Tom Rob Smith - Kolyma (2009)

Leo moet naar de Goelag

(Door Hans Knegtmans)

Voormalig MGB-officier Leo Demidov beleeft kommervolle tijden. De tekst van de geheime toespraak van partijsecretaris Chroesjtsjov is uitgelekt. Tijdens het partijcongres van 1956 verketterde hij zijn voorganger Stalin om de misdaden die onder diens regime waren begaan. Demidov beseft dat zijn carrière ernstig gevaar loopt.

Dat is niet zijn enige zorg. Zijn adoptiedochters Zoya en Elena dragen hem nog steeds na dat onder zijn supervisie hun biologische ouders vermoord zijn. Tot overmaat van ramp wordt Zoya ontvoerd door de labiele vrouw Fraera. Niet zonder reden, trouwens. Ooit moest zij machteloos toezien hoe Leo haar man arresteerde, waarna deze gedeporteerd werd naar een strafkamp. Nu eist ze dat Leo hem persoonlijk bevrijdt uit zijn gevangenschap, anders vermoordt ze Zoya.

In Kolyma is het van dik hout zaagt men planken. Het eerste deel van de beoogde trilogie, Kind 44, was vergelijkenderwijs een wonder van nuancering en ingetogenheid. Deze keer pakt auteur Tom Rob Smith het anders aan. Actie en geweld voeren de boventoon. Leo's zeereis van Moskou naar strafkamp Gulag 57 wordt verlevendigd door een wervelstorm waardoor de gevangenen onder de opvarenden net niet - maar het scheelt niks - de macht aan boord grijpen. Op de terugreis crasht zijn vliegtuig bij de landing. Met de regelmaat van de klok wordt iemand zonder plichtplegingen omgebracht. Zo ging dat in de Sovjet-Unie.

Het laatste deel van het boek speelt zich af in Boedapest, waar we ontdekken hoe de wreed neergeslagen opstand van 1956 'eigenlijk' werd georkestreerd. Kolyma is alleen in naam een literaire roman. Door de clichédialogen en ontelbare plotwendingen reduceert de schrijver zijn personages tot tweedimensionale figuurtjes. De misplaatste violen op het eind geven het boek de nekslag. Smiths uitvoerige literatuurstudie had een beter lot verdiend.

Tom Rob Smith - Kolyma. Vertaling: Irving Pardoen. Uitgeverij Anthos, 384 pag.

(Bron: Het Parool)