Nederlandse misdaadauteurs (achtergrond, 2007)

Ruim baan voor de vrouwen 'in crime'

(Door Peter Kuijt)

Welke schrijvers genomineerd zijn voor de Gouden Strop 2007, wordt op 30 mei bekendgemaakt. Wie uiteindelijk met de prijs (groot 10.000 euro) voor het beste Nederlandstalige spannende boek aan de haal gaat, blijft geheim tot de avond van woensdag 20 juni. Maar één ding staat nu al vast: Saskia Noort wordt niet gelauwerd.

Noort, die twee keer eerder werd genomineerd voor de prijs maar hem nooit won, trok haar jongste thriller Nieuwe buren terug uit de race. Heette het eerst dat ze 'andere schrijvers een kans wilde geven om te winnen', nu heeft ze in een interview verklaard dat ze met de huidige jury 'geen eerlijke kans zou hebben', omdat enkele leden een persoonlijke rancune tegen haar zouden koesteren. Namen noemde ze niet. Los van het feit dat een 'professional' als Noort haar verdachtmakingen niet hard kan maken, is het betreurenswaardig dat ze de jury diskwalificeert en 'geen eerlijke kans' geeft om haar boek te vergelijken met de andere inzendingen.

Bestsellerauteur Noort mag dan discutabele uitspraken doen, ze is wél de meest succesvolle van de tsunami aan auteurs van de laatste jaren die in ieder geval volgens hun uitgevers literaire thrillers schrijven. Op de groslijst van ruim zestig inzendingen voor de Gouden Strop van dit jaar gaat zeker een derde van dat aantal gebukt onder dat stempel. Maar slechts een enkel boek mag je literair verantwoord noemen, de rest torst slechts een marketingtechnisch etiket.

De vraag wat literatuur is en wat 'slechts' een thriller, is volgens Noort een onzinnige. De grens is volgens haar moeilijk aan te geven. De mensen die die scheidslijn wél schijnen te kunnen trekken zitten bij het Fonds voor de Letteren. Deze subsidiegever verstrekt uitsluitend beurzen aan hen die literatuur bedrijven. Volgens het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs (GNM) weigert het fonds stelselmatig aanvragen van thrillerschrijvers te honoreren. Vorig jaar kregen nog drie misdaadauteurs nul op het rekest, want hun werk ontbeerde in de ogen van het fonds dat jaarlijks vijf miljoen euro mag uitdelen, enige literaire kwaliteit.

De vermeende starre houding van het fonds is het GNM al jaren een doorn in het oog. Voorzitter Roel Janssen en 'gewoon' lid Charles den Tex hielden met een charmeoffensief eind 2006 hun hand nog op bij directeur Sylvia Dornseifer van het Fonds, maar die weigerde ze een euro toe te stoppen. Het was reden voor het genootschap om Dornseifer twee weken voor de aftrap van de Maand van het Spannende Boek in een klein en klam zaaltje in Amsterdam nog eens ter verantwoording te roepen. Maar de directeur zegde niets toe. 'Schrijvers van thrillers worden niet bij voorbaat uitgesloten', verklaarde ze. 'Maar wij zijn opgericht om in het literaire domein subsidies te verstrekken. Elk boek, dus ook een thriller, wordt getoetst met dezelfde criteria.' Smaak speelt een rol, ja, erkende ze. En om enigszins de onrust bij de verhitte misdaadauteurs weg te nemen, voegde ze eraan toe: 'Maar er verschijnt ook waardeloze literatuur, hoor.'

Of het fonds ooit substantieel met geld voor de rechtgeaarde thrillerschrijver over de brug komt, zal de toekomst uitwijzen. Maar subsidie of niet, vaststaat dat het legioen thrillerschrijvers enorm in beweging is. Uiteraard gedreven door het commerciële succes van Noort zijn de vrouwen 'in crime' in opmars. Van de 67 boeken die nu op de groslijst van de Strop staan, zijn er 23 (mede) geschreven door vrouwen. Het zijn veelal jonge schrijfsters, van wie de wieg in de jaren zestig of zelfs later werd opgetuigd. Net als bij hun mannelijke collega's verschillen de kwaliteiten, maar de aanwas is onstuitbaar. Komende maand liggen er al weer drie debuten van schrijfsters in de winkel: Bitter Zoet van journaliste Heleen Niele, Onderbewust van haar collega Marit Hofland en Wraaklust van een communicatiemanager én dertiger die zich verschuilt achter de naam Liv.

Ook de Stichting CPNB heeft de verschuiving in de 'thrillerscene' ontdekt en kende daarom de opdracht voor het schrijven van het geschenkboekje voor de Maand van het Spannende Boek toe aan Saskia Noort. Hoe hoog de oplage van de novelle Afgunst is, wil de CPNB vooraf niet bekendmaken. Maar gezien het commerciële succes van Noort zal het ongetwijfeld een recordoplage zijn die dicht in de buurt zal liggen van die van het 'normale' Boekenweekgeschenk.

De CPNB ging met haar keuze voorbij aan gearriveerde auteurs als Peter de Zwaan, Charles den Tex en Felix Thijssen, die op een ruimer oeuvre kunnen terugkijken dan Noort. De laatste stelde tot haar genoegen vast dat de scheuren in het schrijversbolwerk van 'kalende mannen van bepaalde leeftijd' onherstelbaar zijn. Die conclusie moet de 'eminence nog net niet grise' onder de thrillerauteurs, Tomas Ross, toch een genoegen doen. Pleitte hij immers niet voor opheffing van de Gouden Strop omdat die toch maar werd verdeeld in een ons-kent-ons-kringetje? Ze krijgt de prijs dit jaar niet, maar mede door toedoen van Noort zijn de vrouwelijke misdaadauteurs nu volop in de race. Daar mogen we haar wél dankbaar voor zijn.