27 maart 2014

Dingen regelen (column, 2014)



DE THRILLER DIE GOUDEN STROP HEET

(Door Peter Kuijt)

Heel, heel lang geleden, in het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw, verscheen er een thriller met de titel De gouden strop. Het was geschreven door journalist Joop van den Broek, een van de aartsvaders van de vaderlandse misdaadliteratuur.

Een paar jaar later kwam Tomas Ross op het onbetaalbare idee een vereniging op te richten die thrillerauteurs en uitgevers samen zou brengen. Het ondergewaardeerde genre kon wel wat steun gebruiken, vond hij. Op 22 mei 1986 werd het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs (GNM) in het leven geroepen. Een van de eerste besluiten van die club was het instellen van een jaarlijkse prijs voor de beste misdaadroman van Nederlandse bodem. Op voorstel van schrijver Jacques Post, de vader van een van de latere winnaars, kreeg deze onderscheiding de naam De Gouden Strop, als eerbetoon aan Van den Broek. Vorig jaar werd de prijs voor de zesentwintigste keer uitgereikt.

De prijs voor de beste thriller lijkt dit jaar zelf een thriller te zijn. Het blijft namelijk een mysterie uit welke boeken de vijfkoppige jury nu een keuze heeft moeten maken. De groslijst, de verzameling van de door de uitgevers ingezonden thrillers, blijft namelijk geheim. De CPNB, organisator van De Gouden Strop, heeft ervoor gekozen die niet openbaar te maken. Zelfs voor het bestuur van het GNM is de lijst 'een black box', liet een van de leden weten, die eraan toevoegde: ,,Ik kan hier geen enkele goede reden voor bedenken.''

Wellicht is het geheim houden van de groslijst te verklaren uit het feit dat er dit jaar veel minder thrillers zijn ingezonden: 89 tegen 106 in 2012. En die daling heeft te maken met een nieuw obstakel: uitgevers moeten dit jaar voor het eerst betalen om mee te doen aan De Gouden Strop: 160 euro per titel. De gelukkige uitgever die het winnende boek in zijn of haar fonds heeft, moet bovendien 1600 euro ophoesten 'voor promotiedoeleinden'.

Het nieuwe reglement heeft al tot gênante situaties bij vooral de kleinere uitgevers geleid, bleek bij navraag. Elke euro is er een, dus bekeken de uitgevers welke thrillers volgens hen de meeste kans op de shortlist maakten. Zo vielen chicklitachtige thrillers af bij de ene uitgever, terwijl de andere uitgever niet eens durfde te melden welke boeken wel ingezonden waren uit angst 'afgevallen' auteurs tegen het hoofd te stoten. Grote uitgeefhuizen meldden daarentegen 'zonder enige terughoudendheid' thrillers te hebben aangemeld. 

Uitgevers die alvast op de stoel van de jury gaan zitten: het was een te verwachten nadelig effect van de financiële drempel die de CPNB heeft opgeworpen in de strijd om De Gouden Strop. Maar dit kan nooit de bedoeling zijn geweest van het bestuur van het GNM die 'uit het oog van professionalisering' de organisatie van de thrillerprijs aan de CPNB heeft overgedragen. De selectie dient een taak te zijn voor de jury, niet de uitgever. Nu blijft de gedachte in het achterhoofd hangen dat je niet honderd procent zeker weet of de jury écht de beste thriller heeft aangewezen:  misschien is er een nog betere op een plank bij de uitgeverij blijven liggen.

En zo blijft het aanmodderen met De Gouden Strop, die toch 's lands belangrijkste prijs voor de misdaadroman dient te zijn. De prijs bestaat bijna dertig jaar, maar kampt nog steeds met groeistuipen. Sponsors kwamen en gingen, een qua publiciteit veelbelovende samenwerking met de KRO mislukte, er is bijna altijd gedoe over de samenstelling van de jury, de prijs is nu minder waard dan een kwart eeuw geleden en dan nu het mysterie rond de groslijst.

De Strop wil maar niet volwassen worden. Zo lang geld een probleem is, zal het onrustig blijven. Totdat die ene kapitaalkrachtige, niets met de boekhandel te maken hebbende sponsor zich meldt, die voor jaren zijn naam aan de thrillerprijs wil verbinden. Haal een bierbrouwer aan boord, een koekjesfabriek of desnoods een bank die niets meer met doping te maken wil hebben. Verhoog de prijs van De Gouden Strop naar 50.000 euro, net zo veel als de Libris Prijs of de Ako Literatuurprijs. Status verzekerd.

En laat voor de rest de organisatie over aan de CPNB.
Want die kan dat best.

Dingen regelen.

Geen opmerkingen: