Toes & Hoeps - Het leugenarchief (2009)

De Jaguar werd een eilandje van vuur


(Door Peter Kuijt)

Kunst zonder genade was een geslaagde vorm van samenwerking tussen de Nederlandse auteur Jac. Toes en zijn Duitse collega Thomas Hoeps. De thriller kreeg goede kritieken én een plekje op de shortlist van de Gouden Strop 2008. Recent verscheen een tweede proeve van hun gezamenlijke bekwaamheid, getiteld Het leugenarchief.

Hoewel het boek verwijzingen bevat naar Kunst zonder genade hoeft die thriller niet eerst te worden gelezen om Het leugenarchief op waarde te kunnen schatten. Ook in dit boek duiken de Duitse kunstrestaurateur Robert Patati en de Arnhemse politiepsychologe Micky Spijker op. Hun relatie is weliswaar zo goed als op de klippen gelopen, maar in dit avontuur zijn ze toch weer tot elkaar veroordeeld.

Patati is getuige van een moordaanslag op zijn jeugdvriend Wolfgang Altenburg. Deze rijdt met een geleende Jaguar weg van een appartementencomplex op het Java-eiland in Amsterdam en wordt met auto en al opgeblazen, waarna de oldtimer als 'een eilandje van vuur' in het IJ terechtkomt en vervolgens door het water wordt verzwolgen. Patati staat erbij en kijkt ernaar. Verhoorspecialiste Spijker, die bij het Amsterdamse korps is gedetacheerd, krijgt de zaak op haar bordje.

Wolfgang restaureerde bij leven en welzijn het fotoarchief van de Duits-Nederlandse multinational Duneko. Alles wijst erop dat niet híj maar de hoogste baas het doelwit van de aanslag was. Patati en Spijker duiken in het verleden en heden van het concern dat zich steeds meer toelegt op de handel in biobrandstoffen. Ze krijgen weet van twijfelachtige contacten met foute regeringsleiders en vermoeden dat Duneko vuile handen maakt in Afrika. Maar was Patati's jeugdvriend wel zo zuiver op de graat?

Het Nederlands-Duitse schrijversduo mag trots zijn op Het leugenarchief. Prachtig geschreven en tot ver in het boek blijft het allemaal behoorlijk spannend, hoewel er geen nagels aan het bijten kapot zullen gaan. Toes en Hoeps gaan naast het mysterie rond de dood van Wolfgang ook in op duistere zaken van westerse ondernemingen in Afrika, het belang van industriële fotografie en het fenomeen dementie, hier fraai verwoord als 'een onstuitbaar woekerende leegte', zonder dat het de vaart uit het verhaal haalt. En het doet goed te beseffen dat ook mannelijke schrijvers met empathie, zonder in sentimenteel geneuzel te vervallen, de stress van een fragiele relatie weten neer te zetten.
Het leugenarchief is het tweede deel van een drieluik. En dat is goed nieuws.

Toes & Hoeps - Het leugenarchief. Uitgeverij De Geus, 285 pag.