De echte De Cock (achtergrond, 2008)

Appie is niet eens een echte Baantjer


2008 Is het jaar van de 85-jarige Appie Baantjer. Goed, hij stopt dan na zeventig avonturen met rechercheur De Cock, maar hij krijgt er veel voor terug. Een eigen bloedrode roos, een biografie terwijl hij nog lang niet van plan is dood te gaan en een opbloeiende oude liefde.

(Door Theo de With)

Deze week kreeg Appie Baantjer zijn biografie overhandigd in het Spoorwegmuseum in Utrecht. De man die hem het eerste exemplaar gaf, was acteur Piet Römer, de vleesgeworden inspecteur De Cock.

Toch is er natuurlijk maar één echte De Cock en dat is Appie Baantjer zelf. Hij schiep Nederlands bekendste politieman naar een beeld van zichzelf. Een aimabele, humoristische, rechtschapen, eenvoudige, godvruchtige man.

Biografe Geertje Bos - zij schreef eerder het levensverhaal van Joop Doderer (Noem mij maar Swiebertje) - bevestigt dit beeld. Weinig verrassingen wat dat betreft. Toch heeft de journaliste uit Nieuw-Vennep naar eigen zeggen feiten boven water gekregen die maar weinig mensen weten.

Sinds oktober 2006 ging ze wekelijks bij de rechercheur in ruste op de koffie. De eindeloze gesprekken gingen verder dan het politieverleden van Baantjer. Ter sprake kwamen bijvoorbeeld zijn jongensjaren, die in het teken stonden van armoede. Zijn vader Albert Baantjer is een losbol, die de verantwoordelijkheid voor zijn gezin graag ontloopt. Feitelijk is Appie niet eens een Baantjer. Zijn Friese oma raakte ongehuwd in verwachting en zijn opa Jane Baantjer redt haar eer door met het zwangere meisje te trouwen.

Appie Baantjer en biografe Geertje Bos

Vanwege de vaak gespannen toestand in het ouderlijk huis - zijn vader houdt er vriendinnen op na - kiest Appie Baantjer in de oorlogsjaren voor tewerkstelling in Duitsland. Hij ruilt met een collega, die daarvoor is aangewezen en op deze manier de dans kan ontspringen. In Duitsland werkt Baantjer in een fabriek en heeft hij zijn eerste echte liefde, die bij een bombardement om het leven komt. Onder druk van Nederlandse arbeiders pleegt hij fraude bij werkgever Krupp. Daarvoor verdwijnt hij een half jaar achter de tralies.

De cel ziet hij daarna alleen nog van de andere kant. Want zijn plan om na afloop van de oorlog naar Nederlands-Indië te gaan, wordt door zijn vader gedwarsboomd. Die heeft Appie bij de politie aangemeld en na een opleiding van slechts een maand gaat hij op 1 oktober 1945 aan de slag op het bureau Linnaeusstraat in Amsterdam. Het is het begin van een bijna veertig jaar durende loopbaan bij de politie, die uitmondt in een schrijverscarrière die inmiddels een halve eeuw beslaat.

In het ritme van twee boeken per jaar schreef Baantjer een indrukwekkende reeks over inspecteur De Cock. De zeventigste verschijnt volgende maand. 'De laatste', zegt Baantjer desgevraagd. 'Zeventig is een mooi getal en 85 een prachtige leeftijd om te stoppen. Andere mensen gaan op hun 65ste al met pensioen.' De waarheid is dat hem de lust tot schrijven is vergaan na het overlijden van zijn vrouw Marretje vorig jaar. 'Zij was mijn grote stimulans. Ik heb er nu weinig behoefte meer aan, maar misschien kan ik het schrijven toch niet laten.' Hij doelt op een gezamenlijk boek met collega Simon de Waal, die ook meeschrijft aan de tv-serie Baantjer.

Het meewerken aan de biografie heeft Baantjer een onverwacht cadeautje gebracht. Geertje Bos stuitte tijdens haar speurtocht op Annie Kremers. Zij was Baantjers grote liefde tussen september 1944 en mei 1945, toen hij in afwachting van de bevrijding van de rest van Nederland bij een Brabantse boerenfamilie bivakkeerde. Bos: 'Ik had haar aan de telefoon en ze begon meteen een gedicht voor te dragen dat Appie voor haar schreef. Ze kende het nog uit haar hoofd. Haar inmiddels overleden man had het origineel verbrand.'

De biografie bracht de oud-geliefden opnieuw in contact met elkaar en de vonk sloeg weer over. Appie laconiek: 'We hebben een lat-relatie, wat dat ook moge zijn. Onvoorstelbaar hè. Ik had haar nooit meer gezien, maar zij had mij op tv oud zien worden.'

Geertje Bos - Baantjer alias De Cock, een biografie. Uitgeverij De Fontein

Dit artikel verscheen eerder in het Leidsch Dagblad