Ken Follett (interview, 2008)

'Beter een rijke schrijver dan een geweldige schrijver'

Of hij nu negentig of vijfennegentig miljoen boeken heeft verkocht, daar wil hij af wezen. En wat zou je je ook druk maken als je toch al miljoenen op de bank hebt, je oude werk wordt gekoesterd in een universiteitsbibliotheek in de Verenigde Staten, je nieuwste boek wederom als een tierelier verkoopt en er zelfs een standbeeld voor je is opgericht? De Brit Ken Follett, schrijver van zowel thrillers als historische romans, leunt echter niet achterover na bewezen kassuccessen. 'Schrijven is écht veel leuker dan golfen.'

(Door Monique Brandt)

LONDEN - Zijn kinderen bestookten hem de laatste weken met pesterige vragen. 'Zul je er in je nakie komen te staan?' Of: 'Zetten ze je op een paard, pap?' Gelukkig is zijn standbeeld, op het plein voor de kathedraal in het Spaanse Vitoria, inmiddels onthuld, en is het afgelopen met de plagerijen. Hij staat er, op dat plein, overigens tot in de puntjes geklééd bij. 'En het lijkt nog heel aardig ook', zegt auteur Ken Follett (1949), die dankzij zijn populariteit in Spanje een van de weinige literatoren is die al bij leven in brons is gegoten.

De Brit heeft in levende lijve trouwens meer weg van een gepensioneerde James Bond dan van een schrijver: strak in het pak, gecoiffeerde zilvergrijze haardos, zwierige tred. Sinds jaren woont hij in het hart van de hippe Londense wijk Soho, waar hij en zijn vrouw Barbara, parlementslid voor Labour, een riant achttiende-eeuws pand bezitten. Daarnaast is er ook nog het plattelandshuis ten noorden van Londen en het 'zomerhuis' op het tropische eiland Antigua.

De overeenkomst met James Bond is niet helemaal toevallig. Het personage dat ooit werd verzonnen door Ian Fleming was namelijk het grote voorbeeld voor Follett, wiens doorbraak kwam met de spionagethriller Door het oog van de naald in 1978. De na zeventien boeken inmiddels steenrijke auteur is naar eigen zeggen trouwens net zo'n levensgenieter als Flemings spion. Tegelijkertijd haalde hij in de begintijd voor voormalig Labour-premier Tony Blair miljoenen ponden binnen als fondsenwerver. De twee zijn inmiddels alweer jaren gebrouilleerd, nadat Follett in het openbaar de grote invloed van de spindoctors van Blair bekritiseerde.

'Ik spreek hem nooit meer, hij is compleet van de radar verdwenen. Oud-premiers belanden doorgaans weer in de bankjes als parlementslid, hij is de eerste die dat niet doet. Ik denk dat hij te trots is om als normaal sterfelijk wezen af te dalen tussen 'gewone' politici. Hij geeft dinerspeeches in Amerika en verdient daar zakken vol geld mee.'

Follett wordt op zijn beurt in Engeland net zo goed bestempeld als 'champagnesocialist'. Het is een term die hij zegt te beschouwen als geuzennaam: 'Al toen ik geen rooie cent bezat en net begon te schrijven, kocht ik elke keer als ik een boek aan een uitgever had weten te slijten, een fles champagne. En dat doe ik nog steeds.'

Pest

Van de inkomsten van Brug naar de hemel zal er binnenkort ook best een kistje Louis Roederer Christal af kunnen. Het boek is de langverwachte opvolger van het bijna twintig jaar geleden verschenen Pilaren van de aarde, een kaskraker die in Duitsland nog steeds tot de best verkochte boeken ooit behoort, na de Bijbel en In de ban van de ring. Het speelt zich af in het Engeland van de twaalfde eeuw, de tijd van burgeroorlogen, hongersnoden, godsdiensttwisten en een voortdurende strijd om de troon. Meesterbouwer Tom Builder en prior Philip van het klooster in Kingsbridge delen beiden één droom: de bouw van een kathedraal van eeuwige schoonheid. Maar vanwege gekonkel, onheil en complotten laat de bouw zo'n duizend pagina's op zich wachten.

In het eveneens vuistdikke Brug naar de hemel, dat zich tweehonderd jaar later op dezelfde plek afspeelt, ontmoeten we de nazaten van de hoofdpersonen uit boek één in een vergelijkbaar verhaal. Vier kinderen beleven een avontuur dat hun leven blijvend zal beïnvloeden. Ook nu staat een getalenteerde bouwer centraal.

