Sabine van den Eynden (interview, 2009)

De soap blijft de basis

Ze werd min of meer beschouwd als 'opgegeven' toen ze soapscenario's ging schrijven. Toch ligt nu de eerste thriller van Sabine van den Eynden in de schappen. De auteur schreef honderden afleveringen van series als Onderweg naar Morgen, Goede Tijden Slechte Tijden en Goudkust. ,,Soap is: altijd zoeken naar contrasten.''

(Door Monique Brandt)

AMSTERDAM - Ze mag haar personages graag laten lijden onder wankelende relaties, gekonkel en ontrouw, verraad en materiële tegenspoed. Branden, auto-ongelukken, slopende ziekten, lang verdwenen geliefden die op de meest ongelegen momenten opeens weer opduiken en bedenkelijke zwangerschappen; de karakters in de soapseries waaraan Sabine van den Eynden (1964) schrijft, blijft werkelijk niets bespaard. Je moet het hen nu eenmaal zo moeilijk mogelijk maken, doceert de scenarioschrijfster één van de stelregels van het soapschrijven, in haar werkruimte op een steenworp afstand van Artis. En altijd zoeken naar de grootste contrasten. Dus zadel je die stroeve hoofdpersoon die maar geen 'ík hou van je', uit zijn strot kan krijgen, met iets kwetsbaars op, een puppy, een baby, een weggelopen neefje desnoods.

Tegenstellingen maken het beste drama, weet ze met haar jarenlange ervaring achter de schermen van de soapindustrie. In 1993 vervaardigde Van den Eynden, als studente Theaterwetenschap verlegen om een zomerbaantje, haar eerste dialogen voor de zojuist begonnen soapserie Goede Tijden, Slechte Tijden. Ze is nooit meer weggegaan. Sindsdien schreef ze, in dienst van Endemol, vele honderden afleveringen voor GTST, Goudkust en Onderweg naar Morgen, maar ook series als Hertenkamp en Rozengeur & Wodka Lime staan op haar cv vermeld. De EO-serie Juliana was haar eerste grote soloproject, het volgende ligt nu in de schappen: Deadline is haar allereerste thriller.

Het boek draait om journaliste Suzy Zomer die, met de vasthoudendheid van een pitbull en gezonde tegenwerking van de appetijtelijke oude rot en collega Lucas Grimbergen, haar partner tegen wil en dank, een duister zaakje met vergaande consequenties ontrafelt. Het is een luchtig geschreven thriller, maar wel één met een spannende en gedegen plot. En vol tegenstellingen tussen de belangrijkste personages natuurlijk, geheel indachtig de gouden regel van het scenarioschrijven. 'Saskia, Esther en Simone hebben er een geduchte concurrent bij, dat is zeker', luidde onlangs het lovende commentaar in de laatste Vrij Nederland Thrillergids, refererend aan Neerlands populairste thrillerschrijfsters Saskia Noort, Esther Verhoef en Simone van der Vlugt.

,,Het is heerlijk om eens niet in opdracht, maar helemaal vrij te kunnen schrijven'', zegt Van den Eynden, die eerder samen met partner Emile Proper het boek Gooische Vrouwen schreef, en naar aanleiding van de vrouwenreeks Rozengeur & Wodka Lime samen met Mariette Ciggaar ook tekende voor Het boek van Finette. ,,Aan de andere kant was ik er wel veel onzekerder over. Als ik in opdracht schrijf, weet ik op een gegeven moment: dit voldoet aan de eisen, in principe is het goed. Maar je eigen boek, dat is nooit goed genoeg.''

De scenarioschrijfster begon een jaar of vijf geleden met Deadline. Ze nam er een half jaar onbetaald verlof bij Endemol voor op. Er kwam een eerste versie, maar na dat half jaar schrijven kwam er ook een baby, en daarbij ook nog heel veel werk. Het manuscript lag al die tijd in een la. ,,Pas vorig voorjaar kwam ik er weer aan toe. Die afstand was overigens wel verfrissend. Ik vond het ook helemaal niet erg om wat er lag stuk te slaan en rigoureus in te grijpen. Het is er echt beter van geworden.''

