Havank (achtergrond, 2007)

De dartele doordenkers van Havank

Om een lange treinreis te overbruggen kocht Peter de Dreu als student een detective van Havank. Het was het begin van een uitgebreide verzameling. Uit de bijna zestig boeken over hoofdpersoon C.C.M. Carlier, ofwel de Schaduw, en zijn chef Bruno Silvère vergaarde hij (hoogst) merkwaardige uitspraken. Die zijn nu gebundeld in het boek Dartele Doordenkers van Havank.

De boeken van detectiveschrijver Havank (pseudoniem van Hans van der Kallen) waren ooit bestsellers in de reeks Zwarte Beertjes van uitgeverij A.W. Bruna. Nog altijd is er een trouwe schare liefhebbers.

Peter de Dreu (1939) uit het Zeeuwse Driewegen is een van de grootste. Vanaf het eerste boek dat hij aanschafte, Drie Dartele Doodgravers, was hij verkocht. 'Het trok me meteen, vanaf de eerste bladzijde. Eigenlijk door de ontzettend humoristische stijl en vaak paradoxale opmerkingen. Dat was voor mij de drijfveer door te gaan. Met name ook de analyses die Havank maakt van een zaak. Dat heb ik in mijn werk als bedrijfsadviseur ook vaak toegepast: een analyse maken over het functioneren van een organisatie.'

De eerste Havank, Het Mysterie van St. Eustache, verscheen in 1935. Tot aan zijn dood in 1964 produceerde Hans van der Kallen 29 afleveringen. Eerst met hoofdinspecteur Silvère van de Franse Sûreté Nationale in de hoofdrol, daarna nam de Schaduw (Charles Carlier) die positie over. Pieter Terpstra, die met Havank bevriend was geraakt, zette de reeks voort tot in 1985. Terpstra overleed in 2006.

De in 1904 in Leeuwarden geboren Van der Kallen - het enige boek dat in Nederland is gesitueerd, Circus Mikkenie, speelt zich er af - was voorbestemd om priester te worden. Hij haakte af, had verschillende baantjes, trok naar Frankrijk, woonde enkele jaren in Rome en werkte in de Tweede Wereldoorlog als oorlogscorrespondent. Hij was geen gemakkelijk mens, niet voor zichzelf, niet voor anderen. Huwelijksperikelen en fors drankgebruik speelden hem parten. Nochtans slaagde hij er via zijn boeken in - meer dan veertig miljoen verkochte exemplaren - een breed lezerspubliek aan zich te binden. Veel beeldspraak en veel woordspelingen waren belangrijke kenmerken. 'Merkwaardig, hoogst merkwaardig', werden gevleugelde, vaak aangehaalde woorden.

Peter de Dreu zegt dat de Schaduw in feite Havank zelf was. 'Klein en gezet. Hij had het Bourgondische leven sterk in zich. Er zitten heel veel autobiografische elementen in de boeken.'

Bomans

Na het lezen van Drie Dartele Doodgravers' kocht De Dreu alles wat van Havank was verschenen en dat is hij blijven doen, tot en met de heruitgave in 2004 van De Schaduw grijpt in. 'Er zijn zo'n 700 drukken verschenen. Die wil ik graag allemaal hebben. Ik denk dat ik nu op zo'n 90 procent zit. Ze worden niet meer uitgegeven, dus moet ik ze overal op boekenmarkten halen.' Het lastigste is om aan de oorlogsuitgaven te komen. 'Die werden gedrukt op slecht papier en ze zijn gewoon kapot gelezen.'

De oudste uitgave in zijn verzameling is Spookslot aan de Loire uit 1936. 'Ik moet nog een eerste druk hebben van Het Mysterie van St. Eustache.'

De Dreu is vooraanstaand lid van de Stichting Mateor, waarin circa 175 Havank-adepten verenigd zijn. 'Het frappante is dat de meeste leden ook lid zijn van het Bomans-genootschap. Die had dezelfde soort humor. De stichting geeft het blad Hoogst Merkwaardig uit, onderhoudt Havanks graf en organiseert jaarlijks rond zijn sterfdag (20 juni) een bijeenkomst.'

Het boek met hoogst merkwaardige uitspraken begon als artikel voor het blad van Stichting Mateor. De Dreu: 'Toen ik eraan begon, liep het zwaar uit de hand. Er bleken er zo verschrikkelijk veel te zijn dat ik dacht: daar moet ik wat meer mee. Ik ben alle boeken weer door gaan lezen en heb ongeveer 700 uitspraken verzameld.'

Ze zijn per boek en per thema gerangschikt. Onder meer over vrouwelijk schoon, politiek, autoriteiten en de geneugten des levens. 'Ik heb er een toelichting van mezelf bijgevoegd. Dat maakt het interessant. Anders is het een dooie verzameling kreten, een citatenboek waar niet doorheen te komen is. Het moet wel een toegankelijk boek zijn.'

Inmiddels heeft De Dreu zichzelf ook aan het schrijven van een detective gezet, samen met zijn vrouw. Misdaadjournalist Dick Dieleman en hond Boebel staan centraal. 'Of dat boek ooit uitkomt, weet ik niet. Het probleem is een beetje dat we niet gemeen genoeg zijn.'

Dartele Doordenkers van Havank. Uit het oeuvre van Havank en Terpstra.' Door Peter H. de Dreu. Uitgave: Beaumont Quality Publications. Te bestellen via www.beaumont.nu.

Bron: PZC, Rinus Antonisse