Phillip Margolin (interview, 1997)

'Ik ben slecht in karakters'

Geen pleitnota's meer voor Phillip Margolin. Sinds vorig jaar bezondigt de Amerikaanse strafpleiter zich nog uitsluitend aan het schrijven van legal thrillers. En waarom ook niet: de juridische steekpartijen in de rechtszaal zijn zonder uitzondering stressfull en het schrijven just fun. En het laatste levert bovendien meer op: zijn boeken halen steevast de bestsellerlijsten. Onlangs verscheen in Nederland Margolins vijfde pageturner, De brandende man, en ter gelegenheid van de Maand van het Spannende Boek 1997, vulde hij het geschenkboekje Rookgordijn. Een gesprek over strafrecht en schrijven. 'Als ik misluk als auteur, lijd ík er alleen onder, niet mijn cliënt.'

(Door Peter Kuijt)

AMSTERDAM _ Dat mr. Gerard Spong hem bij de presentatie van het cadeauboekje Rookgordijn omarmde als 'my dear colleague', vond Phillip Margolin de normaalste zaak van de wereld. Maar het kost de Amerikaanse strafpleiter nog steeds wat moeite om zich te presenteren als schrijver. 'Ik begin nu eindelijk een beetje te wennen aan het idee dat ik een thrillerauteur ben', stelt de 53-jarige in New York geboren en grotendeels getogen, maar nu in Portland, Oregon, woonachtige Margolin. 'Wat wil je ook: ik heb een kwart eeuw gewerkt als advocaat. Dat schud je niet zo maar van je af. Kun je geloven dat ik still amazed ben dat ik voor jullie CPNB het geschenkboekje mocht schrijven?'

Margolin had ook nooit bevroed dat hij nog eens een goedverkopend auteur van legal thrillers zou worden. 'Want sinds mijn twaalfde wilde ik alleen maar als advocaat werken. Ik had wel een enorme liefde voor het boek, ik las er zo'n drie per week. En na afronding van mijn juristenopleiding, toen ik enkele maanden vrij had, wilde ik wel eens proberen of ik een verhaal kon schrijven dat langer was dan 25 pagina's. Ik kon maar niet begrijpen hoe schrijvers van die dikke pillen van 400 pagina's konden maken.'

'Het duurde toch nog twee jaar voordat ik het verhaal af had. Het was een slechte roman, maar ik had plezier in het schrijven. Daarna schreef ik een thriller en die was zo mogelijk nog slechter.'

'Op mijn dertigste kocht Shayne's Mystery Magazine een kort verhaal van mij: The Girl in the Yellow Bikini. Dat gaf me zelfvertrouwen. Nadat ik van New York naar Portland was verhuisd raakte ik in de ban van een spectaculaire moordzaak in Oregon, het Payton/Allen-proces. Ik besloot de blote feiten uit die zaak in fictie te gieten en daarover een roman te schrijven. Vervolgens kwam een vriend van de juristenopleiding een keer bij me logeren. Ik dacht dat hij gewoon bij een advocatenkantoor werkte, maar het bleek dat hij advocaat was bij een van de grootste uitgeverijen in het land. Hij beloofde de eerste vijf hoofdstukken van mijn nieuwe boek aan de uitgever te laten lezen. Twee weken later had ik een contract!' Dit boek, 'Heartstone' (in het Nederlands verschenen als Kroongetuige), leverde hem direct een nominatie voor de prestigieuze Edgar Award op.

Kruiswoordpuzzel

Het schrijven bleef echter een hobby voor Margolin. 'De eerste vier boeken schreef ik terwijl ik nog een fulltime baan als advocaat had. Vorig jaar nam ik voor het eerst geen cliënten aan. De processen die ik voer, zijn meestal grote drugszaken of misdrijven waarop de doodstraf staat. Dan sta je twee weken, een maand of zelfs twee maanden achtereen in de rechtszaal. Qua voorbereiding ben je nog eens een aantal maanden kwijt. Die tijd móét je er voor je cliënt zijn. Je kunt niet de staat uit. Nu ik een 'bestselling' auteur ben, moet ik vaak op promotietournee. Ik ben elk jaar zeker twee maanden uit Oregon weg en zo'n grote absentie kan ik niet aan mijn cliënten verkopen.'

