Tom Egeland (interview, 2007)

Naar de hemel of naar Frankrijk?

(Door Monique Brandt)

AMSTERDAM _ Naar eigen zeggen heeft hij er nooit een nacht van wakker gelegen. De wetenschap dat de Noorse Tom Egeland, als zijn schrijversloopbaan een tikkeltje anders was gelopen, wellicht miljardair was geweest, laat hem ogenschijnlijk koud. De in Oslo woonachtige Egeland (1959), auteur van het net in Nederland verschenen boek De Bespieder, schreef twee jaar voordat De Da Vinci Code van Dan Brown uitkwam een soortgelijk boek. Sterker nog, de vele overeenkomsten tussen beide boeken, tot in de kleinste details, zijn haast griezelig.

Maar het voor Egeland relevante verschil is dat van Het Einde van de Cirkel in Noorwegen destijds tienduizend exemplaren werden verkocht, terwijl Brown inmiddels wereldwijd aan de vijftig miljoen boeken komt. Niet meer dan een bijzonder en grappig toeval, aldus de auteur. 'Als ik mijn boek later uitgebracht zou hebben, zou ik vast van plagiaat zijn beschuldigd', grijnst hij onderkoeld.

In Het Einde van de Cirkel gaat een archeoloog aan de haal met een geheimzinnig kistje dat bij een opgraving in Noorwegen is gevonden. Hij wil het behoeden voor illegale export naar het buitenland door een van de betrokken, buitenlandse archeologen. Terwijl de hoofdpersoon, een albino, wordt achtervolgd door een geheimzinnig genootschap, raakt hij verstrikt in een enorm historisch complot. De inhoud van het kistje, een manuscript uit de tijd van Jezus van Nazareth, blijkt een heel ander licht te werpen op de dood van Jezus.

Egeland: 'Dan Brown schreef een snel boek met cliffhangers en achtervolgingen. Mijn boek is wat trager. Daarbij schrijf ik voor een veel kleiner taalgebied. Maar ik zit er niet mee. Sinds De Da Vinci Code is mijn boek in zeventien talen uitgebracht nadat het jaren op de plank lag, dus ik heb niets te klagen. Ik heb Dan Brown nooit ontmoet, maar we delen in ieder geval dezelfde interesses: geschiedenis en theologie. Toen ik tien jaar was ben ik de bijbel gaan lezen, niet uit religieus oogpunt, maar omdat ik de verhalen mooi vond. Het spelen met de theorie dat Jezus misschien niet aan het kruis gestorven is, is een leuke bezigheid. Wat is aannemelijker: dat Jezus naar de hemel ging of naar Frankrijk?'

'Ik vind het goed dat deze boeken de lezer aan het denken zetten, dat ze mensen bewust maken van de context waarin historische verhalen, zoals die in de Bijbel, geplaatst moeten worden. Door de eeuwen heen zijn manuscripten aangepast, gekopieerd, veranderd. Onze maatschappij wordt nog steeds beïnvloed door de in de bijbel geventileerde opvattingen, dan is het dus belangrijk om goed naar de oorspronkelijke teksten te kijken. Of mensen nu geloven of niet, ze moeten in ieder geval zelf denken en zich niets door priesters laten voorschrijven, zoals mijn hoofdpersoon ook stelt.'

BN'ers 

In Noorwegen staat de verschijning van zijn zevende boek, het gloednieuwe vervolg op Het Einde van de Cirkel komende week op stapel. In Nederland ligt zijn boek De Bespieder, tien jaar geleden geschreven, net in de winkel. Het boek draait om zijn vaste personages, de oude dagbladreporter Gunnar Borg en tv-journaliste Kristin Bye, die 'snuff-movies' krijgt toegestuurd van een seriemoordenaar die zijn slachtoffers filmt, en eist dat zijn werk op de buis wordt gebracht.

De 'mediathriller', zoals het boek door de uitgever wordt gepromoot, ontstond nadat de voormalig journalist overstapte van het serieuze Noorse dagblad Aftenposten naar het commerciële station TV2. 'In die tijd was commerciële tv betrekkelijk nieuw en hadden we vrijwel dagelijks discussies over wat we wel en niet moesten brengen. We hadden een tabloidachtig nieuwsprogramma met veel misdaad, iets dat in Noorwegen nooit eerder was gedaan. Het thema is in feite nog redelijk hot. Nu heb je namelijk gelijksoortige discussies over het door jullie Nederlanders uitgevonden fenomeen reality-televisie. Wat doe je de mensen aan die je in een Gouden Kooi of een Big Brother Huis zet? In Noorwegen heb je twee mensen die nu BN'ers zijn omdat ze als eersten seks hadden op de televisie. Ze zijn in de twintig, dus dan is dat misschien cool, maar als je verder in de toekomst kijkt, naar de tijd dat ze kinderen krijgen en een goede baan hebben, wordt dat een ander verhaal.'

Met zijn serie rond Kristin Bye en Gunnar Borg heeft Egeland een niche gevonden voor zichzelf, zegt hij gniffelend. 'Iedere thrillerschrijver maakt politiemensen tot helden, ik zorg dat journalisten nu ook eens credits krijgen. Hoe vaak worden zij tot helden uitgeroepen, nooit! Daarbij scheelt het mij weer werk, want ik heb geen idee hoe politieprocedures in elkaar zitten en de media ken ik door en door.'

Sinds nog geen jaar is Egelander fulltime schrijver. Zijn baan bij TV2 werd hem, in combinatie met het schrijven, te veel. Nu schrijft hij, naast zijn boeken, ook filmscripts en kinderboeken. Zo is zijn boek Wolvennacht, ook met Borg en Bye, net verfilmd. 'Mijn boeken verkochten steeds beter en namen steeds meer van mijn tijd in beslag. Toen moest ik kiezen. En ik moet zeggen, het is heerlijk om, bij groot nieuws, achterover te kunnen leunen. Vroeger schoot ik meteen in de stress omdat we dan aan de bak moesten.'

Toch is de workaholic nooit helemaal verdwenen, geeft hij toe. 'In mijn hoofd ben ik voortdurend bezig met een nieuw boek, een nieuw verhaal. Toen ik vanmorgen over de gracht liep, zag ik in gedachten al een lijk in het water drijven. Dus wie weet, komt deze stad nog wel eens terug in een van mijn boeken.'

Tom Egeland - De bespieder, uitgeverij De Geus