Zonder lid (column, 2008)

SOEP MET BALLEN

(Door Peter Kuijt)

Het venijn zat in dat ene kleine zinnetje in VN's Detective & Thrillergids. Slechts zeven woorden waren voldoende om alles op zijn plek te laten vallen. Om dat al langer zeurende onbestemde gevoel te kunnen benoemen en te definiëren als: uitgeverijen zijn seksistisch!

Het zinnetje stond aan het begin van een interview met Patricia van Mierlo, debuterend schrijfster met 'De namen van Maria'. De vraag was hoe ze bij uitgeverij Cargo was terechtgekomen. Dat contact liep via een vriendin die al bij De Bezige Bij publiceerde, zei ze. En hier komt dat ene zinnetje: ,,Men zocht spannende verhalen van vrouwelijke auteurs.'' Spannende verhalen van vrouwelijke auteurs. Niet zomaar spannende verhalen dus, maar spannende verhalen van auteurs zonder penis.

Nu dicht ik uitgevers veel kwaliteiten toe. Door de bank genomen weten ze van grammatica en omslagfoto's, van oplagecijfers en aanhalingstekens, maar dat ze seksistisch zouden zijn, had ik nooit kunnen bevroeden. En nu zegt een vrouwelijke auteur dat haar uitgeverij specifiek naar vrouwelijke auteurs zoekt. Dat feit alleen al maakt de uitgever strafbaar. Iedere vorm van uitsluiting op basis van geslacht, leeftijd, een al dan niet blonde haardos en zo is namelijk strafbaar. Maar je gaat je toch afvragen waarom uitgevers, toch een weldenkend deel der natie (toch?), schrijvers met borsthaar uitsluiten. Waarom worden de vrouwelijke thrillerauteurs zo gehypet met spannende cv's, waarin al dan niet naar waarheid gewag wordt gemaakt van hun gevaarlijke verleden, met tv-optredens bij Goedemorgen Nederland, Pauw & Witteman dan wel hun christenbroeders Knevel & Van den Brink, het schrijven van geschenkboekjes en het poseren op de covers van glossy magazines? Dat Simon de Waal in een strak gesneden, hoger getailleerd pak van Armani gewoon niet oogt op zo'n glanzend tijdschrift, is een wat al te makkelijk antwoord. Het moet dieper zitten. Of gaat het uitsluitend om de portemonnee?

Is de voorkeur van uitgevers voor een bepaalde sekse slechts ingegeven door het banale feit dat schrijfsters - excusez les mots - 'het gat in de markt dichten'? Kijken uitgevers niet verder dan de noteringen van Esther Verhoef, Simone van der Vlugt, Loes den Hollander, Tineke Beishuizen, Mo Hayder en Karin Slaughter in de Bestseller 60? Je zou het bijna gaan denken. Zet de schrijvende vrouw in de markt en vergeet Charles den Tex, Elvin Post en Simon de Waal maar: die mogen blij zijn dat ze mooie recensies krijgen.

Zo'n houding mist zelfs haar effect niet op beroepslezers. Laatst werd aan zes thrillerrecensenten de vraag voorgelegd wie volgens hen de Gouden Strop zou moeten gaan winnen. Vijf antwoordden 'Charles den Tex', de laatste - een man - zei dat een vrouw de prijs zou moeten krijgen. Dus of Lieneke Dijkzeul of Simone van der Vlugt. Uiteindelijk ging hij voor de schrijfster van 'Blauw water'.

Er schijnt in Nederland een uitgever rond te lopen die mopperende mannelijke auteurs bestookt met de volgende standaard-sms: 'Zeik niet zo, anders ga je maar naar die wijvenuitgeverij Anthos'.

Natuurlijk hebben mannen jarenlang de thrillermarkt gedomineerd. Maar nu is de balans wel ver doorgeslagen.

Uitgevers zouden met gemak het tij kunnen keren. Als ze maar willen. Kijk niet alleen naar de markt, maar laat je leiden door het gegeven dat ook mannelijke thrillerauteurs goede boeken schrijven. Kort gezegd, promoot niet alleen de Consommé Julienne, maar geef ook ruim baan aan de soep met ballen.

Als de stichting CPNB zich houdt aan de regelmaat, is volgend jaar een Nederlandse auteur aan de beurt om het geschenkboekje van de Maand van het Spannende Boek te schrijven. Zou de CPNB het aandurven om de keuze voor 'jong en blond' te verlaten? Kiest ze voor 'kaal' (Simon de Waal), 'donkerharig' (Charles den Tex, Felix Thijssen) of toch een 'baard' (Peter de Zwaan)?

Zucht...

Oké, 'jong en blond' mag ook. Maar dan moet het wel Elvin Post zijn...