'Let wel, ik hou van het advocatenberoep', benadrukt Margolin. 'Maar na 25 jaar heb je zo'n beetje alles wel gedaan: Dertig grote moordzaken, tachtig beroepszaken, ik heb meermalen gepleit voor het Hooggerechtshof, het Hof van Beroep, etc. Ik wilde wel eens ondergaan wat het is om een fulltime schrijver te zijn.'

Margolin weet niet of hij ooit nog terug zal keren naar de rechtszaal. 'Ik laat me maar op de rivier meedrijven. Ik schrijf zo lang ik het leuk blijf vinden. Ik ben niet zoals John Grisham, die een hekel heeft aan de advocatuur en daarom maar is gaan schrijven. Niettemin is de advocatuur echt stressbevorderend, het schrijven totaal niet. Schrijven is voor mij een kruiswoordpuzzel invullen, of een schaakspel spelen. Wat ook een geruststellend is: Als ik misluk in de rechtszaal, kan mijn cliënt dat in het allerergste het leven kosten. Als ik misluk als schrijver, kan ik hoogstens een slechte recensie krijgen en slechte verkopen. Dat verschilt wel iets, dacht ik.'

Doodstraf

De uitgevers van Margolin lopen graag te koop met het feit dat de schrijver tijdens zijn carrière als advocaat twaalf verdachten van ernstige misdrijven heeft gered van de doodstraf. Margolin stelt dat sommige verdachten die hij verdedigd heeft eigenlijk de doodstraf hadden moeten krijgen. 'Omdat ze te gevaarlijk zijn voor de samenleving. Maar de doodstraf keur ik af als strafmaatregel, simpelweg omdat het een onomkeerbare straf is. Ik hou niet van een straf die niet meer gecorrigeerd of kwijtgescholden kan worden. En elk jaar lees je wel weer over iemand die de doodstraf heeft gekregen en van wie uiteindelijk blijkt dat-ie 't toch niet gedaan heeft.'

'Ik heb mensen verdedigd die Het Kwaad zelf waren. Ik zou zelf de hendel hebben overgehaald als Adolf Hitler in de stoel had gezeten. Maar omdat er figuren als Hitler bestaan hebben en nog steeds bestaan, hoef je er nog niet de doodstraf voor in te voeren. Je kúnt niet een straf invoeren die voor de hele samenleving geldt, alleen om die ene verschrikkelijke persoon terecht te stellen.'

Margolin doet vervolgens de verbazingwekkende mededeling dat hij als advocaat liever geen onschuldige cliënten had. 'Dat is het ergste dat je als strafpleiter kunt meemaken. Als jouw verdachte schuldig is en je verliest de zaak, kun je je nog troosten met de gedachte: tja, hij deed het toch. Maar als je dat overkomt bij een onschuldige cliënt, is dat onvergeeflijk. Er staat dan ook een ongelooflijke druk op je. Je mag de zaak gewoon niet verliezen.'

'Ik heb twee onschuldige cliënten gehad, die bij een andere advocaat werden veroordeeld tot levenslang, die ik bij beroep toch vrij kreeg. Dat soort zaken is een hel. Je wordt 's nachts badend in het zweet wakker, jezelf afvragend of je je zaakjes wel goed voor elkaar hebt.'

Een zaak met een naar later bleek onschuldige verdachte vormde ook de basis voor zijn nieuwste roman, De brandende man. Daarin verdedigt advocaat Peter Hale de geestelijk labiele Gary Harmon, van wie via de Oregon-variant van de Zaanse verhoormethode de bekentenis wordt losgepeuterd dat hij een studente op beestachtige wijze heeft vermoord. 'In 1984 vertegenwoordigde ik een cliënt, Bart C., aan wie ik mijn boek heb opgedragen. Hij werd ervan beschuldigd iemand met een hakmes te hebben vermoord. Bij de ondervraging ging de politie zover dat ze de verdachte ervan overtuigde dat hij een psychoot was. Ik was door zijn ouders ingehuurd nadat hij al was veroordeeld tot levenslang. Ik ging in beroep en wist het hof ervan te doordringen dat de ondervraging een belachelijke vertoning was. Ik kreeg de zaak uiteindelijk geseponeerd. Na tien jaar pakte de politie iemand anders op voor deze zaak.'

