Esther Verhoef (interview, 2003)

Ziel, zaligheid en Rammstein

Zonder al te veel 'airplay' verkocht dierenfotografe en -auteur Esther Verhoef binnen vijf weken de hele oplage (10.000 stuks) van haar stevige thrillerdebuut Onrust. In haar research betrok ze alle facetten van het verhaal, zelfs de seks. 'Ik wilde een vrijpartij vanuit de mannelijke beleving beschrijven. Dus ik vroeg vrienden wat ze dachten als ze 't deden. Maar ze dachten helemaal niks.'

(Door Peter Kuijt)

DEN BOSCH _ De bediening in het restaurant in de Bossche binnenstad is op slag nog trager als Esther Verhoef twee kogelhulzen uit haar jaszak opdiept en op tafel legt. Een .22 en een .45. 'Deze', zegt ze, wijzend op de kleinste huls, 'schiet het lekkerst. Daar kan je de hele dag wel mee doorgaan. Wapens die .45-patronen afvuren en grotere gaten maken, zoals de Heckler & Koch, hebben een behoorlijke terugslag. Dat is geen feest, daar gaat je schouder pijn van doen.'

Hier doceert geen expert over de HK Mark 23 SOCOM, de Zastava HS95 of de Baikal PSM (een zeldzaam KGB-pistool), maar iemand die zegt exact te willen weten waarover ze schrijft. Esther Verhoef (35) deed uitgebreid onderzoek naar alle technische en minder technische zaken die opduiken in haar eersteling Onrust. Een Amerikaans aandoende misdaadroman die zich hoofdzakelijk in Nederland afspeelt en waarin een eenling op uiterst gewelddadige wijze een criminele organisatie van Russische komaf keer op keer van haar wederrechtelijk verkregen euro's ontdoet.

Zijn kruistocht levert spectaculaire scènes op in de polder rond Almere, een bordeel in Venlo, een bedrijvenloods in Rotterdam, de jachthaven van Naarden en een dorpje in Zuid-Frankrijk. Ondertussen volgen we de wederwaardigheden van computerprogrammeur Sil Maier, die een platonische verhouding heeft met natuurfotografe Susan Staal. Maier wil wel meer dan alleen platonisch, maar kan het niet over zijn hart verkrijgen om eega Alice te verlaten. Alice op haar beurt gaat wel erg ver om haar ambitie - tv-presentatrice worden - te verwezenlijken. Een en ander resulteert uiteindelijk in een vlammende apotheose op perron 1c van station 's-Hertogenbosch. Een verre van onbekende locatie voor Verhoef, woonachtig in een dorpje dat bijkans de schaduw kan pakken van de Sint-Jan.

Boskat

Het is een en al actie wat de klok slaat in Onrust en dat lijkt toch een ver-van-mijn-bed-show voor iemand die haar brood verdient als natuurfotografe en schrijfster van dierenboeken. Ze heeft zo'n dertig non-fictieboeken op haar naam staan, variërend van De Grote Hondenencyclopedie tot aan boeken over de Engelse en de Franse buldog, agaporniden, de wereld van het konijn en tropische aquariumvissen. En je hoeft haar niets meer te vertellen over de Noorse boskat, de Britse korthaar en de Heilige Birmaan. Dierenfoto's schoot ze voor fabrikanten van diervoeding, voor ansichtkaarten van ArtUnlimited, maar ook voor McDonald's.

De 'drive' om een thriller te schrijven was immer sluimerend aanwezig, vertelt Verhoef. 'Ik schreef 's avonds vaak scènes waarin veel actie voorkwam. Maar ik maakte er nooit een heel boek van. Ik was bang om op mijn bek te gaan, want het moest wel van a tot z kloppen. Steeds stelde ik het uit, ik zou er wel aan beginnen als ik een jaar of vijftig was. Dan hoefde ik me niet zo te bewijzen en kon ik schrijven wat ik wilde. Maar toen ik later wat hoofdstukken nalas, dacht ik: het is eigenlijk toch wel goed. Ik had er een heel dun lijntje in, maar verder was ik er nog niet helemaal uit. Het bleef me echter intrigeren, ik was er bijna obsessief mee bezig. Uiteindelijk bleef er nog één vraag over: zit ik mezelf voor de gek te houden met de gedachte dat ik wel een thriller kan schrijven? Ik moest mezelf bewijzen. Het moest er uit.'

Uiteraard is ze trots op het feit dat ze tientallen dierenboeken heeft geschreven en dat die in 22 landen zijn verschenen. 'Hartstikke leuk. Ik krijg goede recensies, ze worden goed verkocht. Maar er zit weinig echte creativiteit in. Het is journalistiek. In Onrust daarentegen heb ik veertien maanden lang mijn ziel en zaligheid gestopt, het kwam vanonder mijn teennagels.'

Van kinds af aan schreef ze al. Voor haar zevende verjaardag vroeg ze een typemachine en sloeg ze de rook uit de toetsen. 'Ik heb regelmatig mijn ouders 's nachts wakker geschud met de vraag 'lees eens'. Dat schrijven was een constante in mijn leven, maar ik ben niet opgegroeid in de sfeer waarin het normaal was dat ik ermee mijn brood zou verdienen. Dat veranderde toen wij een Frans buldogje in huis namen en ik meer over die hond te weten wilde komen. Boeken daarover waren er niet. Toen ben ik het zelf gaan schrijven. Vervolgens heb ik een uitgever gebeld die in die branche zat en mocht ik materiaal opsturen. Het was allemaal goed. Toevallig wilde die uitgever een heel nieuw fonds met dierenboeken opzetten en dat mocht ik gaan vullen.'