Het boek onderscheidt zich duidelijk van het werk van de eerder genoemde 'grote drie' der polderthrillers, doordat het vooral níet gaat over de leef- en denkwereld van vrouwen in heikele situaties, maar over researchjournalisten die een complot rond een kerncentrale ontdekken. ,,Hard materiaal'', aldus de auteur. ,,Aanvankelijk wilde ik schrijven over het vermeende Belgische netwerk van machtige mannen die betrokken zouden zijn bij kindermoordenaar Dutroux. Over mannen met macht, die denken zich alles te kunnen permitteren. Maar uiteindelijk was ik bang dat het te veel een boek met een opgeheven vingertje zou worden. Terwijl machtsmisbruik ook in Nederland speelt. Ik ben toen vervolgens gaan bedenken: Wat is nu het ergste dat in Nederland kan gebeuren? Waar schrikken we ons allemaal rot van? Als er iets raars gebeurt in die kerncentrale. En ook die mannen die hun macht misbruiken zitten in het boek. Macht fascineert me oneindig; volgens mij gaat ieder verhaal over macht en machtsverhoudingen. Ik kan niet een verhaal vertellen als ik niet eerst weet hoe de machtsverhouding in elkaar zit. Of het nu gaat om liefdesrelaties of netwerken in groter verband, bijvoorbeeld binnen de politiek. Daar begint drama, bij macht. Daarom was het ook zo geweldig om de serie over Juliana te schrijven. De machtsrelaties in haar leven waren enorm complex. Ze was een hele machtige vrouw, maar in haar huwelijk was ze eigenlijk een slavin van haar eigen liefde.''

Het was even wennen, het schrijven van een boek in plaats van een scenario. Bij Onderweg naar Morgen wordt elke emotie tot in het oneindige uitgesponnen, in haar eigen boek moest ze leren emoties op te schrijven zonder dat het al te soapy overkwam. Doseren, dus. ,,Ik denk ook dat ik minder de denkwereld van mijn personages beschrijf dan andere thrillerschrijvers. Ik wil het voor me zien, en stop heel veel in de dialogen. In die zin blijf ik toch wel een echte dramaschrijfster.''

Begin jaren negentig, toen van den Eynden begon bij GTST, leek de kloof tussen het immer goed bekeken soapgenre en zogeheten kwaliteitsdrama onoverbrugbaar. Nu wordt het genre vooral gezien als voedingsbodem voor acteer- schrijf- en regietalent. De situatie van toen is een beetje te vergelijken met de huidige tegenstelling tussen de nu zo succesvolle commerciële fictie en het werk dat tot literatuur wordt gerekend. Van den Eynden: ,,Vrouwen als Verhoef, Noort en van der Vlugt schrijven wat vrouwen willen lezen. Net zoals Joop van den Ende tegen alle kritiek in maakte wat Nederlandse kijkers wilden zien. Waarom zouden de twee genres niet naast elkaar kunnen bestaan? Kinnesinne, daar heb je niks aan. Ik kwam ooit een oude theaterdocent tegen. Ze was teleurgesteld dat ik mijn talent 'vergooide' als soapschrijver. Die had het dus niet begrepen.''

Mocht haar boek Deadline een succes blijken, dan komt er mogelijk een vervolg op de avonturen van journaliste Zomer, al blijft de soap de basis. Vanochtend dacht ze nog, wie weet moet Suzy in het volgende boek wel naar de Haagse redactie. De politiek, macht, het blijft boeien. ,,Als ik een goed verhaal kan bedenken, natuurlijk.''

Sabine van den Eynden - Deadline. Uitgeverij Arena, 253 pag.

(Foto: GPD/David van Dam)