Slecht karakter

Als advocaat Margolin had doorlopend met slechte karakters van doen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zijn boeken eveneens een flinke hoeveelheid schurken tellen. 'En ik ben ook slecht in het creëren van karakters', lacht Margolin. 'In recensies wordt vaak gesteld dat mijn personages niet driedimensionaal genoeg zijn. Ik schaaf wel aan mijn karakters. Zo heb ik me uitgeput om een geloofwaardige ontwikkeling van Peter Hale, de hoofdpersoon in De brandende man vorm te geven. Volgens mij is me dat ook aardig gelukt. Maar ik ben altijd zo gebrand op een goede plot, dat de personages er af en toe bij in schieten.'

'Ik vergeet ook altijd de karakters zodra ik een boek voltooid heb. Ik was een keer aanwezig bij de verfilming van mijn boek De laatste onschuldige. Op de set maakte ik kennis met de acteurs die bepaalde personages uit mijn boek speelden. Ik hoorde de namen, maar kon ze absoluut niet meer herinneren.'

'Van slechte recensies lig ik niet wakker. Ik lees ze wel, wie weet bevatten ze wel bruikbare adviezen. Maar je kunt het niet iedereen naar de zin maken. Ik lees soms alom bejubelde boeken, die ik zelf walgelijk vind. Ik word alleen bijzonder kwaad op recensenten als ze in hun kritieken de plot weggeven. Dat mag je niet doen als recensent.'

'Een goede plot is voor mij heilig. Ik wil als lezer graag op het verkeerde been gezet worden. De schrijver moet me het gevoel geven dat ik een 'jerk' ben, omdat ik de afloop niet heb zien aankomen. Maar als ik ruim van tevoren de intrige al raad, is voor mij de lol eraf.'

Linkerhand

Voor thrillerauteurs in spe die dromen van een bestseller, heeft Margolin één goed advies, dat alle andere raadgevingen overstijgt: blijf schrijven. 'Just do it. Het verschil tussen schrijvers die gepubliceerd worden en schrijvers die nooit een boek uitbrengen, is dat die eerste groep schrijvers blijft schrijven. Schrijf niet omdat je per se gepubliceerd wilt worden. Mijn eerste twee boeken werden ook niet gedrukt, maar toch had ik er plezier in.'

'Overhaast je niet. Waarom denken: ik moet mijn manuscript voor Kerstmis af hebben. Je moet goed nadenken over je idee. Ik begin pas met schrijven als ik de afloop weet: wie heeft het gedaan en hoe wordt hij/zij gepakt. Het nam drie jaar denkwerk in beslag voordat ik aan mijn bestseller Verdwenen, maar niet vergeten begon, het duurde vijf jaar voordat ik Kroongetuige voltooide.'

'Als ik bedacht heb hoe het verhaal moet aflopen, maak ik een uitgebreide synopsis. Dat neemt drie maanden in beslag, vanaf de eerste hoofdstuk tot het eind. Zo'n synopsis behoedt je voor fouten als je rechtshandige moordenaar die met zijn linkerhand de deur opent. Een synopsis is ook als een wegenkaart, die je telkens kunt raadplegen, als je door andere werkzaamheden een tijd niet aan je boek hebt kunnen werken.'

'Schrijf de eerste versie altijd zonder te letten op de kwaliteiten: als je ideeën maar op papier komen. Dan moet je veel tijd besteden aan herschrijven. Elke pagina in mijn boek is wel zo'n twaalf, dertien keer herschreven. Pas mijn derde versie stuur ik naar de uitgever. En dan wil ik niet horen wat hij goed vindt, maar juist wat hem niet bevalt en waarom.'

'Ik ben nu bezig met het afronden van mijn zesde boek, The Undertaker's Will. De derde versie van het manuscript is bijna klaar. Het boek bestaat uit drie gedeelten. Ik ben heel erg tevreden met het tweede deel en het slot, maar ik heb nog moeite met een duidelijke presentatie van de belangrijkste karakters in het begin. De hoofdpersoon is een rechter, die zich te actief met een hem toegewezen moordzaak bezighoudt. De man die verdacht wordt van de moord, komt nu nog naar voren als de hoofdpersoon en dat wil ik eigenlijk vermijden. Ik probeer nu nog uit te vinden hoe ik het zal veranderen. Dat zal nog wel wat tijd vergen. Maar, that's fun.'

Van Phillip Margolin zijn bij uitgeverij Meulenhoff onder meer de volgende boeken verschenen: Verdwenen, maar niet vergeten, Als de duisternis valt, De laatste onschuldige, Kroongetuige en De brandende man. Het boekje Rookgordijn werd in juni 1997 cadeau gedaan bij besteding van f 29,50 aan boeken.