Op de schaal van depressie tot euforie heeft ze alle gradaties ervaren bij het creëren van Onrust. 'Op het moment dat iets lukt, ik er helemaal in zit en de juiste woorden vind, dan ben ik uitzinnig. Er is een scène die in Frankrijk speelt, in de Verdon. Ik lag in bed en zag die helemaal voor me. Ik ben uit bed gestapt, zei tegen mijn man dat ik de volgende ochtend niet aanspreekbaar zou zijn en ben gaan schrijven. Ik zag het licht worden, las het hoofdstuk na en kon alleen maar zeggen: Yes! Maar er waren ook momenten dat er niets uitkwam, lag ik drie dagen op de bank mezelf uit te maken voor loser. Je kunt het niet, het is allemaal geleuter op een stokje. Maar ook nu zie ik nog zaken in Onrust, waarvan ik denk: dat had beter gekund. Niet de plot, hoor, maar details. Zeikdingetjes, eigenlijk.'

Uitgeverij Karakter was de eerste uitgever die ze benaderde met haar manuscript. 'Het is goed geschreven, zei de uitgever, maar wat is de plot? Daar had ik nog niet over nagedacht. Ik had gewoon scènes geschreven. Met mijn man samen heb ik toen de verhaallijn uitgestippeld.' Acht maanden later was het verhaal klaar en ging Karakter vrijwel meteen overstag. 'Ik hoefde niets wezenlijks te veranderen.'

Controlefreak 

Esther Verhoef is, zegt ze, een controlefreak. Checken en dubbel checken is het devies. De manier waarop ze bijvoorbeeld in de krant wordt afgebeeld zou de fotografe het liefst zelf regisseren. Aangaande Onrust was die controledrang nog sterker. 'De hoofdpersoon doet dingen waar ik absoluut geen verstand van heb. Ik kan wel schrijven dat de held een deur intrapt en dan zijn wapens in de lucht steekt, maar elke militair of politieagent rolt dan over de grond van het lachen. Hij zou meteen omver worden geknald. Dat soort dingen wist ik niet, dus moest ik me inlezen. Mijn kast staat nu vol met boeken die geschreven zijn door militairen, het SAS-handboek, boeken over survival, seriemoordenaars.'

Het bleef niet bij literatuuronderzoek alleen. Ze had ook liever onder pseudoniem gepubliceerd. 'Esther Verhoef klinkt niet, dan verwacht men een boek over egeltjes in het bos. Er had een mannelijke Engelse naam moeten staan, zoiets als Grisham of zo. Maar Karakter wilde er niet aan.'

Wapenexpert Ton Hartink leerde haar alles over wapentechniek en wondballistiek. Twee dierenartsen en een anesthesioloog instrueerden haar over operaties. Op een runnersforum op internet logde ze in onder de naam Susan Staal en kreeg een marathonloper zover dat hij haar alles vertelde over longinhoud, verzuring en endorfinekick, maar alleen omdat hij dacht met een echte Susan Staal, een kennis, van doen te hebben. Kennis van de wegligging en rijprestaties van de BMW 735i Executive, de Porsche 944 S2 en de Toyota Landcruiser was bij de schrijfster al ruim voorhanden. De eerste twee staan bij huize Verhoef voor de deur, de laatste stond er en werd onlangs gestolen. 'Ik heb in het boek van de Toyota afscheid genomen door hem in Brussel te laten jatten.'

Verhoefs research ging wel erg ver. 'Er komt seks in het boek voor. Ik wilde geen scènes hebben die louter vanuit de vrouw waren geschreven. Ik heb toen wat mannen gevraagd wat er door hen heen ging als ze hét deden. Maar ze dachten er niet bij na.'

In haar nawoord bedankt Verhoef popgroepen Bush, Nirvana, Metallica, Papa Roach, Rammstein, U2 en System of a Down voor hun steun. Zonder hun muziek in haar koptelefoon zou Onrust niet zo'n hoog adrenalinegehalte hebben. 'De allerlaatste scène in het boek heb ik volledig geschreven op het nummer Chop Suey van System of a Down. Continu op repeat gedrukt, om vooral maar in die trance te blijven.' Even later, in haar Porsche op leeftijd, laat ze het nummer horen. Een muur van geluid vult de Spartaanse binnenruimte. 'Het is niet alleen maar hakke, hakke, hakke, hoor', brult ze. 'Voor de rustige scènes kies ik Bush of Nirvana.'

Tot dusver heeft ze louter positieve reacties op haar boek gehad, vertelt ze als het volume naar beneden is bijgesteld. De mooiste kritiek kreeg ze tot dusver van het vrouwenmagazine Cosmopolitan. 'Die wilde het niet recenseren. Ze vonden het een boek voor mannen.'

Esther Verhoef - Onrust. Uitgeverij Karakter, 332 pag. (genomineerd voor de Gouden Strop 2004)