreeg de smaak te pakken. Toen ik 26 was, werd ik eindelijk gepubliceerd. En toen kon ik al niet meer ophouden.'

Zijn doorbraak beleefde hij met zijn ijzersterke komische misdaadserie over sportmakelaar Myron Bolitar. Die komt nog steeds terug, maar steeds minder vaak. 'Ik denk dat hij tegen het einde van zijn loopbaan aan zit. Maar ja, dat weet ik niet zeker. Ik liet hem in 1999 met pensioen gaan en intussen heb ik toch weer twee boeken over hem geschreven. Hij komt ook voor in de jongerenserie die ik ga schrijven en die draait om Myrons neefje Charlie. Myron is mijn favoriete personage, zonder twijfel. Hij tilde mijn loopbaan van de grond en daar zal ik hem altijd dankbaar voor blijven. Ik heb een tv-serie over hem geschreven, maar dat gaat niets worden, helaas.'

In zijn boeken speelt het gezin en de onbaatzuchtige liefde van ouders voor hun kroost, een belangrijke rol. 'Of ik zelf zo'n echte familieman ben? Ik probeer het te zijn, dat is wat ik erover kan zeggen. Ik ben er niet zo goed in als ik zou willen, maar ik doe mijn best. Ik neem vaak het gezin als uitgangspunt omdat een mens pas weet wat angst is als je kinderen hebt. Pure, onvervalste doodsangst. Want opeens is er iemand in je leven die veel belangrijker is dan jij. Iemand waarvoor je zou doden en sterven. De band tussen ouders en kinderen is met niets te vergelijken en dat maakt het een dankbaar onderwerp. Mijn eigen kinderen zijn zestien, twaalf, elf en acht jaar. En ze zijn denk ik de reden dat ik een serie voor jongeren vanaf twaalf jaar wil schrijven. Ik wil een jongere versie van Myron Bolitar scheppen, dat wordt dus Myrons neefje. Als ik terugkijk op de boeken die mijn inspireerden of me nog bijstaan, zijn dat altijd boeken die ik las toen ik tussen de twaalf en vijftien jaar oud was. Ik hoop maar dat ik de auteur ben waar veel kinderen het later over zullen hebben.'

Dat het dan crime fiction betreft, is wat hem betreft geen punt. 'Ik houd trouwens niet van stempels, een boek is goed of niet goed. Daarbij, we leven op dit moment in de Gouden Eeuw van de misdaadliteratuur. Er komt zoveel goeds uit dat het niet gepast is hoogdravend te gaan doen over de verschillen tussen literatuur en misdaadliteratuur. Noem vijf boeken uit de wereldliteratuur die de afgelopen vijfhonderd jaar hebben overleefd, die geen misdaad bevatten? Dat gaat niet lukken. Victor Hugo, Dostojevski, Oscar Wilde, Charles Dickens, ze schreven allemaal over misdaad. En ze stimuleren mij weer door te schrijven omdat ik als auteur nog nooit de staat van nirwana heb bereikt die ik zoek. Ik wil steeds beter worden, met elk boek.'

Harlan Coben - Verzoeking. Uitgeverij De Boekerij (foto auteur: Miriam Berkley)