Anjet Daanje - Suikerbeest (2001)

Seriemoordenaar houdt van Marco Borsato

(Door Peter Kuijt)

Nederland heeft zijn eigen Hannibal Lecter. Hij heet Rutger Jaspers, werkt als salesmanager bij de Suikerunie en moordt in plaatsen als Bergen op Zoom, Krommenie (tweemaal), Oldenzaal, Assen, Vleuten en Geldermalsen. Hij heeft het voornamelijk voorzien op blonde vrouwen van in de dertig en mag graag Marco Borsato draaien als hij zijn slachtoffers een oor afsnijdt of een tepel laat opeten.

Wie denkt dat uitsluitend Britse en Amerikaanse auteurs het fenomeen 'serial killer' in fictie kunnen gieten, moet Suikerbeest van Anjet Daanje (1965) eens lezen. Zij beschrijft met verve de wederwaardigheden van deze Vinex-Ted Bundy.

En 'met verve' wordt bedoeld: tot in de gruwelijkste details. Hij snijdt vingerkootjes af, krult met een vlijmscherp mes mondhoeken op tot een glimlach, legt - bij wijze van gruwelijke grap - afgehakte oren en een verwijderde baarmoeder in de koelkast (naast de paté) en formeert een kralenketting van uitgerukte darmen rond de nek van een ongelukkige blondine. Vergeleken met Rutger Jaspers is Hannibal Lecter slechts een irritant sniffende misdienaar.

Wie de beschrijving van de eerste moord zonder al te veel kokhalzen heeft doorstaan en de uitdaging aangaat om door te lezen, heeft met het derde boek van Daanje niet altijd even aangename maar toch intrigerende leesstof in handen. Ze vertelt in de ik-persoon over Jaspers' enerverende reis door de polder, die schouderophalend een contractbespreking met Mars in Veghel combineert met een slachtpartij in Uden, zijn gevecht met het rechercheteam en zijn stompzinnige daderprofielen en z'n kat-en-muisspelletjes met de media, die hij zelfs foto's in full colour van zijn handenarbeid doet toekomen.

We komen te weten over hoe het allemaal zo ver heeft kunnen komen en worden verrast door een onverwachte afloop. En het benauwt als je bij tijd en wijle zelfs enig begrip kunt opbrengen voor Jaspers als slachtoffer van zichzelf. Tegelijkertijd is dat een compliment voor Daanjes schrijverschap.

Van de auteur verscheen drie jaar geleden de thriller De blinde fotograaf, een verrassend spannende roman, die opviel door een geraffineerde plot en een verfijnd soort beeldspraak. Met dat boek, zo meldt de achterflap van Suikerbeest, werd ze genomineerd voor de Gouden Strop. Een omissie, want Daanje haalde toen 'slechts' de longlist. De kans is niet gering dat ze met haar opvallende en knap verwoorde Suikerbeest dit jaar wel tot het selecte clubje genomineerden wordt toegelaten. De jury kan dit boek in ieder geval niet achteloos terzijde schuiven.

Anjet Daanje - Suikerbeest, uitgeverij Thomas Rap, 151 pag.