'Er werd me steeds gevraagd naar een opvolger, maar ik wist niet of het me zou lukken dezelfde kwaliteit te halen', zegt Follett op de vraag waarom de 'opvolgingskwestie' zo lang heeft geduurd. 'Ik wilde de lezers niet teleurstellen, en ik wist niet goed wat het drama-element zou moeten worden. Uiteindelijk koos ik voor de pest, één van de grootste rampen uit de geschiedenis. De pest doodde in die tijd een derde van de bevolking in Europa en het Midden-Oosten. Bovendien veranderde het ingrijpend de manier van denken. Mensen verloren hun vertrouwen in de kerk en de medische kennis van de monniken, omdat ze er niets aan hadden. Op dat punt ontspringt in feite de kiem voor de moderne geneeskunde en de wetenschappelijke aanpak van ziektebestrijding.'

Seks

In het boek ontsnapt het jonge meisje Caris aan een hekserijproces door in het klooster te treden. Daar probeert ze zieken te helpen met een nieuwe aanpak, die veel traditionalisten tegen het hoofd stoot en haar leven zelfs opnieuw in gevaar brengt. Ze staat symbool voor een nieuwe lichting artsen, die methoden als aderlaten overboord gooien. Intussen spelen grote historische thema's als oorlogen, de verhoudingen tussen de verschillende klassen en die tussen kerk en kroon een bepalende rol in het leven van de personages. Follett: 'Een roman draait om conflicten tussen individuen. Zo'n conflict moet wel relevantie hebben, anders kun je net zo goed een soap schrijven. Ik pluk mijn conflicten daarom uit onze geschiedenis. Honger, geld, macht, seks, koningsdrama's: dát zijn pas dingen waarom je een ander zou kunnen haten!'

Ruim een jaar besteedden Follett en door hem ingehuurde historici aan research, bijvoorbeeld naar hekserijprocessen of het gebruik van medicinale planten. 'Op basis van eigen onderzoek schrijf ik dus een eerste versie, die ik meteen laat lezen aan 'mijn' historici. Als er fouten in staan, dragen zij alternatieven aan.'

Geschiedenis, daar lag altijd al Folletts interesse. In het begin van zijn loopbaan, als verslaggever van een Londense krant, schreef de als filosoof afgestudeerde Follett wekelijks een column over de historie van de rivier de Theems. In zijn vrije tijd deed hij verwoede pogingen een boek te schrijven. Op de dag dat hij tweehonderd pond nodig had om zijn auto te repareren, ontving hij het exacte bedrag als voorschot voor een spionagethriller, stevig geïnspireerd op zijn idool 007. Zijn doel: het schrijven van bestsellers. Follett doet niet moeilijk over die uiterst commerciële aanpak. 'Liever een rijke schrijver dan een geweldige schrijver', is zijn motto altijd geweest.

The Century

Omdat, in Folletts woorden, 'schrijven écht veel leuker is dan golfen', is zijn volgende schrijfklus minstens even ambitieus. De komende zeven jaar heeft hij gereserveerd voor het werken aan een trilogie onder de titel The Century, een project dat doet denken aan In Europa, het tv-project van Roel van Broekhoven en schrijver Geert Mak, die Follett overigens zegt te bewonderen. 'The Century vertelt het verhaal van de twintigste eeuw, eindigend met de val van de Berlijnse Muur in 1989, doorleefd door een Britse, een Duitse en een Russisch-Amerikaanse familie. Ik wil mijn lezers laten zien hoe alle internationale ontwikkelingen in elkaar grijpen. Ik wil de verbanden laten zien. Hoe kon het dat de nazi's juist in Duitsland aan de macht kwamen? Waarom wonnen de geallieerden? Waarom was er een Koude Oorlog?'

Bovendien zijn er plannen om Pilaren van de aarde te verfilmen tot miniserie. 'Ik bemoei me er niet mee. Als je met Hollywood werkt, weet je maar nooit wat er van komt', spreekt hij uit ervaring, na een speelfilm en vier miniseries. 'Af en toe is het resultaat om te huilen, dat heb je als auteur te accepteren. De verfilming van Lie down with Lions (Sporen van de dood, red.) was bijvoorbeeld verschrikkelijk. Timothy Dalton was de ster. Ik ontmoette hem op een feestje na de première en ik ontliep hem een beetje, want wat moest ik tegen hem zeggen? Tot hij op een gegeven moment naar mij toe stapte. Hij vroeg: U bent toch Ken Follett? Was die serie niet verschrikkelijk belabberd?'

Ken Follet - Pilaren van de aarde. Uitgeverij Unieboek, 1104 pag.
Ken Follet - Brug naar de hemel. Uitgeverij Unieboek, 1103 pag.