Klinkhamer - De bajes en andere ongemakken (2008)

Het vernis van de beschaving

(Door Joep van Ruiten)

Toen Klinkhamer (zijn voornaam is alleen voor vrienden) vorig jaar eindelijk zijn bekentenisroman Woensdag gehaktdag kon publiceren, gaf hij direct aan dat er nog veel meer werk op de plank lag. Hij mocht dan door verschillende uitgevers tot persona non grata zijn verklaard, hij was altijd blijven schrijven. Ook toen hij wegens doodslag op zijn vrouw werd veroordeeld en in Drenthe werd opgeborgen.

De bajes en andere ongemakken bevat voornamelijk verhalen over ervaringen en ontmoetingen in verschillende penitentiaire inrichtingen. Nou ja, verhalen is een groot woord, het zijn losse schetsen van mensen die hij in Norgerhaven heeft ontmoet; lotgenoten die een straf moesten uitzitten: Derrik G., Kiril, Bommeltje, Henk S, Enrico, Willem K.

Het beeld dat komt bovendrijven, is niet echt verrassend. Zoals bekend bieden gevangenissen onderdak aan kleurrijk schorem: lichte en zware jongens uit binnen- en buitenland, die veelal iets met seks- en drugscriminaliteit van doen hebben gehad. Wat wel interessant is, is hoe de hoofdpersoon op deze omgeving reageert en hoe Klinkhamer het leven achter de tralies op papier weet te krijgen.

Opnieuw provoceert hij er flink op los. Het ene moment is hij ronduit schunnig en racistisch. Het andere moment slaat hij een toon aan die duidelijk moet maken dat hij heel goed weet hoe het er in 'de betere kringen' aan toegaat. Hoewel geen moeite wordt gedaan om sympathiek gevonden te worden, leidt het tot een soort schelmenproza over de dunne lijn tussen de goot en het vernis van de beschaving.

Bij vlagen schrijft Klinkhamer prachtig. Maar daarmee heb je niet automatisch een lezenswaardige verhalenbundel. Af en toe worden intrigerende thema's aangeraakt - hypocrisie, fatalisme, nihilisme - maar tijd voor een grondige uitwerking heeft de schrijver zich helaas niet gegund. Regelmatig bekruipt je het gevoel dat hij domweg niet in staat is iets tot een goed einde te brengen.

Wat De bajes en andere ongemakken mist is samenhang en richting. Toch heeft dit boek voor de Klinkhamer-watcher wel degelijk iets te bieden. Los van een fascinerend taalgevoel, waarin Latijn en Bargoens elkaars gelijke zijn, gaat het om drie serieuze verhalen die los van de bajes geschreven zijn: De ikoon, Onbewoonbaar verklaarde woning en Moedertje. De ikoon is een Gouden Strop waard, de andere twee geven een verhelderend en ontroerend inkijkje in een ongemeen bizarre levensgeschiedenis.

Klinkhamer - De bajes en andere ongemakken. Uitgeverij Just Publishers, 190 pag.

Bron: Dagblad van het Noorden