Lin Anderson (interview, 2008)

De Schotse ziel van Lin Anderson

Zwarte vlucht is het Nederlandse debuut van thrillerschrijfster Lin Anderson met Rhona MacLeod in de hoofdrol. Engelse lezers werden al met andere boeken van Anderson verwend. 'Personages komen mijn boeken regelmatig ongevraagd binnengemarcheerd.'

(Door Monique Brandt)

AMSTERDAM - Lin Anderson, voor een bliksembezoekje over in Amsterdam, is er inmiddels aan gewend dat ze wordt vergeleken met vakgenoot Ian Rankin. 'We delen dezelfde postcode en hetzelfde koffietentje, maar daarmee houden de overeenkomsten dan ook op', aldus de voormalige lerares wiskunde.

En inderdaad: draaien de boeken van Rankin om een eigengereide, drankzuchtige en een vereenzaamde vijftiger uit Edinburgh, Andersons personage Rhona MacLeod is een pittige tante van net over de dertig, die haar handen vol heeft aan het onderzoeken van moordslachtoffers in Glasgow. De Schotse havenstad is met pakweg zeventig moorden per jaar inmiddels te vergelijken met gewelddadige steden als Rio de Janeiro en Johannesburg en overtroeft zelfs New York met stip.

'Uit onderzoek blijkt dat het vooral gaat om moorden waarbij drank komt kijken. Meestal worden messen gebruikt, dat past bij de bendecultuur in Glasgow. Het is een prachtige stad, maar was altijd erg arm, en dat bracht weer geweld met zich mee. Niet voor niets heeft de stad een sterke forensische traditie! Een kennis van me, ook al een forensisch wetenschapster, pleegt te zeggen dat ze het wat werk betreft nergens zo goed had kunnen treffen als in Glasgow.'

Volop werk voor hen die werkzaam zijn in of om het lijkenhuis zoals MacLeod, die Anderson modelleerde naar haar voormalige studente Emma Hart, nu forensisch antropologe bij de Londense politie. Macleods 'partner in crime' Bill Willson is weer gebaseerd op Andersons overleden vader, die tijdens zijn leven bij de politie in het dorpje Greenock werkte.

'Dat ging helemaal vanzelf, ik had het niet van tevoren bedacht. Sowieso leven mijn personages een eigen leven. Als ik aan een boek begin, weet ik nooit hoe het gaat aflopen, dat regelen ze allemaal zelf. Personages komen mijn verhaal regelmatig ongevraagd binnengemarcheerd. Dan denk ik, wat doet híj nou hier? Een vriendin van me die ook thrillers schrijft, zegt altijd: 'Ik laat mijn personages de misdaad oplossen, zij zijn er beter in dan ik'. Dat motto is volledig op mij van toepassing.'

Andersons laatste boek Zwarte vlucht draait om mensensmokkel, om illegalen en om Juju, een voodoo-achtige volksreligie in Nigeria, het land waar ze vijf jaar woonde toen haar man, een werktuigbouwkundig ingenieur, er een baan kreeg. Ze knipte er ooit wat gedetailleerde tarievenlijstjes van plaatselijke toverdokters uit de krant, die hulp bieden bij een breed scala aan huiselijke problemen, variërend van een 'vermoeide penis', een weggelopen partner tot een doodzieke veestapel, zo toont ze schaterend.

Anderson kwam het lijstje weer tegen toen ze een artikel had gelezen over honderden buitenlandse kinderen die spoorloos verdwenen uit opvangcentra. Al die onderwerpen begonnen te gisten en vormden zich in haar hoofd tot een nieuw verhaal.

Augurken

Ze bedacht haar thrillerserie voordat tv-shows als CSI, waarin DNA- en sporenonderzoek razendsnel de oplossing bieden in criminele zaken, populair werden. 'Ik kijk er graag naar, al klaagde mijn zoon dat hij niet kon zien wat er gebeurde omdat de vrouwelijke onderzoeksters altijd met hun lange haren boven het slachtoffer hangen. Zoals ik nog oude foto's van zaken heb, waarbij de politiemannen op de plaats delict poseerden zonder beschermende kleding aan. Dat zijn dingen die niet meer voorkomen.'

Voor de forensische details in haar boeken heeft ze haar voormalige studente trouwens niet meer nodig. Zelf nam ze een jaar lang deel aan een cursus over forensisch onderzoek, een bijscholingscursus voor politie, artsen en mortuariummedewerkers aan de universiteit van Glasgow. Het bracht haar niet alleen kennis, maar ook een uitgebreid netwerk, blijkt uit haar boeken.

'Een vriendin van me was getuige in een rechtszaak over een jongen die was vermoord. De vragen gingen over de maaginhoud van het slachtoffer. Zij wist te vertellen dat de jongen een Burger King-hamburger had gegeten. Niemand begreep hoe ze wist dat de hamburger van Burger King kwam, maar, zo zei ze, daar snijden ze de augurken in een ander patroon dan bij McDonald's. Zoiets verzin je niet. Ik heb de scène meteen in dit boek gebruikt.'

Als er iets is dat Anderson deelt met haar overige collega's die deel uitmaken van de opkomende generatie Schotse misdaadschrijvers, is het haar voorliefde voor de, zeg maar, rauwe aanpak. Zowel in de boeken van Rankin, Denise Mina met haar Paddy Meehan-reeks, Stuart McBride en Val McDermid spelen de misdaadverhalen zich steevast af in zompige, donkere, armoedige, grauwe decors. En natuurlijk regent het er, altijd.

Anderson: 'Misschien schrijven we die donkere verhalen omdat we te weinig daglicht krijgen. Persoonlijk vind ik trouwens dat het wel meevalt met de zwartgalligheid. Het is realistisch, zoals wij Schotten nu eenmaal zijn. Schotten zijn erg eerlijk, recht in je gezicht, we willen niet anders pretenderen dan hoe het is, niets mooier maken. Dat is de Schotse ziel.'

Lin Anderson - Zwarte vlucht. Vertaling Henny van Gulik. Uitgeverij Mynx, 318 pag.